23.3 C
Athens
Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024

Ελένη Ευθυμίου: “Όσο λειτουργούμε ως ατομικότητες τα πράγματα δεν θα αλλάξουν”

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Η Ελένη Ευθυμίου είναι καλλιτέχνιδα με όλη τη σημασία της λέξης. Σκηνοθέτις, μουσικός, ηθοποιός. Σταθερά και με συνέπεια επιλέγει απαιτητικά έργα και η μουσική παίζει σημαντικό ρόλο στις παραστάσεις που σκηνοθετεί.

Αν ψάχνετε να βρείτε ένα βίωμα το οποίο θα έχει την αίσθηση του ζωντανού και της μαγείας, επιλέξτε να παρακολουθήσετε δουλειά της. Ενώνει κείμενο, ερμηνείες, πρόσωπα, ρυθμό, κίνηση, ήχο, μουσική και διαρκή εικαστική σκηνική μεταμόρφωση στις απολύτως συγχρονισμένες πρωτότυπες σκηνικές δράσεις που επινοεί. Υπογράφει υπέροχες παραστάσεις, γεμάτες ενέργεια και δύναμη, με μηνύματα άλλοτε εμφανή κι άλλοτε υποδόρια, που σε καθηλώνουν σαν να σε διαπερνά ηλεκτρισμό ρεύμα. Έχει στυλ, έχει αισθητική, έχει φόρμα, έχει καυστική ματιά μαζί με μια δεξιοτεχνία στην ανατροπή των κανόνων, επιλέγει τη σωστή θερμοκρασία χιούμορ, αποφεύγει το τετριμμένο, είναι αυθεντική.

Είμαι βέβαιη ότι μας επιφυλάσσει πολλές ακόμη εκπλήξεις για το μέλλον. Προς το παρόν μιλά στο catisart.gr για τις ημέρες της καραντίνας, για την αναζήτηση διεξόδου στην τέχνη, για την Πρωτοβουλία #SupportArtWorkers, για την πρεμιέρα της όπερας «Το Ερωτευμένο Σύννεφο» που άφησε στη μέση, για τις κοινωνικές αρρώστιες της εποχής μας και την πολιτιστική πολιτική της χώρας μας.

“Όσο λειτουργούμε ως ατομικότητες τα πράγματα δεν θα αλλάξουν“, τονίζει.

Βραχυπρόθεσμα εύχεται και με αφορμή τον ιό Covid-19 “να μειωθεί η χρήση καυσίμων, να μειωθεί η κρεατοφαγία, να μειωθεί η χρήση πλαστικού, να προστατευθεί με κάθε τρόπο και με κάθε κόστος η φύση, να αποκτήσουν όλοι οι άνθρωποι ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, την υγεία και τον πολιτισμό, να προλάβουμε την κλιματική αλλαγή, να μειωθεί ο καταναλωτισμός και να τονωθούν και πάλι οι ανθρωπιστικές αξίες”.

Ελένη, πιστεύεις ότι το θέατρο σε καιρούς κρίσης αποτελεί μία διέξοδο για τους ανθρώπους;

*Το θέατρο από τη φύση του έχει τη δυνατότητα να καλλιεργεί και να φέρνει κοντά τους ανθρώπους σε κάθε εποχή. Ως καθρέφτης της κοινωνίας, λειτουργεί σαν ένας τόπος συνειδητοποίησης, επαναδιαπραγμάτευσης, αφύπνισης ή ακόμα και θλιβερής απομίμησης της ζωής με αποτέλεσμα να εγείρει μεταξύ του κοινού σκέψεις, προβληματισμούς και συζητήσεις. Όσον αφορά τη δύσκολη περίοδο που διανύουμε προσωπικά πιστεύω ότι το θέατρο -στην καλή του εκδοχή- μπορεί να εξυγιάνει έναν κόσμο που νοσεί όχι μόνο από την πανδημία αλλά και από τις κοινωνικές αρρώστιες της εποχής μας: την κοινωνική απομόνωση, τη στέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την επάνοδο του νεοναζισμού, την εγκαθίδρυση νέων μορφών ρατσισμού (π.χ. ρατσισμό απέναντι στους νοσούντες ή στις ευπαθείς ομάδες), το φθόνο και την απέραντη απληστία. Μπορεί να ζεστάνει τα συναισθήματα των ανθρώπων, να δώσει ξανά ελπίδα και δύναμη, πίστη και ιδέες, να αναθερμάνει αξίες, μπορεί επίσης να παρηγορήσει και να προσφέρει επαφή και επικοινωνία – κάτι που τον τελευταίο καιρό στερηθήκαμε.

