Του Παναγιώτη Μήλα (*)
Ένας άχρωμος, άοσμος και τυπικός δημοσιογραφικός τίτλος είναι ο παραπάνω για ένα μιούζικαλ χωρίς «ζωντανή» μουσική και με εννέα (9) ηθοποιούς… στριμωγμένους μόλις σε 12 τετραγωνικά μέτρα…
Ασφαλώς απίστευτο και μη αναμενόμενο. Ένα μιούζικαλ «τσέπης». Δεν είχε λαμπερά φώτα, απουσίαζε η μεγάλη ορχήστρα, τα σκηνικά δεν έκρυβαν εκπλήξεις, παραμένουν σταθερά και δεν ανεβοκατεβαίνουν, δεν υπάρχει περιστρεφόμενη σκηνή, οι κοπέλες δεν έχουν φτερά και πούπουλα ούτε ημιδιαφανή φορέματα, όλοι οι ηθοποιοί φορούσαν ομοιόμορφες γκρι στολές (!)…
Αλήθεια με ποια προσόντα μπήκε αυτή η παράσταση στον θεατρικό ανταγωνισμό της χρονιάς;
***
Η Σέλμα, μια Τσέχα μετανάστρια και ανύπαντρη μητέρα στην επαρχία της πολιτείας Ουάσιγκτον στις ΗΠΑ του 1967, έχει ένα οδυνηρό μυστικό. Πάσχει από μια σπάνια κληρονομική ασθένεια, χάνει σταδιακά την όρασή της. Δουλεύει ασταμάτητα και μαζεύει χρήματα, προκειμένου ο γιος της να χειρουργηθεί για να μην έχει τη δική της τύχη. Η μόνη της διαφυγή από τη σκληρή της πραγματικότητα, είναι τα αμερικάνικα μιούζικαλ. Ακόμη και στη ζωή της μετατρέπει, με τη φαντασία της, τους ήχους που ακούει σε μουσική, μιούζικαλ με πρωταγωνίστρια την ίδια, όμοια με εκείνα που παρακολουθεί. Κάποια στιγμή όμως το δράμα της ζωής της παίρνει άλλη τροπή…
***
Το Χορεύοντας στο Σκοτάδι (Dancer in the Dark) παρουσιάστηκε στον κινηματογράφο το 2000 σε σκηνοθεσία Lars Von Trier, με τους Μπιόρκ (βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στις Κάνες, στα European Film Awards, στα Bodil Awards, υποψήφια στις Χρυσές Σφαίρες και στα Oscar). Πρωταγωνιστούσαν: Κατρίν Ντενέβ, Ντέιβιντ Μορς, Πέτερ Στορμάρε, Μπιόρκ, Κάρα Σέιμουρ.
Μία από τις πιο σπαρακτικές ταινίες όλων των εποχών και από τις σημαντικότερες, όχι μόνο του εμπνευσμένου στοχαστή – δημιουργού, αλλά και του παγκόσμιου σινεμά. Ο Λαρς Φον Τρίερ, ένας οραματιστής, απρόβλεπτος, παρορμητικός, δογματικός και πρωτοπόρος καλλιτέχνης στο ζενίθ της καριέρας του, έφτιαξε μια ταινία που σε κερδίζει ανεπιφύλακτα σε όλους τους τομείς. Στο Box Office παγκοσμίως, συγκέντρωσε 40 εκατομμύρια δολάρια.
Τα βραβεία ήταν αναμενόμενα: Χρυσός Φοίνικας και Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας στο Φεστιβάλ των Κανών (2000), Καλύτερη Ευρωπαϊκή Ταινία της Χρονιάς και Καλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία (2000) στα European Film Awards, Καλύτερη Ευρωπαϊκή Ταινία της Χρονιάς (2001) στα Goya Awards, Καλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία της χρονιάς στα Bodil Awards (Danish film awards) 2001, Best Foreign Film (2001) στα Independent Spirit Awards, Υποψήφια Χρυσής Σφαίρας Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας και Μουσικής στα Golden Globe Awards (2001), για Όσκαρ Μουσικής και Τραγουδιού 2001, για το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στα César Awar.
***
Ο Πολυχώρος VAULT παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το αριστούργημα του Λαρς Φον Τρίερ, «Χορεύοντας στο Σκοτάδι» σε διασκευή Πάτρικ Ελσουέρθ, μετάφραση Αντώνη Γαλέου, σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά, μουσική Μάνου Αντωνιάδη και στίχους Γεράσιμου Ευαγγελάτου. Το συγκινητικό μιούζικαλ του Λαρς Φον Τρίερ, στη σκηνή του VAULT από έναν εννεαμελή θίασο. Από τη Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου, κάθε Δευτέρα στις 20:00 και Τρίτη στις 21:15, έως την Τρίτη 28 Μαΐου 2019.
