Επιμέλεια: Παναγιώτης Μήλας
Σε ηλικία 33 ετών με τη φωτογραφική του μηχανή βρέθηκε μέσα στην εξέγερση του 1956 στη Βουδαπέστη. Ήταν ο Αυστριακός φωτορεπόρτερ Έριχ Λέσινγκ, ο οποίος πέθανε στα 95 του, την Τρίτη 28 Αυγούστου 2018. Η ανακοίνωση του θανάτου του έγινε από το Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Βιέννης.
Γεννημένος το 1923 και γόνος μιας εβραϊκής οικογένειας της Βιέννης, ο Έριχ Λέσινγκ διέφυγε το 1939 στην Παλαιστίνη, ενώ η οικογένειά του παρέμεινε στην Αυστρία και αποδεκατίστηκε από τους ναζί.
Όταν επέστρεψε στην Αυστρία το 1947, τεκμηρίωσε φωτογραφικά την επικαιρότητα της χώρας του και της περιοχής, από την υπογραφή της συνθήκης του 1955 στη Βιέννη, που έβαλε τέλος στην παρουσία κατοχικών δυνάμεων στην Αυστρία, μέχρι τα πορτρέτα αρχηγών κρατών όπως ο Ντε Γκωλ, ο Αντανάουερ, ο Αϊζενχάουερ ή ο Χρουστσόφ.
Ο Έριχ Λέσινγκ είχε καλύψει μεταπολεμικά τα μεγάλα γεγονότα της διεθνούς πολιτικής ζωής, κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη, και τράβηξε εκατοντάδες φωτογραφίες κατά την εξέγερση του φθινοπώρου του 1956 στην Ουγγαρία, η οποία συνετρίβη από τα σοβιετικά στρατεύματα.
Ο Λέσινγκ είχε εργασθεί για το πρακτορείο Associated Press ενώ συνεργάστηκε επίσης με περιοδικά όπως το Life και το Paris-Match, πριν ενταχθεί στο πρακτορείο Magnum.
Το 2013 ο Έριχ Λέσινγκ δώρισε 60.000 φωτογραφίες στα αρχεία της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αυστρίας, την ημέρα των γενεθλίων του, όταν γιόρταζε τα 90 του χρόνια.
***
Το τεράστιο αυτό αρχείο, το οποίο στο μέλλον θα φυλάσσεται στη Φωτογραφική Συλλογή της Βιβλιοθήκης, αποτελεί μια μοναδική φωτογραφική τεκμηρίωση των μεγάλων γεγονότων του δευτέρου μισού του 20ού αιώνα, με 20.000 ασπρόμαυρες φωτογραφίες και αρνητικά να αφορούν τη μεταπολεμική περίοδο μέχρι το 1970.
Ανεκτίμητης αξίας θεωρούνται τα φωτογραφικά πορτρέτα μεγάλων προσωπικοτήτων που είχε απαθανατίσει ο Λέσινγκ με τη φωτογραφική του μηχανή, όπως ο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, ο Σαρλ ντε Γκολ, ο Κόνραντ Αντενάουερ, ο Βίλι Μπραντ, ο Νικίτα Χρουτσόφ, ενώ ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το τμήμα του αρχείου που περιλαμβάνει 40.000 διαφάνειες μεγάλου σχήματος, στις οποίες ο ίδιος έχει καταγράψει φωτογραφικά θέματα της μεταπολεμικής ευρωπαϊκής πολιτιστικής ιστορίας.
Ο Λέσινγκ είπε πως χαίρεται που η φωτογραφική διαθήκη του, ως δωρεά στην Αυστριακή Εθνική Βιβλιοθήκη, θα διατηρηθεί και θα αρχειοθετηθεί κατά τον καλύτερο τρόπο ώστε στο μέλλον να έχει πρόσβαση το ενδιαφερόμενο κοινό.
Ο Λέσινγκ συγκαταλέγεται διεθνώς στους ελάχιστους φωτογράφους της εποχής του που κατέγραψαν με το φακό, το βλέμμα και με μοναδικό σθένος και ευαισθησία, τα δύσκολα χρόνια μετά τον Πόλεμο όχι μόνον στην Αυστρία, αλλά και σε μια σειρά από άλλες χώρες.
Γεννημένος το 1923 στη Βιέννη, γιος ενός οδοντίατρου και μιας γνωστής πιανίστριας, ο Λέσινγκ διέφυγε τον Δεκέμβριο του 1939 από τους ναζί και εγκαταστάθηκε στην Παλαιστίνη, όπου έκανε αρχικά διάφορα επαγγέλματα πριν αφοσιωθεί λίγο αργότερα στη μεγάλη αγάπη του, τη φωτογραφία, ξεκινώντας ως επίσημος φωτογράφος του βρετανικού Στρατού.