Τι σου πήρε η καραντίνα και τι σου άφησε με την άρση της;

*Μου πήρε κάποιες βεβαιότητες που είχα σε σχέση με το πρόγραμμα και το «πλάνο ζωής» – την ψευδαίσθηση αυτή ότι ελέγχουμε τη ζωή μας. Να αναφέρω πως όταν ξεκίνησαν τα μέτρα βρισκόμουν σε εντατικές πρόβες, μόλις 14 μέρες πριν από την πρεμιέρα της όπερας «Το Ερωτευμένο Σύννεφο» (παραμύθι του Ναζίμ Χικμέτ σε λιμπρέτο της Ελένης Ζαφειρίου και μουσική σύνθεση της Σοφίας Καμαγιάννη) που ετοιμάζαμε για την Εναλλακτική Λυρική Σκηνή. Ξαφνικά, από εκεί που βρισκόμουν καθημερινά με 60 ανθρώπους και διαμορφώναμε από κοινού έναν κόσμο, βρέθηκα στον μικρόκοσμο του σπιτιού μου χωρίς κανέναν πια συγκεκριμένο ορίζοντα. Η καραντίνα μου άφησε κάποιες καλές συνήθειες σε σχέση με την ανάγκη και την αξιοποίηση του προσωπικού χρόνου και συγχρόνως μου δημιούργησε πάρα πολλούς προβληματισμούς σε σχέση με το μέλλον -ατομικό και συλλογικό- και τις ευθύνες που έχω εγώ προσωπικά απέναντι σε αυτό.

Ποιο ήταν το πρώτο που έκανες με την άρση των περιοριστικών μέτρων;

*Πήγα -περπατώντας- στη συγκέντρωση διαμαρτυρίας που έγινε για την καταψήφιση του νομοσχεδίου για το περιβάλλον.

Επιστροφή στην κανονικότητα που ξέραμε ή οφείλουμε να επιδιώξουμε μια αναθεώρηση του τρόπου της ζωής μας μετά την πανδημία;

*Οφείλαμε ήδη και τώρα – ευκαιρίας δοθείσης – οφείλουμε ακόμα περισσότερο. Ο χρόνος που μείναμε σπίτι ήταν καθοριστικός ώστε να συνειδητοποιήσουμε ότι η κανονικότητα δεν είναι οργανική σε σχέση με τις ανθρώπινες ανάγκες παρά μόνο σε σχέση με τις επιταγές της οικονομίας και του καπιταλιστικού μοντέλου εργασίας. Έχοντας αναλογιστεί τι μας έχει φέρει ως εδώ, οφείλουμε να αναθεωρήσουμε σιγά σιγά τα πάντα: από τις εργασιακές μας σχέσεις, τις διαπροσωπικές μας σχέσεις και τι χρόνο δίνουμε σε αυτές μέχρι το πώς ζούμε, τι τροφή αγοράζουμε, τι προϊόντα μάς είναι πραγματικά αναγκαία, πώς στεκόμαστε μέσα στο κοινωνικό σύνολο.

Ο πολυήμερος εγκλεισμός μας θα μπορούσε να αποδειχτεί ένα μεγάλο μάθημα αυτογνωσίας για τον καθένα μας;

*Ανάλογες πάντα με το πώς βίωσε ο καθένας/η καθεμία μας τον εγκλεισμό θα είναι και οι σκέψεις μας πάνω στην καθημερινότητα. Σε όσους ανθρώπους δεν δούλευαν τον καιρό της καραντίνας άνοιξε ένα κομμάτι χρόνου που διαφορετικά ίσως να μην υπήρχε και πιθανά γεννήθηκαν σκέψεις για το πόσο καλύτερα θα ήταν αν ο τρόπος που αξιοποιούμε αυτό τον χρόνο γινόταν και πάλι λιγότερο νευρωτικός και περισσότερο δημιουργικός. Από την άλλη μεγάλη μερίδα συνανθρώπων μας αναγκάστηκαν σε περισσότερες ώρες εργασίας, μέσα στο σπίτι και μπροστά σε έναν υπολογιστή. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους – που είναι πιθανό η εργασιακή πραγματικότητα να παραμείνει ίδια και τη μετά Covid εποχή – η αυτογνωσία αυτή μπορεί να επιτεύχθηκε με τη συνειδητοποίηση του πώς δεν θα έπρεπε να γίνει η ζωή μας. Τέλος σε μία άλλη μεγάλη ομάδα ανθρώπων η πραγματικότητα την περίοδο του εγκλεισμού έγινε ακόμα πιο ασφυκτική και σκληρή: άνθρωποι που νόσησαν ή που χάσανε αγαπημένους ανθρώπους, ή άνθρωποι που στερήθηκαν την καθημερινότητά τους μπροστά στο φόβο της ασθένειας και τους ζητείται να συνεχίσουν να το κάνουν (ευπαθείς ομάδες). Για όλους μας η διαδικασία αυτογνωσίας επέρχεται από διαφορετικές αφετηρίες ωστόσο συλλογικά γεννιούνται ερωτήματα για το τι αξίζει στη ζωή για να τη λέμε ζωή, ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητές μας και οι αξίες μας από δω και πέρα.