***
Αυτά αναγράφονται στο δελτίο Τύπου του Vault, όμως ας επανέλθω με το δικό μου ερώτημα: Αλήθεια με ποια προσόντα μπήκε αυτή η παράσταση στον θεατρικό ανταγωνισμό της χρονιάς;
***
Για να δούμε λοιπόν και ας αρχίσω από το τέλος και όχι από την αρχή. Όταν τα φώτα σβήνουν και αμέσως μετά ανάβουν με τα πρώτα χειροκροτήματα για τον χαιρετισμό το πρώτο που βλέπει κανείς είναι τα βουρκωμένα μάτια των ηθοποιών. Αυτό κάτι λέει. Ή μάλλον, αυτό λέει πάρα πολλά. Η ομάδα του Δημήτρη Καρατζιά δεν μας μάγεψε «Χορεύοντας στο σκοτάδι», μας μάγεψε χορεύοντας στο φως και στις αλήθειες της ζωής. Μια ομάδα που δεν έχει μικρούς και μεγάλους ρόλους. Μια παράσταση με εννέα δυνατούς ερμηνευτές. Θα με ρωτήσει κάποιος: Μα, βάζεις στο ίδιο επίπεδο την πρωταγωνίστρια Δήμητρα Κολλά με τους υπόλοιπους οκτώ συναδέλφους της; Ασφαλώς! Στο ίδιο επίπεδο με τους υπόλοιπους οκτώ συμπαίκτες της. Αν ένας από τους οκτώ ήταν ένα «κλικ» πιο χαμηλά, η Δήμητρα δεν θα μπορούσε να μας απογειώσει. Μην ξεχνάμε ότι το θέατρο είναι ομαδικό σπορ… Οπότε το μπράβο αξίζει σε όλους.
Όλοι είναι άριστοι. Δεν ξεχωρίζει κάποιος. Και ο Αντώνης Σταμόπουλος, και η Βιργινία Ταμπαροπούλου, και ο Στέλιος Καλαϊτζής, και η Ράσμι Σούκουλη, και ο Θοδωρής Αντωνιάδης, και ο Πωλ Ζαχαριάδης, και ο Σωτήρης Μεντζέλος, και η Ορνέλα Λούτη. Άψογοι από την αρχή ως το τέλος…
Όλοι και όλες με κοστούμια τέτοια (Μάριος Βουτσινάς, Γιώργος Λυντζέρης) που να βοηθούν τον θεατή να επικεντρώνεται στον λόγο και όχι στο όποιο θέαμα.
Δύσκολη αποστολή είχε ο Έλιο Φοίβος Μπέικο που υπογράφει Κινησιολογία και Χορογραφίες. Μιούζικαλ τσέπης, και όμως έχεις την εντύπωση ότι παρακολουθείς ένα φαντασμαγορικό υπερθέαμα.
Ο σχεδιασμός φωτισμών από τον Βαγγέλη Μούντριχα μας προσγείωσε αναδεικνύοντας τα δραματικά στοιχεία της παράστασης.
Αν ο Μάνος Χατζιδάκις έβλεπε και άκουγε από κάπου, ασφαλώς θα χειροκροτούσε τον συνονόματό του Μάνο Αντωνιάδη. Η μουσική και τα τραγούδια είναι ο «δέκατος» ρόλος της παράστασης. Στην εποχή του βινυλίου το ελληνικό «Χορεύοντας στο Σκοτάδι» θα ήταν ήδη στα δισκοπωλεία και θα έσπαγε τα ταμεία.
Ο σκηνοθέτης Δημήτρης Καρατζιάς τελικά «έχει το άγγιγμα του Μίδα», με την έννοια της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Καταφέρνει να ανακαλύπτει και να επιλέγει αυτό που άλλοι δεν θα τολμούσαν ούτε να το σκεφτούν. Από εκεί και πέρα ξέρει τη συνταγή για τα επόμενα βήματα. Το μόνο που δεν μπορεί να αλλάξει είναι η χρονική διάρκεια και η χωρητικότητα για τις δημιουργίες του. Ίσως όμως αυτό να είναι και καλό…
***
Ασφαλώς και δεν ξέχασα τη Δήμητρα Κολλά. Πώς θα μπορούσα άλλωστε… Της αξίζει τουλάχιστον ως ένα πολύ μικρό «ευχαριστώ» μια αναφορά εδώ στο τέλος του κειμένου. Αυτό όμως που της αξίζει είναι η αναγνώριση της εξαιρετικής της ερμηνείας. Αναγνώριση όμως και μεγάλη τιμή είναι το χειροκρότημα των συναδέλφων της. Τα δάκρυα των συμπαικτών της. Αν δείτε την έκφρασή τους θα δείτε το πώς καμαρώνουν για τη δική τους Δήμητρα. Τη Δήμητρα που σαρώνει τα πάντα μόνο με την ανάσα της, μόνο με τους χτύπους της καρδιάς της, με το μυαλό και την ψυχή της. Ερμηνεία για βραβείο. Ερμηνεία ζωής.
