«Η περιουσία δεν είναι δι’ εμέ, παρά η σφραγίς της νίκης – και μόνον η νίκη μ’ ενδιαφέρει. […] Η χαρά μου έγκειται εις τον αγώνα, και τον καρπόν της νίκης τον επιφυλάσσω διά την πατρίδα μου».
Αυτό είχε δηλώσει ο Ευγένιος Ευγενίδης ο οποίος υπήρξε διορατικός επιχειρηματίας, με εκπληκτική ικανότητα να μετασχηματίζει τις ιδέες του σε έργο, με όραμα που ακόμη παραμένει επίκαιρο, αλλά και μεγάλος πατριώτης.
Αφιέρωσε τη ζωή του στον δικό του αγώνα συμβάλλοντας στην οικονομική ανόρθωση της χώρας του και αφήνοντας «κτήμα ες αεί» το Ίδρυμα Ευγενίδου, διαχρονικό πυλώνα της τεχνικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
Για την ενίσχυση των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων, ίδρυσε ναυπηγείο κατασκευής φορτηγίδων στον Κεράτιο κόλπο και μέχρι το 1922 θεωρούνταν ένας από τους αξιολογότερους οικονομικούς παράγοντες στην Κωνσταντινούπολη.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή εγκατέλειψε την Κωνσταντινούπολη και με έδρα τον Πειραιά ανέλαβε τη γενική για την Ελλάδα και την Εγγύς Ανατολή πρακτόρευση της Swedish Orient Line. Το Σκανδιναβικό Πρακτορείο Εγγύς Ανατολής A.E., το οποίο διαχειριζόταν τα συμφέροντά της, έγινε ο μεγαλύτερος πρακτοριακός οργανισμός σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Για την περαιτέρω ανάπτυξη αυτής της τακτικής γραμμής, επιδόθηκε στην εισαγωγή σκανδιναβικής ξυλείας στην Ελλάδα και εξελίχθηκε στον μεγαλύτερο εισαγωγέα ξυλείας στην Ελλάδα και στην Εγγύς Ανατολή. Στον Ευγενίδη οφείλεται και η ανάπτυξη της φινλανδικής θαλάσσιας γραμμής, αλλά και της πολωνικής με την Ελλάδα και την Εγγύς Ανατολή.
Με την πάροδο του χρόνου το Σκανδιναβικό Πρακτορείο εγκατέστησε πρακτορεία σε όλα τα λιμάνια της Ελλάδας, της Τουρκίας, της Αιγύπτου, της Συρίας, της Παλαιστίνης, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και αργότερα στο Buenos Aires της Αργεντινής, στο Cape Town της Ν. Αφρικής και στη Βραζιλία.
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο (1939-1945) μετέφερε τις δραστηριότητές του στη Ν. Αφρική συνδέοντας το Cape Town με το Buenos Aires με φορτηγά πλοία μεταφοράς κάρβουνου και επιβατηγά πλοία. Προβλέποντας την αύξηση του μεταναστευτικού ρεύματος από την Ελλάδα και την Ιταλία προς τη Β. Αμερική μετά τον πόλεμο, ίδρυσε την επιβατηγό εφοπλιστική εταιρεία Home Lines δρομολογώντας πλοία αρχικά προς τη Ν. Αμερική και την Αυστραλία και κατόπιν προς τη Β. Αμερική.
Με το πέρας του πολέμου, εκτιμώντας ότι η κατεστραμμένη Ευρώπη θα είχε την ανάγκη εισαγωγής ειδών πρώτης ανάγκης, προέτρεψε την Swedish Orient Line να κτίσει πλοία-ψυγεία και για τη μεταφορά ευπαθών φορτίων και παράλληλα εγκατέστησε όλες τις δραστηριότητές του στην Ελβετία, χώρα ουδέτερη και με ανεπτυγμένες υποδομές επικοινωνίας.
Μία από τις πολυάριθμες κοινωφελείς του ενέργειες υπήρξε η σπουδαία δωρεά (ύψους 1 δισεκατομμυρίου δραχμών) υπέρ των πληγέντων κατά τους καταστρεπτικούς σεισμούς τον Αύγουστο του 1953 στα νησιά του Ιονίου, και η αποστολή στη Ζάκυνθο ενός πλήρως εφοδιασμένου νοσοκομείου και λυόμενων οικημάτων.