Το θέατρο θα το επηρεάσει αυτή η περιπέτεια που ζήσαμε και ζούμε; Θα βρούμε την εμπειρία από την πανδημία και την ατμόσφαιρα της καραντίνας στις θεματικές των παραστάσεων που θα έρθουν;

*Το θέατρο πάντα είχε τη δυνατότητα να επηρεάζεται από τις κοινωνικές καταστάσεις και να τις μετασχηματίζει σε παραστασιακές συνθήκες. Το βασικό είναι να κερδηθεί -μέσα από τις διεκδικήσεις μας, μιας και δυστυχώς δεν είναι αυτονόητη- η δυνατότητα της ποικιλομορφίας και της πολυφωνίας ούτως ώστε να είναι πολύ πιο πλούσιο και πιο αντιπροσωπευτικό το υλικό που θα παραχθεί. Δυστυχώς με τη στήριξη μόνο των εποπτευόμενων φορέων πολλοί θεατρικοί οργανισμοί και μικρά θέατρα δεν θα καταφέρουν να μείνουν ενεργά. Έτσι ο Πολιτισμός που θα μας απομείνει θα είναι λειψός, δεν θα αντικατοπτρίζει όλα τα κοινωνικά στρώματα και δε θα αντιπροσωπεύει όλους τους ανθρώπους.

Η έννοια του περιορισμού, παρότι ασύμβατη με την «ελευθερία» που η τέχνη του θεάτρου υπηρετεί, υπάρχει περίπτωση να λειτουργήσει ως ισχυρό κίνητρο για διερεύνηση άλλων τρόπων ή μορφών έκφρασης;

*Φυσικά. Υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι που μπορεί η θεατρική έκφραση να επιτευχθεί παρά τα όποια μέτρα περιορισμών. Από την απλή λύση της απόστασης μεταξύ θεατών και ερμηνευτών σε μεγάλα θέατρα μέχρι την ενίσχυση μικρής κλίμακας θεαμάτων στα μικρά θέατρα με μικρότερες ομάδες θεατών και δημιουργικής αξιοποίησης κάθε πιθανού δημοσίου χώρου: θέατρο στις πλατείες, στα πάρκα, στο δρόμο, σε κινούμενα ή σταθερά οχήματα, drive in θέατρο, περιπατητικό θέατρο, one to one παραστάσεις, prive παραστάσεις σε σπίτια, νοσοκομεία, ιδρύματα, φυλακές, παραστάσεις όπου μεσολαβεί μεταξύ θεατών και ερμηνευτών τζάμι – θέατρο «βιτρίνα», παραστάσεις μέσα από τηλέφωνα, ραδιοφωνικό θέατρο, παραστάσεις σε ακάλυπτους πολυκατοικιών και άπλετος χρόνος να αξιοποιηθεί στη θεατρική έρευνα ώστε να βρεθούν πολλοί πολλοί ακόμα τρόποι έκφρασης.

Υπάρχουν άνθρωποι των οποίων σας λείπουν οι αγκαλιές;

*Μου λείπει η απενοχοποιημένη αγκαλιά και η αγκαλιά χωρίς φόβο και ρίσκο. Από την άλλη προτιμώ -σε κάποιες περιπτώσεις- να ρισκάρω παρά να δεχτώ την πιθανότητα ενός κόσμου χωρίς ανθρώπινη σωματική επαφή.

