7.7 C
Athens
Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2025

Η ανεκπλήρωτη ελπίδα του “Επιθεωρητή”. Μια προσέγγιση στην παράσταση του Skrow theater

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Ένας μεγάλος συγγραφέας παρατηρεί τη ζωή που τον περιβάλλει και την απαθανατίζει χωρίς οίκτο, χωρίς εξωραϊσμούς και περιττά στολίδια, κατασκοπεύοντάς την. Οι μάσκες πέφτουν, τα προσχήματα υποχωρούν απογυμνώνοντας τους ήρωες και σαρκάζοντας ανελέητα και συστηματικά μια ολόκληρη κοινωνία, τους νόμους και τους αδυσώπητους μηχανισμούς της μπροστά στα έκπληκτα μάτια του κοινού.

 

Η Μαρία Διακοπαναγιώτου (δεξιά) με την Μαρία Πετεβή.

 

 

“Ο Επιθεωρητής”, το θεατρικό αριστούργημα του Γκόγκολ, ολοκληρώθηκε σε διάστημα δύο μηνών, από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο του 1835. Η υπόθεσή του εκτυλίσσεται σε μια περιφερειακή πόλη της Ρωσίας όπου οι κρατικοί υπάλληλοι -από τον επικεφαλής τους, τον Έπαρχο, ως τον τελευταίο στην ιεραρχική κλίμακα- συμπεριφέρονται ως δυνάστες του λαού, με κύρια και ουσιαστική τους ασχολία τις απάτες, τους εκβιασμούς και τον εκφοβισμό των απλών πολιτών που διαβιούν στον τόπο. Όμως, αυτή η ιδεατή κατάσταση για τους ανθρώπους του κρατικού μηχανισμού διαταράσσεται αιφνιδίως από την είδηση ότι επίκειται η άφιξη ενός υψηλόβαθμου Επιθεωρητή, ο οποίος έχει σκοπό να ελέγξει τον τρόπο με τον οποίο ασκούν τα καθήκοντά τους και να επιβάλει κυρώσεις σε εκείνους που δεν τα ασκούν όπως αρμόζει. Επίσης, προκειμένου να μπορέσει να κάνει καλύτερα τη δουλειά του, έρχεται ινκόγκνιτο.
Ενώ όλες αυτές οι φήμες οργιάζουν, ένας ξένος, με ύφος αρκετά αυστηρό, απαιτητικός και ιδιότροπος, με παράξενους τρόπους, καταλύει στο πανδοχείο της πόλης. Όλοι υποπτεύονται πως είναι ο Επιθεωρητής. Στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για τον κατώτερο υπάλληλο ενός υπουργείου, με το όνομα Χλεστιακόβ, που επιστρέφει από την άδειά του απένταρος, καθώς έχει χάσει όλα του τα λεφτά στα χαρτιά και δεν είναι σε θέση να πληρώσει ούτε για τη διαμονή του στο πανδοχείο. Ο Έπαρχος τον καλεί σπίτι του ώστε να εξασφαλίσει την εύνοια του κυρίου Επιθεωρητή… Ο τελευταίος, δηλαδή ο ασήμαντος Χλεστιακόβ, εκμεταλλευόμενος την κατάσταση, γοητεύει και τρομοκρατεί τους πάντες και ερωτοτροπεί με τη γυναίκα και την κόρη του Επάρχου. Όμως, ακόμη και όταν ο Χλεστιακόβ φεύγει, ένας νέος κύκλος βασάνων ανοίγει για τους κρατικούς υπαλλήλους αυτής της πόλης καθώς, αυτήν τη φορά, καταφθάνει ο πραγματικός Επιθεωρητής…

catisart.gr

Ο Επιθεωρητής (1836) του Νικολάι Γκόγκολ (1809-1852) -πατέρα του ρωσικού ρεαλισμού και του νεότερου ρωσικού μυθιστορήματος- δημοσιεύτηκε το 1836 και προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στον ρωσικό Τύπο. Χρειάστηκε η επέμβαση του ίδιου του Τσάρου Νικολάου Α΄ για να ανέβει στη σκηνή. Τελικά το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στο «Θέατρο της Αυλής» στη Μόσχα, παρουσία του Τσάρου το 1836. Από πολλούς κριτικούς θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της ρωσικής λογοτεχνίας και ως μια από τις κορυφαίες κλασικές κοινωνικές σάτιρες του παγκόσμιου δραματολογίου.

