Του Παναγιώτη Μήλα
Στην Ελλάδα και πάλι ο Ουίλλιαμ Φώκνερ. Όπως και την πρώτη φορά, έτσι και τώρα για μια γυναίκα.
Η αρχή έγινε το 1957 όταν ήρθε για τη Λητώ Κατακουζηνού και τη Βούλα Ζουμπουλάκη.
Φέτος «έρχεται» για τη Σοφία Φιλιππίδου.
Την πρώτη φορά, τον Μάρτιο του 1957, για διακοπές και για την παράσταση «Ρέκβιεμ για μια μοναχή» που ανέβαζε ο Δημήτρης Μυράτ στο Θέατρο Κοτοπούλη. Ενδεικτική παραμένει η ιστορία της γνωριμίας του Άγγελου και της Λητώς Κατακουζηνού με τον Αμερικανό νομπελίστα. Μετά την πρεμιέρα του έργου, ο συγγραφέας δέχτηκε με επιφύλαξη την πρόταση του Αμερικανού πρέσβη Τζορτζ Αλεν να παραστεί σε ένα δείπνο στο σπίτι τους στην οδό Αμαλίας 4, στον 5ο όροφο. Κατά τη διάρκεια της βραδιάς είπε πως η εμπειρία αυτή ήταν «η μοναδική ευφρόσυνη βραδιά της ζωής μου που τη χάρηκα από τα βάθη αυτού του χάους που λέγεται ψυχή… μια βραδιά που την έζησα με όλες τις ίνες της ψυχής μου, ξέροντας πως δεν θα την ξαναζήσω ποτέ πια».
Αργότερα έστειλε ένα γράμμα στον Άγγελο Κατακουζηνό με αυτά τα λόγια:
«Στον πάνσοφο επιστήμονα δόκτορα Κατακουζηνό που με βοήθησε όσο κανείς άλλος στον κόσμο ολόκληρο να λυτρωθώ από τα βασανιστικά ερωτηματικά μου, που χρόνια τώρα με ταλαιπωρούσαν εξαντλητικά, ένα μεγάλο ευχαριστώ».
Επίσης έστειλε και μια φωτογραφία του από το Τουρκολίμανο με ημερομηνία 29 Μαρτίου. Αριστερά επάνω στη φωτογραφία έγραψε την εξής αφιέρωση στη Λητώ Κατακουζηνού: «Στο πρόσωπο για το οποίο έγραψε ο Marlowe».
Ο Φώκνερ νωρίτερα στις 17 Μαρτίου 1957 παρέλαβε το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών. Η δεκαπενθήμερη επίσκεψη του συγγραφέα στην Ελλάδα γοήτευσε τόσο τον ίδιο όσο και εκείνους που τον γνώρισαν. Στη συνέντευξη Τύπου εξέφρασε τον θαυμασμό του για την Ελλάδα: «Η χώρα σας», είπε, «γέννησε τον πολιτισμένο άνθρωπο. Οι πρόγονοί σας είναι οι μητέρες και οι πατέρες του πολιτισμού και της ελευθερίας. Τι περισσότερο θέλετε από μένα, έναν αμερικανό αγρότη;». Την επομένη έφυγε για δύο μέρες στους Δελφούς ενώ ακολούθησε μια κρουαζιέρα στο Σαρωνικό, στις Κυκλάδες, επίσκεψη στο Ναύπλιο, στις Μυκήνες και φυσικά στη φιλόξενη Οικία Κατακουζηνού που ήταν η ζεστή αγκαλιά Ελλήνων και ξένων διανοουμένων.
* Το «Ρέκβιεμ για μια μοναχή» είχε μεταφράσει ο Μάριος Πλωρίτης και στο θίασο συμμετείχε και ο Ανδρέας Μπάρκουλης.
Το έργο ανέβηκε και πάλι το 1970. Αυτή τη φορά στο Θέατρο Αθηνών.
Επίσης τον Οκτώβριο του 1974 παίχτηκε και στην τηλεόραση, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Μυράτ και σκηνικά/κοστούμια του Πέτρου Ζουμπουλάκη. Ερμήνευσαν οι: Βούλα Ζουμπουλάκη, Δημήτρης Μυράτ, Σούλα Αθανασιάδου, Ερρίκος Μπριόλας, Γιώργος Γραμματικός, Πέτρος Φώσκολος, Μιχάλης Μπάρσαλης.