Ο Λέσινγκ συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα περιοδικά του κόσμου, ενώ σε μια σειρά εκδοτικών οίκων σε ΗΠΑ, Αυστρία, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία και Ιταλία έχουν εκδοθεί πάνω από 40 βιβλία-συλλογές με καλλιτεχνικές φωτογραφίες του.
***
Όταν τον Οκτώβριο του 1956 οι φοιτητές στη Βουδαπέστη εξεγέρθηκαν κατά της κυβέρνησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουγγαρίας, ο Λέσινγκ με τη φωτογραφική του κάμερα βρέθηκε δίπλα τους. Η εξέγερση διήρκεσε από τις 23 Οκτωβρίου μέχρι τις 10 Νοεμβρίου 1956. Η διαδήλωση των νέων προσέλκυσε χιλιάδες κόσμου, που έκαναν πορεία προς το κτήριο του Κοινοβουλίου. Μια αντιπροσωπεία των φοιτητών, αφού εισήλθε στο κτήριο του ραδιοφώνου, σε μια προσπάθεια να επιδώσει ψήφισμα με τις απαιτήσεις της, τέθηκε υπό κράτηση. Οι διαδηλωτές ζήτησαν την απελευθέρωση της αντιπροσωπείας, αλλά δέχτηκαν πυροβολισμούς από το εσωτερικό του κτηρίου.
Οι ειδήσεις διαδόθηκαν με ταχύτητα και βίαιες ταραχές ξέσπασαν σε όλη την πρωτεύουσα από 300.000 ανθρώπους που ξεχύθηκαν στους δρόμους της Bουδαπέστης για να συνταχθούν πίσω από τα λάβαρα της Ένωσης Συγγραφέων, και την τρίχρωμη ουγγρική σημαία, το σύμβολο των επαναστατών.
Τη στιγμή εκείνη η ανάμειξη του σοβιετικού παράγοντα, μετέτρεψε έναν καθαρά πολιτικό αγώνα σε ιερό πόλεμο για την εθνική ανεξαρτησία και χιλιάδες πολίτες προσήλθαν εθελοντικά για να ενισχύσουν την αντίσταση. Oι πολίτες οχυρώθηκαν στις μεγάλες πολυκατοικίες που περιέβαλαν τους κεντρικούς δρόμους της Βουδαπέστης, με στόχο να εμποδίσουν τα άρματα μάχης να φτάσουν στο κέντρο της πόλης χωρίς όμως να υπάρχει ένα γενικό σχέδιο.
Ύστερα από δώδεκα ώρες επιχειρήσεων των Σοβιετικών, τα κύρια ορμητήρια των επαναστατών στον κινηματογράφο “Kόρβιν” και στο κτήριο της Ραδιοφωνίας παρέμεναν στα χέρια της αντίστασης. Oι αντιστασιακές ομάδες ήλεγχαν πλήρως τα εργοστάσια της πολεμικής βιομηχανίας στη νήσο Tσέπελ, απ’ όπου οι πολίτες προμηθεύονταν τον οπλισμό και τα πολεμοφόδιά τους.
Στις 28 Οκτωβρίου 7 μεραρχίες του ουγγρικού στρατού προσχώρησαν στην επανάσταση. Τα σοβιετικά τεθωρακισμένα αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από τη Βούδα απ’ όπου, θα αποσύρονταν την επομένη.
Στις 30 Οκτωβρίου, ο Νάγκι ζήτησε την αποχώρηση των Σοβιετικών από όλη την Ουγγαρία και ανακοίνωσε ανασχηματισμό της κυβέρνησης.
Στις 4 Νοεμβρίου τα άρματα του Κόκκινου Στρατού μπαίνουν ξανά στη Βουδαπέστη και τα σοβιετικά στρατεύματα ανοίγουν πυρ. Η νέα κυβέρνηση των εργαζομένων και των αγροτών ανανεώνει τις σχέσεις με την ΕΣΣΔ. Σχολαστικά προετοιμασμένη, η δεύτερη ρωσική επέμβαση ήταν πολύ πιο αποτελεσματική από την πρώτη, με 200.000 άνδρες και 2.000 άρματα να εισβάλλουν στη χώρα.
***
Για να διαφύγουν τη σύλληψη ή την απέλαση, 200.000 άνθρωποι αναζητούν καταφύγιο στη Δύση μέσω της Αυστρίας ή της Γιουγκοσλαβίας.
