Του Παναγιώτη Μήλα
Πολύ συχνά διαβάζουμε και ακούμε κάποιους καθηγητές, φοιτητές ή πτυχιούχους να καμαρώνουν επειδή διδάσκουν, δίδαξαν, σπουδάζουν ή σπούδασαν στο ΕΚΠΑ.
Το ίδιο καμαρώνουν κάποιοι άλλοι για το ΟΑΚΑ ή άλλοι για το ΚΠΙΣΝ.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Σπύρος Λούης και ο Σταύρος Νιάρχος είναι λέξεις κακόηχες έτσι επιλέγουν τις άγευστες και άοσμες συντομογραφίες ΕΚΠΑ, ΟΑΚΑ και ΚΠΙΣΝ.
Χρησιμοποιώντας τις συντομογραφίες υποτίθεται ότι κάνουν …οικονομία χώρου και χρόνου στα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης.
Στην πραγματικότητα κάνουν μια προσπάθεια να διαγράψουν στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Τι μάς νοιάζει ποιος ήταν ο Ιωάννης ΕΚΠΑς, ποιος ο Σπυρίδων ΟΑΚΑς και ποιος ήταν ο Σταύρος ΚΠΙΣΝ;
Ενώ αν μιλήσεις για Καποδίστρια, Λούη και Νιάρχο τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα. Πρέπει να θυμηθείς, να περιγράψεις, να εξιστορήσεις…
***
Ο Ιωάννης Καποδίστριας, γεννήθηκε στην Κέρκυρα, στις 10 ή 11 Φεβρουαρίου του 1776.
Στις 5:35 το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1831 δέχθηκε δολοφονική επίθεση από τον Κωνσταντίνο και τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου μετέβαινε για να εκκλησιασθεί και έπεσε νεκρός.
Ο μόνος που τον συνόδευε ήταν ο μονόχειρας σωματοφύλακάς του, ονόματι Κοκκώνης.
Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης εφονεύθη επί τόπου από τους προστρέξαντες, οι οποίοι κυριολεκτικώς τον λυντσάρισαν.
***
Ο Ιωάννης Καποδίστριας καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια με πολιτική παράδοση, γι’ αυτό και αναμείχθηκε με την πολιτική ήδη από το 1801, όταν σαν εντολοδόχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έπρεπε να εφαρμόσει το νέο σύνταγμα στην Επτάνησο Πολιτεία. Με την παραχώρηση των Επτανήσων από τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄ της Ρωσίας στους Γάλλους του Ναπολέοντα Α΄ το καλοκαίρι του 1807, αποσύρθηκε και εντάχθηκε το 1809 στη ρωσική διπλωματική υπηρεσία.
Πρώτο μέλημα του νέου Κυβερνήτη με την άφιξή του στην Ελλάδα το 1828 ήταν η οργάνωση της εκπαίδευσης σε μια χώρα γεμάτη ερείπια και φτώχεια. Σε επιστολή του με τον φιλέλληνα Ιωάννη Εϋνάρδο αναφέρει χαρακτηριστικά: «Είμαι αποφασισμένος να στηρίξω την επανόρθωσιν της Ελλάδος εις δύο μεγάλας βάσεις, την εργασίαν και την στοιχειώδη εκπαίδευσιν».
Στα χρόνια της διακυβέρνησής του, ιδρύθηκαν 71 αλληλοδιδακτικά σχολεία (πρωτοβάθμια εκπαίδευση) και 49 «ελληνικά» σχολεία (δευτεροβάθμια εκπαίδευση). Συγκροτήθηκε επιτροπή για την εκπόνηση σχεδίου μαθημάτων και τη συγγραφή ή μετάφραση σχολικών διδακτικών βιβλίων. Στην Αίγινα ιδρύθηκε το «Κεντρικό» σχολείο για την εκπαίδευση των μελλοντικών ελληνοδιδασκάλων. Επιπρόσθετα, στα κρατικά εκπαιδευτικά ιδρύματα που ιδρύθηκαν με πρωτοβουλία του Καποδίστρια ήταν: το «Ορφανοτροφείο της Αίγινας» με πρόεδρο τον Ανδρέα Μουστοξύδη όπου φρόντισε για τη μόρφωση των ορφανών παιδιών, το «Πρότυπον αλληλοδιδακτικόν σχολείον» της Αίγινας με σκοπό την εκπαίδευση και μετεκπαίδευση αλληλοδιδασκάλων, το «Εκκλησιαστικόν σχολείον» με σκοπό τη μόρφωση όσων ήθελαν να γίνουν κληρικοί, το «Γεωργικόν σχολείον» της Τίρυνθας και το «Σχολείον των Ευελπίδων και της Πυροβολικής» με σκοπό την εκπαίδευση των αξιωματικών του στρατού.