Περί τα μέσα του 1953 ίδρυσε τη νέα τακτική γραμμή Ελλάδος ‒ Ν. Αμερικής και διέθεσε το πρώτο επιβατηγό πλοίο με ελληνική σημαία για την εξυπηρέτηση της γραμμής Ελλάδας ‒ Β. Αμερικής, δημιουργώντας μια γέφυρα που θα συνέδεε την Ελλάδα με τη Νέα Υόρκη και τον απόδημο ελληνισμό της Αμερικής.
Ο Ευγένιος Ευγενίδης πέθανε στις 22 Απριλίου 1954 σε ηλικία 72 ετών στο Vevey της Ελβετίας και, μολονότι το έργο του δεν είχε ολοκληρωθεί, είχε ετοιμάσει τα σχέδια για τη μελλοντική πραγμάτωσή του.
Η τελευταία επιθυμία του, όπως αποτυπώθηκε στη διαθήκη του, ήταν η σύσταση ιδρύματος με σκοπό τη συμβολή στην εκπαίδευση των νέων ελληνικής υπηκοότητας στο επιστημονικό και τεχνικό πεδίο, καθώς είχε διαπιστώσει ότι στην Ελλάδα υπήρχε έλλειψη πολλών και επαρκώς καταρτισμένων τεχνικών κατά τα πρότυπα της επαγγελματικής εκπαίδευσης άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
Το 1954 ο Ευγένιος Ευγενίδης ίδρυσε με τη διαθήκη του το Ίδρυμα Ευγενίδου, του οποίου ως μοναδικό σκοπό έταξε «νὰ συμβάλη εἰς τὴν ἐκπαίδευσιν νέων ἑλληνικῆς ὑπηκοότητος ἐν τῷ ἐπιστημονικῷ καὶ τεχνικῷ πεδίῳ».
Η παράγραφος αυτή, λιτή στην διατύπωση αλλά μεστή σε περιεχόμενο, δεν προήλθε από απόφαση του Ευγενίδη που έλαβε στο τέλος της ζωής του. Ήταν αποτέλεσμα σκέψεων και ενεργειών πολλών χρόνων.
Ο πολύπειρος αυτός Έλληνας, ο επιτυχημένος επιχειρηματίας και εφοπλιστής, ο πολυμήχανος έμπορος ξυλείας, ο αντιπρόσωπος και ιδιοκτήτης διεθνών ναυτιλιακών γραμμών, ο πολίτης του κόσμου, με τις δραστηριότητές του διεσπαρμένες ανά την υφήλιο, έκρυβε μέσα του ασίγαστη αγάπη για την πατρίδα του και ουδέποτε έπαψε να μελετά τρόπους για να βοηθήσει την ανάπτυξή της.
Από νωρίς είχε οραματισθεί μια Ελλάδα ώριμη και ικανή να συναγωνισθεί συν τω χρόνω τις άλλες προηγμένες χώρες στους διάφορους τομείς της τεχνικής και της βιομηχανίας. Τούτο όμως πίστευε ότι δεν ήταν δυνατόν να κατορθωθεί χωρίς την κατάρτιση ικανών στελεχών, που θα βοηθούσαν την πατρίδα τους.
Την πίστη του αυτήν μετουσίωσε σε έργο εν ζωή, με την σύσταση trust στο εξωτερικό, που είχε στόχο να βοηθήσει τους νέους της Ελλάδος χορηγώντας υποτροφίες, ώστε «νὰ καταστοῦν ἱκανοὶ νὰ ἀναλάβουν σημαντικὰς εὐθύνας εἰς τὴν μελλοντικὴν ἀνάπτυξιν τῆς Ἑλλάδος καὶ τὴν ἀξιοποίησιν τῶν πόρων αὐτῆς».
Το πρώτο αυτό επιτυχημένο βήμα, τον οδήγησε στην απόφαση να διασφαλίσει την συνέχεια μετά θάνατον και την επέκταση του έργου που είχε αρχίσει εν ζωή.
