Αν έπρεπε να συνοψίσουμε τον «Καθένα» σε μία μόνο φράση, θα ήταν η παρακάτω: «Τα γηρατειά δεν είναι μάχη, τα γηρατειά είναι σφαγή!». Μια φράση που θαρρείς πως απεικονίζει την εικόνα των γηροκομείων την εποχή της πανδημίας.
***
Ο τρόπος που γερνάει κανείς έχει σχέση με το πώς ζει ως νέος. Κάποιος που κάνει καθιστική ζωή, δεν ασκείται, καπνίζει και δεν προσέχει τη διατροφή του, θα γεράσει γρηγορότερα. Επίσης η ταχύτητα με την οποία ένας οργανισμός γερνάει εξαρτάται και από γενετικούς παράγοντες. Σε γενικές γραμμές η γήρανση είναι ένας συνδυασμός περιβαλλοντικών, γενετικών και τυχαίων παραγόντων. Όλος αυτός ο συνδυασμός θα καθορίσει πόσο περισσότερο ή λιγότερο γρήγορα θα επέλθει η γήρανση.
Η αλυσίδα της σημερινής κοινωνίας έχει σπασμένους κρίκους, έχει γενιές απομακρυσμένες, έχει εγωπάθεια και ατομικισμό. Χρειάζεται να δώσουμε χώρο στις ευπαθείς ομάδες, να τους δώσουμε δύναμη έτσι ώστε να μπορέσουν κι εκείνες να υποστηρίζουν την κοινωνία όπως και για όσο μπορούν. Ο άνθρωπος της νέας εποχής έχει πληροφορίες και επιστήμη μα χρειάζεται και ανθρωπισμό και λογικό νου. Χρειάζεται να φέρεται στους άλλους με τον τρόπο που θέλει να του φερθούν. Ας κοιτάξουμε λοιπόν το πρόσωπό μας στον καθρέφτη κι ας αναρωτηθούμε έστω και μια φορά. Εμείς δεν θα γεράσουμε άραγε;
Εδώ ο Ροθ εισβάλλει στο μυαλό ενός ανθρώπου αντιμέτωπου με την αναπόφευκτη φθορά, ο οποίος προβαίνει στον προσωπικό του απολογισμό, πότε αυτομαστιγωνόμενος, πότε ξεσπώντας επιθετικά σε άλλους. Ένα μυθιστόρημα που μιλά για την οδυνηρή ιστορία του καθενός από εμάς, η οποία, εκτός από χαρές, είναι γεμάτη κι από λύπες, απώλειες, φόβο, πανικό, μοναξιά αλλά και στωικότητα.
***
Ο «Καθένα» είναι το τελευταίο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ. Αποτελεί μια προσωπική, εξομολογητική, αλλά και, ταυτόχρονα, οικουμενική ιστορία που πραγματεύεται το φόβο του θανάτου, την απώλεια, τις τύψεις, τη στωικότητα. Ο συγγραφέας της “Συνωμοσίας κατά της Αμερικής” στρέφει την προσοχή του από την “οδυνηρή συνάντηση μιας οικογένειας με την ιστορία” (“The New York Times”) στην ισόβια αψιμαχία ενός ανθρώπου με τη θνητότητα.
Η μοίρα αυτού του καθημερινού ανθρώπου τού Ροθ ιχνηλατείται από την πρώτη, συγκλονιστική φορά που έρχεται αντιμέτωπος με το θάνατο, στην ειδυλλιακή ακρογιαλιά των παιδικών καλοκαιριών του, και, περνώντας μέσα από οικογενειακά προβλήματα και επαγγελματικές επιτυχίες της ακμαίας του ωριμότητας, φτάνει ως τα γηρατειά του, ως τη σπαραχτική μαρτυρία της φθοράς των συνομηλίκων του και της δικής του σωματικής κατάπτωσης.
Είναι ένας επιτυχημένος διαφημιστής της Νέας Υόρκης, πατέρας δύο αγοριών από τον πρώτο του γάμο που τον περιφρονούν, και μιας κόρης από τον δεύτερο που τον λατρεύει. Είναι πολυαγαπημένος αδελφός ενός καλού ανθρώπου που η σωματική του ευεξία τού προκαλεί πικρό φθόνο, και τέως σύζυγος τριών πολύ διαφορετικών γυναικών που, αφού τα ‘κανε ο ίδιος θάλασσα με τους γάμους του, τον έχουν αφήσει ολομόναχο. Στο τέλος, είναι ο άντρας που έγινε αυτό που ποτέ δεν ήθελε να γίνει.
Κεντρικός άξονας αυτού του συγκλονιστικού μυθιστορήματος -είναι το εικοστό έβδομο του Ροθ και το πέμπτο που εκδίδεται στον 21ο αιώνα- είναι το ανθρώπινο σώμα. Θέμα του, η κοινή εμπειρία που μας τρομοκρατεί όλους.
Ο τίτλος είναι παρμένος από το αγγλικό αλληγορικό δράμα ανωνύμου (τέλη 15ου αιώνα) “Everyman” ή “The Summoning of Everyman” (“Καθένας” ή “Η κλήτευση του Καθένα”), ο κεντρικός ήρωας του οποίου, Καθένας, καλείται από τον Θάνατο να εκθέσει τα πεπραγμένα του σ’ αυτόν τον κόσμο.
***
«Καθένας»
Philip Roth
Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης, «Εκδόσεις Πόλις»
***
Ο Φίλιπ Ροθ, γεννήθηκε στις 19 Μαρτίου του 1933 [Νιούαρκ, Νιου Τζέρσι, ΗΠΑ] και πέθανε στις 22 Μαΐου 2018 [Μανχάταν, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ]..