Μια «ερωτική ιστορία»

Στη σκηνή του θεάτρου Skrow η κλασική κωμωδία του Γκόγκολ συναντιέται με τη νέα διασκευή που υπογράφουν ο Πάνος Παπαδόπουλος και ο σκηνοθέτης Γιώργος Παπαγεωργίου, σε μία παράσταση που επιχειρεί να αντιμετωπίσει την έλευση του «Επιθεωρητή» ως μια «ερωτική ιστορία».

Το στοιχείο που διαφοροποιεί το έργο “Ο Επιθεωρητής” από τις κωμωδίες της εποχής του και το καθιστά κλασικό δημιούργημα στο χώρο της κοινωνικής σάτιρας είναι το ότι οι χαρακτήρες που μας παρουσιάζει είναι και παραμένουν αληθινοί. Επίσης, ξεχωρίζει ο πλούτος της περιγραφής τόσο της αυταρχικότητας όσο και της δουλοπρέπειας των δημοσίων υπαλλήλων ενός απολυταρχικού κράτους. Ο ίδιος ο Γκόγκολ γράφει χαρακτηριστικά: “Στον Επιθεωρητή μου επιδίωξα να συγκεντρώσω και να σατιρίσω μια για πάντα ό,τι σάπιο υπάρχει στη Ρωσία, όλες τις αδικίες που διαπράττονται, εκεί ακριβώς όπου θα είχαμε την αξίωση να βασιλεύει η απόλυτη δικαιοσύνη”.

Ο Γιώργος Παπαγεωργίου μαζί με πέντε ηθοποιούς και έναν μουσικό επί σκηνής, κρατώντας ως άξονα τη γνωστή ιστορία του Ρώσου απατεώνα Χλεστιακόβ και την έλευσή του στη μικρή πόλη της Ρωσίας, δημιουργούν ένα φαντασιακό κόσμο, χρησιμοποιώντας υλικά από το χώρο των καμαρινιών ενός θιάσου, σε μία προσπάθεια αφηγηματικής απεικόνισης της φαρσοκωμωδίας, με τη βαθιά κριτική που ασκεί το ίδιο το έργο στους μηχανισμούς της απάτης.
Η παράσταση έχει το γοητευτικό άρωμα των παρασκηνίων, όπως ο «Αμπιγιέρ» του Ronald Harwood και το «Μια Ζωή στο Θέατρο» του Ντέιβιντ Μάμετ. Οι ηθοποιοί κάνουν προθέρμανση ενώπιον των θεατών, μακιγιάρονται, ντύνονται τα κοστούμια τους, κουτσομπολεύουν, φιλονικούν αλλά και αλληλοϋποστηρίζονται!
Οι συντελεστές καταφέρνουν με μοναδικό τρόπο να πλημμυρίσουν το θεατή με εικόνες και συναισθήματα, δημιουργώντας ένα τρυφερό και άκρως συναρπαστικό σκηνικό αφήγημα, όπου η ιστορική προσέγγιση μπλέκεται αρμονικά με τη μυρωδιά του σανιδιού.
Ο θεατής μπαίνοντας στο θέατρο, αντικρίζει ήδη τους ηθοποιούς να τον παρατηρούν από το καμαρίνι – εξώστη που βρίσκεται στηριγμένο κόντρα στο συνταρακτικό βράχο του Skrow.
Η δράση αρχίζει με πολλές εκπλήξεις και τους χαρακτήρες να αυτοσυστήνονται στο κοινό. Κάπως έτσι ξεκινά να ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας μια ιδιαίτερη «πινακοθήκη αχρείων», που ξεπερνώντας το συγκεκριμένο χώρο και χρόνο γίνεται μια πανανθρώπινης αξίας σάτιρα των τυραννίσκων, των υπαλληλίσκων, των απατεωνίσκων, των γραφειοκρατών, των παρασίτων, των αθλίων γενικώς που υπηρετούν κάθε κατεστημένο μέχρι τις μέρες μας.

 

Στη σκηνή του Skrow, από δεξιά: Μαρία Διακοπαναγιώτου, Θανάσης Ζερίτης, Πάνος Παπαδόπουλος, Μαρία Πετεβή.