Άνθρωποι των τεχνών ξεκινήσατε πρόσφατα την Πρωτοβουλία #SupportArtWorkers. Πιστεύεις ότι τώρα είναι η κατάλληλη συγκυρία για να τεθούν θέματα που χρονίζουν στον κλάδο;

*Είναι μία ιδανική στιγμή. Με τη λήξη της καραντίνας οι άνθρωποι του πολιτισμού συνειδητοποιήσαμε ότι η Πολιτεία μας λογαριάζει σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Παράλληλα φανερώθηκε πως η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται -μεταξύ άλλων- στη σταδιακή υποβάθμιση των επαγγελμάτων μας από τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και μετά. Το καλό που συνέβη μέσα σε αυτή τη νέα κρίση και με την καθοριστική συμβολή του κινήματος #SupportArtWorkers είναι πως φανερώθηκε η ανάγκη δημιουργίας συλλογικοτήτων που θα παλέψουν για την επανάκτηση της αξιοπρέπειας στις εργασιακές μας συνθήκες. Όσο λειτουργούμε ως ατομικότητες τα πράγματα δεν θα αλλάξουν.

Τι ελπίζεις να προκύψει από αυτές τις κινητοποιήσεις;

*Αρχικά ελπίζω να προκύψει μεταξύ μας μία δυνατή συλλογικότητα που να διέπεται από ειλικρινή αλληλεγγύη και ενεργή παρουσία. Σαν αποτέλεσμα των κινητοποιήσεων προσδοκώ ριζικές αλλαγές στην πολιτιστική πολιτική της χώρας μας. Επίσης εύχομαι μέσα από τη δράση στους κοινωνικούς αγώνες να ξεκινήσουμε ξανά να ελπίζουμε ότι μαζί έχουμε δύναμη και ότι μπορούμε να συνδημιουργήσουμε την πραγματικότητά μας. Να συνειδητοποιήσουμε επίσης πως είμαστε υπεύθυνοι για όσα μας συμβαίνουν και οφείλουμε να είμαστε διαρκώς ενεργοί και όχι μόνο σε μία περίοδο κρίσης όπως αυτή που διανύουμε.

Ελπίζεις κάτι από τους πολιτικούς μας ηγέτες;

*Θα ήθελα πολύ να ελπίζω στη δημιουργία ενός κοινωνικού κράτους αν και δυστυχώς είμαστε ήδη πολύ μακριά από αυτό. Εύχομαι σίγουρα να μη δούμε το χειρότερο πρόσωπό του. Να υπάρξει διάλογος. Να υπάρξει σεβασμός στον ανθρώπινο παράγοντα.

Τι εύχεσαι, ως καλλιτέχνης και άνθρωπος, για τον πλανήτη;

*Τι να πρωτοευχηθώ. Βραχυπρόθεσμα εύχομαι με αφορμή τον ιό να μειωθεί η χρήση καυσίμων, να μειωθεί η κρεατοφαγία, να μειωθεί η χρήση πλαστικού, να προστατευθεί με κάθε τρόπο και με κάθε κόστος η φύση, να αποκτήσουν όλοι οι άνθρωποι ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, την υγεία και τον πολιτισμό, να προλάβουμε την κλιματική αλλαγή, να μειωθεί ο καταναλωτισμός και να τονωθούν και πάλι οι ανθρωπιστικές αξίες. Μακροπρόθεσμα εύχομαι να μπορέσουμε αρχικά να φανταστούμε και ύστερα να πραγματοποιήσουμε ένα πολιτικοκοινωνικό – οικονομικό σύστημα που να στηρίζεται στην ισότιμη μεταχείριση των ανθρώπων, τις δημόσιες παροχές, τις υγιείς ανθρώπινες σχέσεις, την εξάλειψη κάθε μορφής ρατσισμού και διακρίσεων, την ελευθερία των ζώων από την ανθρώπινη κυριαρχία, τη χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας με τρόπο που να εξυπηρετούν τον άνθρωπο και τη φύση και όχι το αντίθετο. Αυτά για αρχή και μετά συνεχίζουμε, έχουν πολλά να γίνουν, δεν ξέρω αν θα γίνουν, αλλά δεν αντέχεται η ζωή αν δεν ελπίζουμε ότι κάποτε έστω θα τα προσεγγίσουμε.

  • Διαβάστε εδώ παλαιότερη συνέντευξη της Ελένης Ευθυμίου στο catisart.gr:

Ελένη Ευθυμίου, καλλιτέχνις με αδιάφθορο βλέμμα

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -