Του Παναγιώτη Μήλα
«Το θέατρο είναι ένα παιχνίδι. Είναι το όχημά μας για να μην ξεχάσουμε ποτέ το παιδί που υπάρχει μέσα μας. Το θέατρο είναι το μέσο για να ψάξεις βαθιά μες στην ψυχή σου και να ανακαλύψεις ποιος είσαι, ποιος θα ήθελες να είσαι, ποιες είναι οι ρίζες σου».
Αυτή την απάντηση έδωσε η ηθοποιός και σκηνοθέτις Γεωργία Κοκκίνου όταν τη ρώτησε η Ειρήνη Αϊβαλιώτου εδώ στο Catisart «γιατί ασχολείται με το θέατρο».
Η Γεωργία είχε πει ακόμα ότι είναι «πεισματάρα, ρομαντική, επίμονη, αντιδραστική, οργανωτική κάποιες φορές και αναβλητική κάποιες άλλες».
***
Αυτή τη φορά με το πείσμα και την οργανωτική της διάθεση ολοκλήρωσε το θεατρικό της παιχνίδι και δημιούργησε με τους συνεργάτες της το «Abusagada» το οποίο είναι μια διασκευή που βασίστηκε στο έργο του Χόροβιτς «Γραμμή».
Με αφορμή αυτό το έργο ζήτησα από τη Γεωργία Κοκκίνου να έχω μαζί της μια συζήτηση για το έργο της που παρουσιάζεται κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στο Θέατρο Noūs.
Έτσι λίγο πριν μπει στο καμαρίνι της για να προετοιμαστεί, συναντηθήκαμε ένα απόγευμα στο φιλόξενο Black Box του θεάτρου.
Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν αυτή την ενδιαφέρουσα συνομιλία η οποία φωτίζει και το έργο αλλά και τη δημιουργό του…
***
ΓΕΩΡΓΙΑ, πώς προέκυψε το «Abusagada»;
*Το όνομα προέκυψε μέσα από τη διαδικασία της πρόβας. Κάναμε κάποιους αυτοσχεδιασμούς και μας έμεινε η συγκεκριμένη λέξη. Ψάχνοντας στη συνέχεια αν υπάρχει σε κάποια γλώσσα βρήκαμε πως σημαίνει «κατάχρηση» στη γλώσσα Σεμπουάνο, μία από τις γλώσσες που μιλούν στις Φιλιππίνες. Κάπου εκεί νομίζω νιώσαμε πως βρήκαμε τον τίτλο της παράστασής μας καθώς το έργο θίγει ζητήματα εξουσίας και κατάχρησης της φυσικά, αλλά, ταυτόχρονα, υπήρχε ήδη η ιδέα πως κάθε άνθρωπος έχει την προσωπική του «abusagada», που τον βασανίζει και τον εμπνέει ταυτόχρονα, το κρυφό αυτό αντικείμενο του πόθου που μπορεί να τον μεταμορφώσει σε κτήνος.
ΠΩΣ νιώθεις μπροστά σε ένα χειρόγραφο του Israel Horovitz;
*Το έργο του Horovitz ήρθε στα χέρια μου μετά από συζητήσεις με έναν από τους συνεργάτες μου. Διαβάζοντάς το κατάλαβα τι είχε αγαπήσει και γιατί μου το πρότεινε. Είναι ένα έργο ενταγμένο στο θέατρο του παραλόγου που θέτει θεμελιώδη και διαχρονικά υπαρξιακά ζητήματα που μας ταλανίζουν. Το ενδιαφέρον, όμως, για μένα δεν το εντόπισα εκεί. Κατάλαβα τον πυρήνα του αλλά διαπίστωσα μια εσωτερική μου ανάγκη να το αλλάξω, να το μετασχηματίσω σε κάτι που ακουμπά σε όλα αυτά που συμβαίνουν τώρα. Ολοκληρώνοντας τη διασκευή εντυπωσιάστηκα από το γεγονός πως μπορέσαμε, μαζί με τη Μαίρη Καραμπίνα, να αλλάξουμε με τρομερή ελευθερία μέρος του έργου και να μην το φοβηθούμε, να μη μας πιάσει η αγωνία αν βεβηλώνουμε το κείμενο κι όλα αυτά που μας συμβαίνουν όταν προσπαθούμε να μεταποιήσουμε ένα γνωστό έργο τέχνης σε κάτι καινούργιο για να αρθρώσουμε τις σκέψεις μας. Σίγουρα και το ίδιο το κείμενο σου δίνει αυτές τις ελευθερίες, δεν είναι τυχαίο πως κι η μετάφραση που είχαμε είχε διαφορές από το πρωτότυπο.