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, εγκαινιάστηκε στις 3 Μαΐου 1837 και αρχικά στεγάστηκε σε ένα οθωμανικό κτίριο στη βορειοανατολική πλευρά της Ακρόπολης, το οποίο στις μέρες μας έχει ανακαινιστεί και λειτουργεί ως Μουσείο του Πανεπιστημίου
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, έλαβε το σημερινό όνομά του το 1911 χάρη στον ευεργέτη Ιωάννη Δόμπολη ο οποίος ήταν πλούσιος έμπορος που ζούσε στη Ρωσία.
Ο Δόμπολης διέθεσε όλη του την περιούσια στο ελληνικό Δημόσιο για να ιδρυθεί πανεπιστήμιο στην πρωτεύουσα της Ελλάδας με τον όρο πως το νέο ίδρυμα θα ονομαζόταν «Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο», προς τιμήν του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια.
Συγκεκριμένα το 1849 όρισε στη διαθήκη του το ποσό των 261.428 ρουβλιών για την ολοκλήρωση του Πανεπιστημίου με τον τίτλο «Καποδιστριακό», υλοποιώντας την ιδέα του Καποδίστρια. Ήδη από το 1815, ο Καποδίστριας είχε προτείνει τη δημιουργία Ανώτατης Σχολής με έδρα την Ιθάκη στο πλαίσιο της Επτανήσου πολιτείας.
Οι προηγούμενες ονομασίες του Πανεπιστημίου ήταν «Οθώνειον» μιας και ιδρύθηκε με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα το 1837 ενώ το 1862 μετονομάσθηκε σε «Εθνικόν».
Στο μορφωτικό έργο του Καποδίστρια συγκαταλέγεται η ίδρυση ουσιαστικά του πρώτου τυπογραφείου στον ελεύθερο ελληνικό χώρο, στην Αίγινα και η πρόθεση σύστασης Εθνικού Μουσείου και Βιβλιοθήκης. Στο Εθνικό Τυπογραφείο της Αίγινας, τυπώθηκε η πρώτη εφημερίδα της απελευθερωμένης Ελλάδας, η «Αιγιναία». Η έκδοση περιλάμβανε επτά φύλλα που κυκλοφόρησαν από τις 15 Μαρτίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου 1831. Στην ύλη της εφημερίδας, η οποία επείχε θέση ημιεπισήμου οργάνου της κυβέρνησης του Καποδίστρια περιλαμβάνονταν κυβερνητικές πράξεις που αφορούσαν στη δημόσια εκπαίδευση, ειδήσεις για τα σχολεία της Ελλάδας, διδακτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνταν στην Ελλάδα ή σε άλλα έθνη, καθώς και ειδήσεις για διδακτικά βιβλία που τυπώνονταν στην Ελλάδα ή το εξωτερικό.
Στις 14 Απριλίου 1827 η Γ΄ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον εξέλεξε με επταετή θητεία πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας, θέση από την οποία ήρθε σε προστριβές με τους τοπικούς αξιωματούχους με αποτέλεσμα τη δολοφονία του. Η σορός του κυβερνήτη μεταφέρθηκε τον Απρίλιο του 1832 στην Κέρκυρα από τον αδελφό του Αυγουστίνο και ενταφιάστηκε στην Ι. Μ. Πλατυτέρας δίπλα από τον τάφο του πατέρα του, Αντωνίου Μαρία Καποδίστρια.
[*] Με πληροφορίες από κείμενα της Ιωάννας Μήτση και του Νίκου Στούπη.