Για την υλοποίηση της απόφασής του διέθεσε ολόκληρη την περιουσία του στην Ελλάδα και μεγάλο μέρος της περιουσίας του στο εξωτερικό. Ως καλός επιχειρηματίας διασφάλισε την οικονομική ανεξαρτησία του Ιδρύματός του, το οποίο από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα λειτουργεί, συντηρείται, επεκτείνεται και εκσυγχρονίζεται με ιδίους και μόνον πόρους.
Την εκπλήρωση της βούλησης του αδελφού της η Σίμου έθεσε σκοπό της ζωής της. Χωρίς αυτήν θα ήταν αδύνατο να γίνει ό,τι έγινε και όπως έγινε. Στην αφοσίωσή της στην υλοποίηση του οράματος του αδελφού της, η Ελλάδα οφείλει μία ακόμη εστία πολιτισμού.
Η Μαριάνθη Σίμου παρέμεινε στην διοίκηση του Ιδρύματος μέχρι τον θάνατό της (17-4-1981) και κατέλιπε και αυτή όλη την περιουσία της για τους σκοπούς του Ιδρύματος.
Στις 10 Φεβρουαρίου 1956 συστάθηκε με Βασιλικό Διάταγμα το Ίδρυμα Ευγενίδου με Διοικήτρια-Διαχειρίστρια την Μαριάνθη Σίμου.
Η ίδια με τους επιστημονικούς της συνεργάτες (τον Αλ. Παπά καθηγητή ΕΜΠ, τον Γεώργιο Κακριδή καθηγητή ΕΜΠ και τον Χρυσό Καβουνίδη Μηχανολόγο-Ηλεκτρολόγο ΕΜΠ, τεχνικό διευθυντή του ΟΤΕ) μετά από μελέτη των αναγκών της επαγγελματικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα διαπίστωσαν ότι η κατάρτιση των μαθητών Τεχνικών Σχολών υστερούσε λόγω απουσίας κατάλληλων και προσιτών βιβλίων, ελλιπούς πρακτικής εκπαίδευσής τους και ανυπαρξίας κατάλληλων υποδομών για την πρακτική τους άσκηση.
Τα προβλήματα αυτά αποφασίσθηκε να αντιμετωπιστούν τότε με:
*Χορήγηση υποτροφιών σε νέους αποφοίτους τεχνικών σχολών για μετεκπαίδευση στο εξωτερικό.
*Συγγραφή και έκδοση βιβλίων τεχνικής εκπαίδευσης.
*Ανέγερση Τεχνικού Κέντρου, στο οποίο θα λειτουργούσαν:
-Τεχνική και Επιστημονική Βιβλιοθήκη.
-Αίθουσες Πειραμάτων Φυσικής και Τεχνικών Εκθεμάτων, για την εποπτική διδασκαλία των νόμων της Φυσικής στους μαθητές αλλά και για την κατανόησή τους από το ευρύ κοινό.
-Πλανητάριο.
-Αμφιθέατρο και αίθουσες διαλέξεων όπου θα διεξάγονταν επιστημονικά και τεχνικά συνέδρια και διαλέξεις.
Η υλοποίηση των ανωτέρω άρχισε αμέσως και στις 7 Ιουνίου του 1966 τελέσθηκαν τα εγκαίνια του κτηρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου με επισημότητα και λαμπρότητα μεγάλη.
Ήδη όμως το έργο του Ιδρύματος ήταν εντυπωσιακό. Η Ακαδημία Αθηνών στις 30-12-1965 απένειμε σ’ αυτό την ανώτατη τιμητική της διάκριση, το «Χρυσούν Μετάλλιον».
***
ΙΔΡΥΜΑ ΕΥΓΕΝΙΔΟΥ – ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ
Διεύθυνση: Λεωφόρος Συγγρού 387
Είσοδος από την οδό Πεντέλης 11
Αθήνα 175 64
Τηλέφωνο: 210 946 9600
***
Πηγές:
και
https://www.eef.edu.gr/el/to-idryma/to-idryma-eygenidou/to-idryma-kai-i-istoria-tou/
