Να πεθαίνεις – αυτό δεν πρέπει να
το κάνεις σε μια γάτα.
Γιατί και τι να κάνει η γάτα
σ’ ένα άδειο διαμέρισμα.
να τεντώνεται στους τοίχους.
να χαϊδεύεται στα έπιπλα.
Σάμπως τίποτα δεν άλλαξε εδώ
κι όμως κάθε τι είναι διαφορετικό.
Σάμπως τίποτα δε σάλεψε
κι όμως κάθε τι μετατοπίστηκε.
Και η λάμπα τα βράδια δεν ανάβει πια.
Ακούς στα σκαλοπάτια βήματα,
όμως δεν είναι αυτά.
Και το χέρι, που αφήνει ένα ψάρι στο πιατάκι,
δεν είναι εκείνο που το άφηνε.
Κάτι εδώ δε γίνεται όπως θα έπρεπε να γίνεται.
Κάποιος ήταν εδώ πολύ καιρό
κι ύστερα χάθηκε ξαφνικά
και δε δίνει σημεία ζωής πεισματικά.
Έχει ψάξει κάθε ντουλάπι.
Έχει τρέξει πάνω σε κάθε ράφι.
Κοίταξε ακόμη και κάτω απ’ το χαλί.
Έως και την απαγόρευση αψήφησε κι έριξε κάτω τα χαρτιά.
Τι άλλο να κάνει κανείς.
μόνο να κοιμάται και να περιμένει.
Ας γυρίσει εκείνος λοιπόν, ας ξαναφανεί.
Και θα μάθει, ότι δεν πρέπει να φέρεσαι έτσι σε μια γάτα.
Θα πάει προς το μέρος του, σαν τάχα να μη θέλει,
με μικρά βηματάκια, ακροπατώντας χολωμένα.
Κι ούτε ένα σάλτο ούτε ένα νιάου στην αρχή.
Βισουάβα Σιμπόρσκα – Maria Wisława Anna Szymborska (viˈswava ʂɨmˈbɔrska)
Μτφ.: Δημήτρης Χουλιαράκης
Book’s Journal, Μάρτιος 2010
Όταν ήταν νέα, η Βισουάβα Σιμπόρσκα (2 Ιουλίου 1923 – 1 Φεβρουαρίου 2012) λάτρευε την ανθρωπότητα και ήθελε να κάνει κάτι γι’ αυτήν. Τότε μάλιστα πίστευε ότι μπορούσε να σώσει τον κόσμο μέσα από τον κομμουνισμό. Σύντομα αποκήρυξε και την ιδέα της εκείνη και τον κομμουνισμό. Σε μια συνέντευξη που έδωσε στους “Νιου Γιορκ Τάιμς” λίγο καιρό μετά τη βράβευσή της με το Νομπέλ Λογοτεχνίας, το 1996, επέμεινε ότι τα ποιήματά της είναι «αυστηρά μη πολιτικά. Είναι ποιήματα για τους ανθρώπους και τη ζωή».
Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο η Σιμπόρσκα διαπίστωνε ότι αυξάνονταν τα ερωτήματα και μειώνονταν οι απαντήσεις. Η ομιλία της όταν παρέλαβε το Νομπέλ περιστρεφόταν γύρω από τις λέξεις «δεν ξέρω». Ένας από τους λόγους που αγαπούσε τόσο πολύ τα ζώα ήταν κι αυτός: αντίθετα με τους ανθρώπους, εκείνα δεν ισχυρίζονται ότι ξέρουν.
Υπάρχει και μια άλλη διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους και τα ζώα. Οι πρώτοι διαβάζουν τη ζωή τους και τη ζωή του κόσμου μέσα από τη διαδοχή των στιγμών, και για τον λόγο αυτό αδυνατούν να εμβαθύνουν στη στιγμή. Τα δεύτερα, αντίθετα, ζουν την κάθε στιγμή. Κι έτσι δεν γνωρίζουν από τεχνάσματα, υπολογισμούς και παγίδες. Εχουν τη συνείδησή τους καθαρή.
Μ’ ένα ζώο θα συνέδεε μοιραία η ποιήτρια τον θάνατο, τον δικό της θάνατο. «Γάτα σ’ένα άδειο διαμέρισμα», έτσι τιτλοφορείται ένα από τα ωραιότερα ποιήματά της.
Οι γάτες με τις οποίες συνήθιζε να φωτογραφίζεται η Σιμπόρσκα πρέπει να μην υπήρχαν πια όταν κι η ίδια εγκατέλειψε το διαμέρισμα…, αλλιώς θα το σκεφτόταν καλύτερα η ποιήτρια, δεν θα τις άφηνε την Τετάρτη 1η Φεβρουαρίου του 2012 μόνες.