Η νέα επίσκεψη του Φώκνερ
Και τώρα φθάνουμε στη φετινή του «επίσκεψη» στη χώρα μας για χάρη της Σοφίας Φιλιππίδου η οποία ανεβάζει το έργο του «Καθώς ψυχορραγώ».
Ο Φώκνερ γεννήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 1897 στο Νιου Ώλμπανυ του Μισισίπι. Ο προπάππος του ήταν συνταγματάρχης του στρατού, αλλά ο Φώκνερ δεν έγινε δεκτός στο στράτευμα όταν η Αμερική μπήκε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω του ύψους του (1.67 μ). Εργάστηκε σε διάφορες δουλειές, ανάμεσά τους και σε ένα βιβλιοπωλείο στη Νέα Υόρκη καθώς και μια μικρή εφημερίδα στη Νέα Ορλεάνη, όπου το 1924 ο φίλος του Φιλ Στόουν φρόντισε να εκδοθεί σε 1.000 αντίτυπα η συλλογή ποιημάτων του «Ο Μαρμάρινος Φαύνος» (The Marble Faun). Το 1929 παντρεύτηκε την Estelle Oldham στην Οξφόρδη του Μισισίπι. Εκείνο το διάστημα, όπου εργαζόταν νυχτερινή βάρδια σε τοπικό ηλεκτρικό σταθμό, μέσα σε έξι βδομάδες του καλοκαιριού, από τα μεσάνυχτα ως τις τέσσερις το πρωί, έγραψε το «Καθώς ψυχορραγώ» (As I Lay Dying), που κυκλοφόρησε την αμέσως επόμενη χρονιά (1930).
Το έργο θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της αμερικανικής λογοτεχνίας και φαίνεται να είναι μια τοιχογραφία του Αμερικανικού Νότου.
Μεταφράστηκε στα ελληνικά από τον Μένη Κουμανταρέα και κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κέδρος.
Ο ίδιος ο Φώκνερ θεωρούσε ότι αυτό ήταν το καλύτερό του. Είναι η αφήγηση του οδοιπορικού μιας αγροτικής οικογένειας, που απεγνωσμένα αντιμάχεται τα στοιχεία της φύσης και του ασυνείδητου, για να φτάσει από την επαρχία που διαμένει στη μεγάλη πόλη του Τζέφερσον, προκειμένου να ενταφιάσει τη νεκρή μητέρα στον οικογενειακό τάφο.
Εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα αυτό είναι το θεατρικό έργο «Προς Ελευσίνα», του Παύλου Μάτεσι.
***
Δυο λόγια για το έργο
«Καθώς ψυχορραγώ ή εκπλήρωση μιας ύστατης επιθυμίας»
Ο πρωτότοκος γιος της οικογένειας Μπάντρεν, ο μαραγκός, μαστορεύει το κιβούρι της, ετοιμοθάνατης ακόμα, μητέρας του Άντυ Μπάντρεν και η οικογένεια – πατέρας, τέσσερα αγόρια και μια κόρη ετοιμάζονται να το μεταφέρουν με την άμαξα και τα μουλάρια τους, από το βαμβακόσπιτο στην άλλη άκρη της φανταστικής επαρχίας Γιοκναπατάουφα του Αμερικανικού Νότου μέσα στο κατακαλόκαιρο… Μια άγρια καταιγίδα θα ανατρέψει τα σχέδιά τους αφού πλημμυρίζει το ποτάμι, καταρρέει η γέφυρα και τα κοράκια φέρνουν γυροβολιές πάνω από τα κεφάλια τους…
Μέσα από περιπέτειες και κινδύνους, κωμικοτραγικά περιστατικά και συγκρούσεις – που αναδεικνύουν την απανθρωπιά και τη βρωμιά που συγκλόνιζαν τον Νότο στις αρχές του εικοστού αιώνα – οι ήρωες φτάνουν τελικά ρημαγμένοι στον προορισμό τους και εκπληρώνουν την υπόσχεση που έδωσε ο πατέρας στη μάνα: να τη θάψει στον τόπο και στα χώματα που εκείνη γεννήθηκε…
Τι λέει για την παράσταση η Σοφία Φιλιππίδου
«Μελετώντας το έργο προκειμένου να συλλάβω το μεγαλείο της δεξιοτεχνίας του Ουίλλιαμ Φώκνερ παρατήρησα πως ο μεγάλος πρωτοπόρος της μοντέρνας γραφής, σπάζει τους παραδοσιακούς κανόνες της λογοτεχνίας και γράφοντας κατά τη γνώμη μου, «δήθεν» αυτόματα, πλάθει αριστοτεχνικά μια νέα φόρμα πάνω στα χνάρια των μεγάλων εικαστικών του κυβισμού, παρατηρώντας τους χαρακτήρες από διάφορες πλευρές ταυτόχρονα, σαν να μετακινείται γύρω από ένα αντικείμενο για να παρατηρήσει τις πλευρές οι οποίες θα συγχωνευτούν σε μια εικόνα..