 

 

Διακωμώδηση της διαφθοράς

“Ο Επιθεωρητής” αποτελεί όχι απλώς τη λαμπρότερη διακωμώδηση της τσαρικής γραφειοκρατίας, αλλά και της κοινωνικής διαφθοράς σε όποια χώρα και σε όποια ιστορική περίοδο κι αν τη συναντάμε. Για αυτόν το λόγο ο Γκόγκολ δέχθηκε ανελέητες επιθέσεις την επομένη της πρώτης παράστασης του Επιθεωρητή. Με αφορμή μάλιστα αυτές τις επιθέσεις μάλιστα, γράφει στο φίλο του Στσέπκιν: “Τώρα καταλαβαίνω τι σημαίνει να είσαι κωμωδιογράφος. Την παραμικρή αλήθεια -ακόμη και ίχνος αυτής της αλήθειας- αν πεις, έχεις να αναμετρηθείς όχι μονάχα με άτομα, αλλά με ολόκληρες τάξεις”. Και από αυτήν την άποψη, “Ο Επιθεωρητής” αποτελεί ένα από τα κλασικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας στο χώρο της κοινωνικής σάτιρας.
Από αυτή την άποψη ο Γκόγκολ μαζί με τον Μπαλζάκ είναι, χρονολογικά και αξιολογικά, οι επιβλητικότερες λογοτεχνικές μορφές που ανέδειξε ο αιώνας τους.

Ο ήρωας

Ο ήρωάς του, ο Χλεστιακόφ, λέει ψέματα γιατί είναι ένας άγαρμπος και αδέξιος έφηβος και ονειρεύεται πράγματα που δεν θα του συμβούν ποτέ, γιατί σε τελευταία ανάλυση είναι ανίκανος να μπει στο παιχνίδι της διαπλοκής και της αποπλάνησης. Ο Χλεστιακόφ του Γκόγκολ είναι η κωμική εκδοχή του πρίγκιπα Μίσκιν στον «Ηλίθιο» του Ντοστογιέφσκι. Ή είναι η κωμική εκδοχή του «Πορτρέτου του καλλιτέχνη» του Τζέιμς Τζόις. Το έργο είναι ένα αριστούργημα τεχνικής, όπου κυριαρχεί η δραματική εικόνα του παιδιού που προσπαθεί να γίνει άνδρας, ζώντας την αγωνία και το δέος της μορφής του κόσμου που ανακαλύπτει.
Το πιστεύω του είναι το non serviam, το ου δουλεύσω, δεν θα υποταχτώ, ως έκφραση αντίστασης, αντικομφορμισμού και ανυποταγής.

Ο Γκόγκολ ήταν μια ρομαντική φύση που δεν τον χωρούσε ο ορατός κόσμος και διαρκώς -σατιρίζοντας, υποφέροντας και γελώντας- ζητούσε καταφύγιο σε ένα σύμπαν καλύτερο και δικαιότερο.
Μέσα από απόλυτα ανθρώπινους χαρακτήρες ο μεγάλος αυτός συγγραφέας συλλαμβάνει την τραγικότητα, τη στασιμότητα και το αδιέξοδο της ρωσικής κοινωνίας της εποχής του, μιας εποχής βαθύτατης παρακμής, αποδιάρθρωσης και διαφθοράς.
Ο Γκόγκολ με την περιγραφική του δεινότητα διασύρει και εξευτελίζει τους ήρωές του όπως έχουν καταντήσει, τους συμπονά, τους λυπάται και τους θεωρεί άξιους της τύχης τους. Θεωρεί ότι η κατάστασή τους είναι μη αναστρέψιμη και ότι η διαφθορά και η σήψη είναι η μοίρα τους, μία μοίρα από την οποία δεν πρόκειται να λυτρωθούν.

 

Η Μαρία Διακοπαναγιώτου με τον Αλέξανδρο Χρυσανθόπουλο.

 

 

Ο σωτήρας

Στη σκηνή του Skrow o Επιθεωρητής μπαίνει στη ζωή των κατοίκων της πόλης σαν τον έρωτα, και μάλιστα σαν τον κεραυνοβόλο έρωτα, έναν έρωτα με το όνειρο, την ψευδαίσθηση, την «προσυμφωνημένη» ήττα. Ώστε η ελπίδα που θα γεννηθεί να είναι a priori ανεκπλήρωτη.
Ο έρωτας είναι που διχάζει το μυαλό, κινεί τα πράγματα, τυφλώνει και καθηλώνει. Ο έρωτας ως συναίσθημα που παραλύει, θολώνει τον νου, οδηγεί ακόμη και στην καταστροφή.
Στο πρόσωπο του Χλεστιακόβ οι άνθρωποι βλέπουν έναν μεγάλο σωτήρα και οραματίζονται ένα σπουδαίο μέλλον. Για μία ημέρα και οι δύο πλευρές ζουν ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα· και είναι η αγάπη αυτή για την αναζήτηση της προσωπικής αλήθειας που δημιουργεί τη συμφιλίωση με την ψευδαίσθηση που φέρνει μαζί του ο «Επιθεωρητής».