Ο ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ των ηρώων του «Abusagada» είναι κάτι που το ζούμε σήμερα;
*Ο ανταγωνισμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι του σύγχρονου ανθρώπου. Φυσικά, δεν ανακαλύφθηκε πρόσφατα, υπήρχε, μάλιστα η ανάγκη μας να βγούμε πρώτοι ξεκινά πριν από τη γέννησή μας, πριν τη σύλληψή μας, όταν ακόμα το πιο γρήγορο σπερματοζωάριο προσπαθεί να φτάσει νωρίτερα στο στόχο του. Είναι κομμάτι της ζωώδους φύσης μας. Το ζήτημα, ή το στοίχημα, του ανθρώπου, είναι να χαλιναγωγήσει τη φύση αυτή, να της προσφέρει την ελευθερία της μέχρι το σημείο που δεν παραβιάζει τα όρια του άλλου, που δεν αποκτηνώνεται. Δυστυχώς, σήμερα το κτήνος του ανταγωνισμού και του πόθου για εξουσία υπερτερεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα όλοι οι κρατικοί, και μη, παράγοντες που προσπαθούν να συγκαλύψουν το έγκλημα των Τεμπών κάνοντας κατάχρηση της εξουσίας τους.
ΟΙ ΘΕΑΤΕΣ που μεγάλωσαν με λάθη και πάθη θα βρουν κοινά στοιχεία με τους ήρωες της παράστασης;
*Οι ήρωες της ιστορίας είναι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, ιδωμένοι υπό το πρίσμα μιας γκροτέσκο αισθητικής. Έτσι, γίνονται αστείοι, γελοίοι ίσως, φτάνοντας στην τραγικότητά τους. Τα λάθη και τα πάθη τους είναι εύκολα αναγνωρίσιμα, τουλάχιστον στην πλειοψηφία τους, κι έτσι ο θεατής μπορεί να αναγνωρίσει κοινά σημεία αναφοράς αλλά ειδικότερα να αναλογιστεί, να σκεφτεί σε σχέση με αυτά.
ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ της πρεμιέρας μιας παράστασης στην οποία συμμετέχεις ποιο συναίσθημα κυριαρχεί μέσα σου;
*Τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα, η χαρά, η ανυπομονησία, ο ενθουσιασμός κάνουν παρέα με το άγχος σου, το οποίο δεν είναι πάντα κακό. Σε μικρές δόσεις είναι δημιουργικό έως και αναγκαίο, σε κρατά σε μια εγρήγορση που χρειάζεσαι. Ειδικότερα, όμως, στην περίπτωση της «Abusagada» όλα τα συναισθήματα διογκώθηκαν καθώς είναι η πρώτη επαγγελματική παράσταση που αναλαμβάνω το ρόλο του σκηνοθέτη. Βέβαια, η συνεργασία με τη Μαίρη στο ρόλο αυτό με βοήθησε και μου επέτρεψε να ασχοληθώ ταυτόχρονα με το ρόλο μου, δίνοντάς μου την όποια σιγουριά θα μπορούσα να έχω.
ΤΙ ΘΑ ΗΘΕΛΕΣ να ξέρουμε γι’ αυτήν την παράσταση;
*Η παράσταση αυτή έγινε κάτω από δύσκολες συνθήκες, κυρίως γιατί μας ταλάνιζαν θέματα υγείας και τελικά ευτυχώς ο μισός θίασος δεν βγήκαμε με πατερίτσες (Χαχα…) Αστειεύομαι αν και μας έχω ικανούς. Πρόκειται για μια πολύχρωμη, θολή κι άραχνη κωμωδία, στην οποία πέντε άνθρωποι διεκδικούν την πρωτιά και μια γυναίκα παρατηρεί από πάντα αυτό το ατέρμονο κυνήγι στην αιωνιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, η γλώσσα και η αυτοκριτική μπορούν να είναι ωφέλιμες;
*Η γλώσσα είναι εργαλείο και όπως κάθε εργαλείο είναι ωφέλιμο, σου προσφέρει τη δυνατότητα να εκφραστείς, να διεκδικήσεις, να δικαιωθείς, να σκεφτείς. Επικοινωνιολόγοι προσπαθούν να χειριστούν το εργαλείο αυτό στις μέρες μας και να δώσουν την ευκαιρία σε πολιτικάντηδες να μας χειραγωγήσουν, να παίξουν με τη δικαιοσύνη, που θεωρώ αδιανόητο, και τελικά να μας καταστήσουν ανελεύθερους, μη σκεπτόμενους, απογοητευμένους.
Γνωρίζοντας καλά τη γλώσσα σου μπορείς να αντιληφθείς αυτά τα παιχνίδια και την εργαλειοποίησή της, μπορείς να παλέψεις να βρεις το δίκιο σου, μπορείς να δεις λίγο πέρα από το τώρα και τον μικρόκοσμό σου πριν σου χτυπήσει εσένα προσωπικά η τραγωδία την πόρτα.
Επομένως, η εκμάθηση της γλώσσας, που φυσικά δεν περιλαμβάνει απλώς λέξεις στη σωστή σειρά βάσει γραμματικών και συντακτικών κανόνων, είναι όχι απλά ωφέλιμη αλλά αναγκαία για την ελευθερία, που το ωφέλιμη είναι μικρό για να τη χαρακτηρίσει. Όσο για την αυτοκριτική πιστεύω πως είναι ένα μακρύ προσωπικό ταξίδι που βοηθά ατομικά και συλλογικά.
ΕΙΝΑΙ δυνατόν να υπάρξει συμπερίληψη στο θέατρο;
*Ναι φυσικά. Και πιστεύω έχουν γίνει ήδη σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, γεγονός που με κάνει να ελπίζω για τη συνέχεια.
ΥΠΑΡΧΕΙ ελευθερία του λόγου σήμερα στη χώρα μας;
*Αν αναλογιστούμε πως η χώρα μας κατατάσσεται στις τρεις χειρότερες σε όλη την Ευρώπη σε ό, τι αφορά την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την πίεση που ασκείται σε αυτά από τα κυβερνώντα κόμματα, μάλλον έχουμε την απάντησή μας. Βέβαια, φυσικά δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο σημείο να μας μαζεύουν επειδή τολμήσαμε να αρθρώσουμε την άποψή μας, ή έχουμε; Όταν γίνεται μια συγκέντρωση Κυριακή μεσημέρι και βγάζουμε τα ΜΑΤ να ρίξουν δακρυγόνα για να τη διαλύσουν, γιατί δεν συμφέρει την κυβέρνηση να ναι τόσος κόσμος μαζεμένος στο Σύνταγμα και σε όλο το κέντρο, ενώ πρόκειται για ειρηνική συγκέντρωση, που είναι η ελευθερία του λόγου; Εκτός κι αν ελευθερία του λόγου είναι να λέμε ότι ο Έλληνας ζει με 4 τοστ και ότι οι συγγενείς των θυμάτων του εγκλήματος των Τεμπών θέλουν λεφτά και αποσκοπούν σε πολιτικές σκοπιμότητες…
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ πώς ορίζεις την ελευθερία σου;
*Σίγουρα η οικονομική ανεξαρτησία σου δίνει ένα κομμάτι ελευθερίας, όταν φυσικά ζεις σε έναν τόπο πρόσφορο για να συμβεί αυτό. Αυτή, ίσως, είναι η βάση της ανεξαρτησίας σου για να μπορέσεις να διεκδικήσεις όλα εκείνα που σε κάνουν να αισθάνεσαι ελεύθερος, είτε είσαι ουσιαστικά είτε όχι. Προσωπικά ελεύθερη αισθάνομαι όταν πηγαίνω μια εκδρομή στο χωριό μου ή κάνω μπάνιο σε κάποια από τις αγαπημένες μου παραλίες, όταν κάνω έρωτα με το αγόρι μου, όταν χαζογελάω με τους φίλους μου χωρίς να βάζουμε φραγμούς ο ένας στον άλλον, όταν διαβάζω ένα βιβλίο χωρίς συγκεκριμένο στόχο απλώς επειδή έπεσε στα χέρια μου, όταν πάω βόλτα με το σκύλο μου και δεν σκέφτομαι τι ώρα πρέπει να γυρίσω για να προλάβω κάτι…
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ για σένα η λέξη «Λάθος»; Στη ζωή σου και στο θέατρο δίνεις χώρο στο λάθος;
*Θα μπορούσα να πω πως «λάθος» είναι το πρώτο βήμα για να φτάσεις κάπου, για να ψάξεις κάτι. Στην υποκριτική δεν υπάρχει «λάθος», υπάρχουν δοκιμές που είναι λειτουργικές ή μη, υπάρχουν επίσης επιλογές από τα «λάθη» που θα κάνεις και καλό είναι να μη σε απασχολεί αν είναι κάτι «λάθος», να μη φιλτράρεις τόσο την παρόρμησή σου καθώς πολλές φορές είναι δημιουργική, ειδικά όταν έχει εμποτιστεί, ασυνείδητα ή συνειδητά, με γνώση, με μια προεργασία.
Έτσι, πιστεύω πως αφήνω περιθώριο στο λάθος κατά τη διαδικασία της πρόβας. Όχι πάντα αλλά όσο εξασκούμαι τόσο περισσότερο χώρο δίνω. Τώρα, στη ζωή προσπαθώ να μην κάνω λάθη, θέλω να τα κάνω όλα σωστά, έχω το γνωστό σύνδρομο της καλής μαθήτριας, καλής κόρης κ.ο.κ., αν και ποτέ δεν υπήρξα τόσο καλή. Με τα χρόνια, πιστεύω πως αφήνομαι να κάνω λάθη και να μάθω από αυτά. Δεν ξέρω και πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει.
ΩΣ ΗΘΟΠΟΙΟΣ νιώθεις ότι θέλεις να παίρνεις την επιβεβαίωση των άλλων;
*Φυσικά, ακόμα κι αν δεν το επικοινωνήσω ή το εξωτερικεύσω με κάποιο τρόπο ενδόμυχα σίγουρα υπάρχει αυτή η ανάγκη, αλλιώς δεν θα ήθελα να κάνω αυτή τη δουλειά πιστεύω. Ο άνθρωπος από τη φύση του έχει την ανάγκη αυτή, πόσο μάλλον ένας άνθρωπος που αποφασίζει να εκθέσει τον εαυτό του ή κομμάτι του εαυτού του μπροστά σε άλλους, άγνωστους ανθρώπους.
ΥΠΑΡΧΟΥΝ πράγματα που σε φοβίζουν;
*Με φοβίζει η έλλειψη ενσυναίσθησης στην κοινωνία που ζούμε καθώς νιώθω ότι με το παραμικρό κρίνουμε κι είμαστε έτοιμοι να φαγωθούμε, να κατασπαράξουμε ο ένας τον άλλον χωρίς καν να ακούσουμε ο ένας τον άλλον και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στον διπλανό μας και σε μας.
ΠΟΙΟ ΒΙΒΛΙΟ διαβάζεις αυτό τον καιρό;
*Το τελευταίο βιβλίο που διάβασα, πριν δύο μέρες, ήταν ο «Αρχιμάστορας Σόλνες» του Ίψεν.
ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ η τελευταία φορά που μετάνιωσες για κάτι που έκανες;
*Μετανιώνω συχνά για πράγματα που κάνω ή δεν κάνω, γενικά είμαι ενοχικός άνθρωπος αλλά όταν κάνω τον απολογισμό μου προτιμώ να πω πως πήρα ένα μάθημα και θα το διορθώσω παρά να συνεχίσω να «αυτομαστιγώνομαι».
Η ΚΡΙΤΙΚΗ βοηθά τον καλλιτέχνη;
*Η κριτική μπορεί να είναι εποικοδομητική όταν δεν είναι κακεντρεχής ή δεν γίνεται με αγένεια κι αναισθησία για τον κόπο που έχει καταβάλει ο καλλιτέχνης.
ΣΕ ΤΙ ελπίζεις;
*Ελπίζω σε μια δικαίωση!
ΚΑΙ ΤΙ εύχεσαι;
*Εύχομαι να είμαστε περισσότερο μαζί οι άνθρωποι και λιγότερο κλεισμένοι στις φούσκες μας.
ΓΕΩΡΓΙΑ σε ευχαριστώ πολύ που μοιράστηκες μαζί μας το ελεύθερο χρόνο σου λίγο πριν αρχίσει η παράσταση.
*Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart για τη φιλοξενία.
***
«Abusagada». Μια μαύρη κωμωδία, pop αποχρώσεων και ακαθόριστων διαστάσεων