Η αρχική μου παρατήρηση μαζί με το άλλοτε απλό και αλλού ποιητικό – καμιά φορά λόγιο ιδίωμα των χαρακτήρων – οι αφηγηματικοί μονόλογοι των ηρώων, αλλά και οι υποσυνείδητές τους διαδρομές, ο ημερολογιακός χρόνος των εννέα ημερών του μύθου, καθώς και ένας άλλος άχρονος λογοτεχνικός τόπος, της ιδιοφυΐας του Φώκνερ, μου έδωσε την «ελευθέρια» να δουλέψω με τον θίασο των συνεργατών μου την παράσταση «κλέβοντας» από όλα τα ήδη θεάτρου ακόμη και από τους περιοδεύοντες θιάσους τσίρκου που φαίνεται να έχουν γοητεύσει τον Φώκνερ.
Η εντελώς χειροποίητη παράστασή μας, επιθυμώ να παρασύρεται από το ένστικτο, να αφήνεται στην ανάγκη, να είναι καθαρτική με συναισθήματα εκρηκτικά (απόλυτη μελαγχολία – υπέρμετρη χαρά) σαν τα ρυθμικά χορευτικά μπλουζ του Μισισιπή».
Πληροφορίες
«Καθώς ψυχορραγώ»
του Ουίλλιαμ Φώκνερ
Μετάφραση: Μένης Κουμανταρέας
Ελεύθερη απόδοση – διασκευή: Χλόη Κολύρη
Σκηνοθεσία: Σοφία Φιλιππίδου
Σκηνογραφική επιμέλεια: Κυριακή Μαυρογεώργη
Επιμέλεια κοστουμιών- τραγουδιών -κίνησης:
Σοφία Φιλιππίδου
Βοηθός ενδυματολογικού: Μάγδα Καλορίτη
Ηχητικά και μουσικά τοπία: Γεωργία Σπυροπούλου
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Δανάη Γκουτκίδου,
Μαρία Πολυχρόνη, Μιχαήλ Ταμπακάκης
Βοηθός παραγωγής – βίντεο: Μορφέας Παπουτσάκης
Φωτογράφιση: Narkiss Holingberry
Παίζουν
Σοφία Φιλιππίδου, Κώστας Βασαρδάνης, Μιχάλης Καλιότσος, Έλενα Μεγγρέλη, Κωνσταντίνος Γεωργόπουλος, Μιχαήλ Ταμπακάκης και Μορφέας Παπουτσάκης
Πρεμιέρα
Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 2017
Παραστάσεις
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 μ.μ.
Θέατρο της οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής, Κεφαλληνίας & Κυκλάδων 11, Κυψέλη.
Πληροφορίες
Τηλέφωνο: 210-821.78.77
Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ, 10 ευρώ μειωμένο
Προπώληση:
Στο ταμείο του Θεάτρου και από το Ticket Services
* Η παράσταση είναι αφιερωμένη στον Λευτέρη Βογιατζή και στον Μένη Κουμανταρέα, εσαεί πρόεδρο του Θεάτρου της οδού Κυκλάδων – Λευτέρης Βογιατζής.