Στις 12 Φεβρουαρίου του 2015 η Ειρήνη Αϊβαλιώτου έγραφε στο catisart για τη Δήμητρα: «Με τις ερμηνείες της αναζωογονεί την ελπίδα, την πίστη, τα όνειρα όχι μόνο τα δικά της αλλά και τα δικά μας. Τολμηρή, δεκτική κι ευαίσθητη. Μια ηθοποιός που πετάει τις ετικέτες, που αγκαλιάζει ακόμα και το σκοτάδι της σκηνής. Με κλίμακα ρόλων τεράστια, μπορεί να υποδυθεί από τους πιο δραματικούς χαρακτήρες έως τους πιο κωμικούς. Αστείρευτη σε χιούμορ, επινοητικότητα και έμπνευση, απορώ γιατί δεν της έχει προταθεί ακόμα να παίξει Αριστοφάνη, Μολιέρο, Γκολντόνι, Σαίξπηρ ή Εντουάρντο ντε Φιλίππο».
Να λοιπόν που ήρθε η στιγμή για ένα μιούζικαλ άλλης κοπής. Για ένα μιούζικαλ όχι σαν αυτά που ξέραμε μέχρι τώρα. Η Δήμητρα Κολλά πράγματι ανατρέπει κάθε τι που είχαμε συνηθίσει μέχρι σήμερα και με το «θέλω» της φτάνει στην κορυφή.
Δήμητρα και πάλι μπράβο.
***
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
«Χορεύοντας στο Σκοτάδι»
Συγγραφέας: Λαρς Φον Τρίερ
Διασκευή: Πάτρικ Ελσουέρθ
Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος
Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς
Πρωτότυπη μουσική – Τραγούδια παράστασης: Μάνος Αντωνιάδης
Στίχοι Τραγουδιών: Γεράσιμος Ευαγγελάτος
Κινησιολογία – Χορογραφίες: Έλιο Φοίβος Μπέικο
Σκηνικά: Δημήτρης Καρατζιάς – Μάνος Αντωνιάδης
Κατασκευαστής σκηνικών: Κώστας Μπακάλης
Κοστούμια γυναικών: Μάριος Βουτσινάς
Κατασκευή γυναικείων κοστουμιών: Γεωργία Σάντυ
Κοστούμια ανδρών: Γιώργος Λυντζέρης
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας
Βοηθός φωτιστή: Θοδωρής Μαργαρίτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιέλενα Γκάγκιτς
Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Επικοινωνία παράστασης: Χρύσα Ματσαγκάνη
Παραγωγή: VAULT
***
ΔΙΑΝΟΜΗ
Σέλμα: Δήμητρα Κολλά
Τζην: Αντώνης Σταμόπουλος
Κάθυ: Βιργινία Ταμπαροπούλου
Μπιλ / Κατήγορος / Φύλακας: Στέλιος Καλαϊτζής
Λίντα / Δικαστής / Αναπληρώτρια Διευθύντρια Φυλακών: Ράσμι Σούκουλη
Τζεφ / Φύλακας: Θοδωρής Αντωνιάδης
Σαμουήλ/ Επικεφαλής των ενόρκων: Πωλ Ζαχαριάδης
Νόρμαν / Συνήγορος / Φύλακας: Σωτήρης Μεντζέλος
Μπρέντα / Γιατρός / Ντολόρες: Ορνέλα Λούτη
***
Ο θίασος ευχαριστεί τον κύριο Γιώργο Τσακιρακάκη για την παραχώρηση του Μηχανουργείου Τσακιρακάκης Ο.Ε., όπου έγινε η φωτογράφιση της παράστασης
***
ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ VAULT
«Σκηνή Χρύσας Σπηλιώτη»
Στον πρώτο όροφο
Από τη Δευτέρα 17 Δεκεμβρίου, έως την Τρίτη 28 Μαΐου.
Κάθε Δευτέρα στις 8 μ.μ.
Και κάθε Τρίτη στις 9.15 μ.μ.
Διάρκεια: 120′ (με διάλειμμα)
***
Τιμές εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 15 ευρώ
Προπώληση: 13 ευρώ
Φοιτητές / Σπουδαστές / Κάτοχοι Κάρτας Πολυτέκνων / ΑμΕΑ / Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας (ΟΑΕΔ): 12 ευρώ
***
Πολυχώρος VAULT THEATRE PLUS
Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός
Πλησιέστερος σταθμός μετρό: Κεραμεικός (8′ περίπου με τα πόδια)
Πληροφορίες-κρατήσεις: 213-035.64.72 και 6949-53.48.89
Για τηλεφωνικές κρατήσεις 11:00 – 14:00 και 17:00 – 21:00
Email: [email protected]
***
(*) Ο Παναγιώτης Μήλας είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών, μέλος του Εικαστικού Επιμελητηρίου και ΔΕΝ είναι κριτικός θεάτρου.