Αντιφατικός, διανοούμενος, μποέμ, με λεπτή ομορφιά και πολύ χιούμορ, o Δημοσθένης Σκουλάκης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’70, μιας γενιάς διπλά σημαδεμένης στο ξεκίνημά της, τόσο από την απομάκρυνση αρκετών Ελλήνων καλλιτεχνών από τις πρωτοπορίες του 20ου αιώνα και την επιστροφή στην πραγματικότητα, όσο και από τις τραυματικές εμπειρίες της δικτατορίας και της μετεμφυλιακής Ελλάδας.
Πέρασαν ήδη 5 χρόνια από την ημέρα που έφυγε από τη ζωή την 10η Δεκεμβρίου του 2014.
Ο Σκουλάκης καθοδηγούμενος από τις προτροπές του Τσαρούχη, ήδη από πολύ νεαρή ηλικία, έμαθε να αγαπά τη ζωγραφική διαδικασία και υιοθέτησε έναν δικό του ρεαλισμό, πιο μοντέρνο, μια ζωγραφική αντίληψη που κυριάρχησε σε όλες τις εκφάνσεις του βίου του, δίνοντας σχεδόν πάντα πρωταρχικό ρόλο στο βλέμμα του.
Επίκεντρο της έρευνάς του υπήρξε ο Άνθρωπος, ιδωμένος μέσα από μια κριτική ρεαλιστική κοινωνικοπολιτική προσέγγιση. Η θεματολογία του απαρτίζεται από πρόσωπα της δημοσιότητας, πρόσωπα φίλων καλλιτεχνών αλλά και πρόσωπα του οικείου περιβάλλοντός του, αυτοπροσωπογραφίες, εικόνες από εφημερίδες και περιοδικά, κούκλες μοδίστρας, ιπτάμενα ψάρια, σφαίρες, διαδηλώσεις, διαδρομές στον υπόγειο, επανεγγραφές σημαντικών έργων της ιστορίας της τέχνης κ.ά., αποτυπωμένα μέσα από μια κριτική κοινωνικοπολιτική ματιά, ενίοτε μεταφυσική και σαρκαστική.
Η ζωγραφική του, αναμετράται με διαχρονικά ερωτήματα όπως η υπαρξιακή συνείδηση της ζωγραφικής, η ρευστότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, ο ρόλος της μνήμης, η επικοινωνιακή νοητική συγκίνηση του έργου τέχνης, η αυτογνωσία του δημιουργού, η αναζήτηση ταυτότητας αλλά και η σχέση του ίδιου του εικαστικού έργου με την παράδοση και την πρωτοπορία.
Στην εικαστική του διαδρομή συναντά και συμπορεύεται με την pop art, τον φωτορεαλισμό αλλά και το νέο ρεαλισμό, διατηρώντας ωστόσο, σαφείς αποστάσεις. Ο λιτός και αιχμηρός ρεαλισμός του άλλοτε κριτικός ως τέχνη διαμαρτυρίας, άλλοτε νεορεαλισμός ή σοσιαλιστικός, τον προίκισε με μια καλλιτεχνική γλώσσα ευέλικτη και ελαστική, ώστε να μπορεί σε κάθε εποχή να εκφράζει τη δική του ιδιαίτερη αντίληψη για τον κόσμο.
***
Γεννημένος το 1939 στην Αθήνα, με καταγωγή από τα Χανιά, ο Δημοσθένης Σκουλάκης σχεδίαζε από μικρός να δραπετεύσει από τα συμβατικά σύνορα που τον περιόριζαν. Σπούδασε ζωγραφική, αρχικά με τον Σπύρο Παπαλουκά και για ένα μικρό διάστημα πλάι στον Φώτη Κόντογλου.
Το 1957 ταξιδεύει για πρώτη φορά στο Παρίσι, όπου συνδέεται φιλικά με τον Θανάση Τσίγκο και την ελληνική παρέα του Μονπαρνάς. Το 1958 επιστρέφει στην Ελλάδα και αρχίζει συστηματικές σπουδές με τους Πάνο Σαραφιανό και Βρασίδα Βλαχόπουλο.
Την επόμενη χρονιά, μπαίνει στο προκαταρκτικό τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, με δάσκαλο τον Γιώργο Μαυροείδη και το 1961 στα εργαστήρια της σχολής με δάσκαλο τον Γιάννη Μόραλη. Παράλληλα παρακολουθεί και το εργαστήριο σκηνογραφίας – διακοσμητικής του Βασίλη Βασιλειάδη.
Το 1968 ταξιδεύει στο Παρίσι και στη συνέχεια Καναδά, ΗΠΑ και Μεξικό.
Επιστρέφοντας το 1969 στην Ευρώπη, ζει και εργάζεται διαδοχικά στο Παρίσι (δίπλα στον Γιάννη Τσαρούχη) και στη συνέχεια στο Λονδίνο και το πρώην Δυτικό Βερολίνο.
Ξαναγυρίζει στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1974. Στη διάρκεια της μακρόχρονης αυτής περιπλάνησης, έρχεται σε επαφή με τα εικαστικά ρεύματα της μεταπολεμικής σκηνής και ιδιαίτερα με την ποπ αρτ και τις διαφορετικές εκφράσεις του ρεαλισμού .
Μπλέχτηκε με την πολιτική, υπηρέτησε τη δημοσιογραφία έως το 1984, οπότε και καταπιάστηκε αποκλειστικά με τη ζωγραφική.
Ο Δήμος Σκουλάκης ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη γελοιογραφία, την εικονογράφηση και τη σκηνογραφία από το 1959 μέχρι το 1984.
Με την υπογραφή Dimos υπήρξε μόνιμος πολιτικός γελοιογράφος στις εφημερίδες Δημοκρατική Αλλαγή ( 1964-1967) και Ελεύθερος Λόγος (1964-1967) καθώς και τα περιοδικά Ταχυδρόμος (1960-1967,πρώτη περίοδος), Πανσπουδαστική (1959-1967), Η Γενιά μας (1965-1967), Ελληνική Αριστερά (1965-1967) κ.ά.
Το ίδιο διάστημα εργάστηκε στη διαφήμιση, σκηνογράφησε το έργο της Κωστούλας Μητροπούλου Η Εκτέλεση (θίασος Μ. Ριάλδη -Θέατρο Πορεία), συνεργάστηκε με τον Σάββα Χαρατσίδη στο Εθνικό Θέατρο και τον Βασίλη Βασιλειάδη στο θέατρο Λαμπέτη, εικονογράφησε παιδικά βιβλία (εκδ. Πεχλιβανίδη) και υπήρξε καλλιτεχνικός συνεργάτης του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης και των εκδόσεων Θεμέλιο.
Το 1965 τιμήθηκε με βραβείο στο διαγωνισμό δημοσιογράφων του τότε περιοδικού Ελευθεροτυπία και του Υπουργείου Τύπου για τη «δηκτική τόλμη της γελοιογραφίας του».
Κατά την παραμονή του στο εξωτερικό (1968-1974), συνεργάστηκε με πολλές εφημερίδες και περιοδικά της ομογένειας και με τις εφημερίδες «Sunday Times» και «Le Monde» καθώς και το περιοδικό «Der Spiegel» και το χιουμοριστικό «Punch».
Την ίδια περίοδο εξέδωσε το γελοιογραφικό άλμπουμ «Ο Τρελός και οι Άλλοι» με εκατό αντιχουντικά σκίτσα (Μόντρεαλ 1969) και επιμελήθηκε το φωτογραφικό άλμπουμ Greece (έκδοση ΕΦΕΕ, στο εξωτερικό,1970).
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα εργάσθηκε στις εφημερίδες «Ελευθεροτυπία» (1975-1976), «Αυγή» (1976-1983), «Γνώμη» (1983), «Εξόρμηση» (1977-1984) και το περιοδικό «Ταχυδρόμος» (1977-1984, δεύτερη περίοδος).
Ο Δήμος Σκουλάκης ήταν πνεύμα ανήσυχο με πολλές δραστηριότητες σε καλλιτεχνικό και πολιτικό επίπεδο. Κατάφερε να αφομοιώσει τις ποικίλες εμπειρίες της ζωής του – κυρίως από τα ταξίδια και την παραμονή του στο εξωτερικό – και να τις μετουσιώσει σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ζωγραφική πρόταση.
Κεντρικό θέμα στα έργα του υπήρξε πάντοτε, έμμεσα ή άμεσα, ο άνθρωπος.
Έκανε πολλές ατομικές εκθέσεις, έλαβε δε μέρος και σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα του υπάρχουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στη Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, στα Μουσεία της πόλης των Αθηνών, Μπενάκη, Ίωνος Βορρέ, Φρυσίρα, στην Πινακοθήκη Τέλλογλου στη Θεσσαλονίκη, στις συλλογές των Τραπεζών Εμπορική και Γενική κ.α.