Μια καρποφόρα προσέγγιση του έργου παρακολουθήσαμε από τον σκηνοθέτη Γιώργο Παπαγεωργίου στη διασκευή – δραματουργική επεξεργασία του ιδίου και του ηθοποιού Πάνου Παπαδόπουλου. Μια προσέγγιση που εστιάζει στην κριτική λειτουργία του θεάτρου, σύμφωνα με την πρόσφατη τάση που παρατηρείται διεθνώς να ξαναδιαβαστούν τα κείμενα όχι μόνο από την άποψη των αισθητικών τους καινοτομιών, αλλά κυρίως για να διαφωτιστεί η σχέση τους με το ευρύτερο πολιτισμικό περιβάλλον και η μέχρι πρότινος υποτιμημένη πολιτική σημασία τους.
Η παράσταση είναι εξαιρετική. Μια ατράνταχτη απόδειξη πως αν υπάρχει ταλέντο, ήθος, αφοσίωση και σεβασμός στην τέχνη, ευρηματικότητα, φαντασία, νέοι άνθρωποι σε μικρούς χώρους δημιουργούν μικρά αριστουργήματα χιούμορ, ρυθμού, εναλλαγών, δυνατών συγκινήσεων και υψηλής αισθητικής.

Οι ηθοποιοί λειτούργησαν ως ασκημένη συγχορδία, υπηρέτησαν άριστα το άγνωστο, το απρόοπτο, το αιφνίδιο και το αιφνιδιαστικό, έχοντας ήδη -αν και πολύ νέοι- θητεύσει στον αυτοσχεδιασμό.

Ο Χλεστιακόβ είναι στο βάθος τραγικό πρόσωπο, περικλείει τη μελαγχολία της ρώσικης ψυχής. Ένας κακομαθημένος δημόσιος υπάλληλος που όμως ουσιαστικά δεν ψεύδεται ηθελημένα όπως οι άλλοι ήρωες. Ο Χλεστιακόβ εκμεταλλεύεται την αφέλεια και τις ενοχές της εξουσίας για να βγει από τη δεινή του θέση κι επιπλέον να αποκομίσει κέρδος από όσους προσπαθούν να κρύψουν τις αισχρές πράξεις τους και να αποφύγουν τον διασυρμό. Ο Χλεστιακόβ είναι ο ακούσιος παίχτης ενός βρώμικου παιχνιδιού.

catisart.gr

Οι ερμηνείες και οι συντελεστές

Η ερμηνεία του Πάνου Παπαδόπουλου, στο κεντρικό ρόλο, είναι ταυτόχρονα πειστική και καθηλωτική. Νέος και αμέριμνος, υπήρξε ένας χείμαρρος ευγλωττίας. Ερμήνευσε ιδανικά έναν από τους πιο χαριτωμένους αλλά και τους πιο βαθείς ρόλους του διεθνούς δραματολογίου. Ήταν σαφώς ένας Χλεστιακόβ όλο επιτήδευση, αναίδεια, πονηριά, αλαζονεία, ασέλγεια και αφέλεια, αλλά κι ένας άνθρωπος σε αδιέξοδο. Του αξίζουν πολλά συγχαρητήρια για την εργατικότητα και την εξέλιξή του.

Από την άλλη, πραγματική χαρά για την όραση και την ακοή μας ήταν και ο πολυτάλαντος και πάντα σε εγρήγορση, λαμπρός ηθοποιός Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος.

Ένας θρίαμβος αυτού που λέμε κωμική σκηνική γοητεία υπήρξε ο απολαυστικός κι αξιαγάπητος Θανάσης Ζερίτης.

Τον τόνο και τον παλμό της παράστασης με τη φινέτσα της, την πληθωρικότητά της, τη χυμώδη της εκφραστικότητα κράτησε υψηλά η υπέροχη Μαρία Διακοπαναγιώτου.

Όσο για τη νέα ηθοποιό Μαρία Πετεβή; Τι δροσιά, τι ταλέντο, τι ετοιμότητα! Μια ζωντανή νότα μιας αριστουργηματικά πικάντικης συμφωνίας. Άξια!

Σύμφωνη προς το πνεύμα της παράστασης στάθηκε η παρουσία επί σκηνής του μουσικού Γιάννη Λατουσάκη, σπουδαία και σε αρμονική σύμπνοια με τους ηθοποιούς.

Ωραία, ζουμερή, εύφορη και δραστική η διασκευή – δραματουργική επεξεργασία των Πάνου Παπαδόπουλου – Γιώργου Παπαγεωργίου.

Έξυπνο, χιουμοριστικό, λειτουργικό και όμορφο το σκηνικό της Κατερίνας Αριαννούτσου.

Με κέφι και σε γκροτέσκο στυλ η επιμέλεια κίνησης της Μαρίζας Τσίγκα.

Εξαίρετος ο συντονισμός των φωτισμών από τον Αλέκο Αναστασίου.

Έξοχη η ενδυματολογική επιμέλεια της Βασιλικής Σύρμα με τη χρωματική παλέτα των κοστουμιών να εντυπωσιάζει. Μια δουλειά χάρμα οφθαλμών.

Καμιά διδαχή, κανένα κήρυγμα, καμιά ηθικολογία δεν θολώνει τη διαπεραστικότητα αυτού του έργου. Ούτε αυτής της παράστασης που σκηνοθέτησε ο ικανότατος Γιώργος Παπαγεωργίου. Μιας παράστασης που είχε συνοχή, εντιμότητα, ευρηματικότητα, χάρη, δαιμονικό κέφι, απύθμενο σαρκασμό. Μιας παράστασης η οποία δεν έπαυσε ούτε στιγμή να έχει τη ζωηρότατη αίσθηση της πραγματικότητας. Και στις πιο τολμηρές αποδράσεις της φαντασίας δεν έχασε τη σφραγίδα τού τώρα και της αλήθειας, αφήνοντάς μας με μια αίσθηση γλυκιάς θλίψης.

 

Από αριστερά: Μαρία Διακοπαναγιώτου, Θανάσης Ζερίτης, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος, Μαρία Πετεβή. Στη μέση ο Πάνος Παπαδόπουλος.

 

 

Συντελεστές

Διασκευή/Δραματουργική Επεξεργασία: Πάνος Παπαδόπουλος, Γιώργος Παπαγεωργίου
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παπαγεωργίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Έφη Χριστοδουλοπούλου
Σκηνικά: Κατερίνα Αριαννούτσου
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Επιμέλεια κίνησης: Μαρίζα Τσίγκα
Κομμώσεις: Talkin’ Heads
Φωτογραφίες: Δομινίκη Μητροπούλου
Παραγωγή: GOO THEATER COMPANY

*

Παίζουν: Μαρία Διακοπαναγιώτου, Θανάσης Ζερίτης, Πάνος Παπαδόπουλος, Μαρία Πετεβή, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος

*

Μουσικός επί σκηνής: Γιάννης Λατουσάκης

• Η παράσταση είναι επιχορηγούμενη από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

catisart.gr

Πληροφορίες

Πρεμιέρα: Δευτέρα, 29 Οκτωβρίου 2018
Παραστάσεις: Κάθε Δευτέρα, Τρίτη & Τετάρτη στις 21:00
Διάρκεια:
Εισιτήριο: 12 € γενική είσοδος, 10 € φοιτητικό, μειωμένο, ομαδικό (για κρατήσεις άνω των 10 ατόμων), 8 € ανέργων/ΑΜΕΑ

***

skrow theater
Διεύθυνση: Αρχελάου 5, Παγκράτι
Τηλέφωνο και ώρες κρατήσεων: 210 7235 842 (ώρες 11:00 π.μ. – 14:00 μ.μ. και 17:00 μ.μ. – 20:30 μ.μ.)

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Στο τηλέφωνο: 210-89.38.111
Στο δίκτυο καταστημάτων: Public
Στο ταμείο του θεάτρου, 210-72.35.842. Κάθε Τετάρτη, Παρασκευή & Σάββατο 17:00 – 20:00
& κάθε Κυριακή 11:00 – 14:00

e-mail: [email protected]

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -