Γράφει η θεατρολόγος Μαρία Μαρή
«Στο Δημοτικό Θέατρο Κορίνθου είδα το έργο των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου «Δεσποινίς ετών 39» από το Κορινθιακό Θέατρο «Βασίλης Ρώτας» σε διασκευή και σκηνοθεσία από τον Παύλο Γιαννακάκο.
Το έργο αυτό των Σακελλάριου – Γιαννακόπουλου έγινε όπως πολλά θεατρικά έργα και κινηματογραφική ταινία. Η μεταφορά θεατρικών έργων στον κινηματογράφο είναι ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και πολυδιάστατο φαινόμενο, που έχει δώσει αφορμή για πολλές επιτυχημένες και εμβληματικές ταινίες, ωστόσο το έργο στον κινηματογράφο διατηρεί τη θεατρική του δομή.
Η δομή του, οι μακροσκελείς διάλογοι, οι σταθερές σκηνές ανάμεσα στους βασικούς χαρακτήρες και το σπιρτόζικο χιούμορ είναι τυπικά χαρακτηριστικά θεάτρου. Αυτή η σύνδεση μεταξύ θεάτρου και κινηματογράφου συνέβαλε στην εδραίωση του ελληνικού κινηματογράφου ως σημαντικού πολιτιστικού φαινομένου. Ο Σακελλάριος, ως θεατρικός συγγραφέας, καταφέρνει να συνδυάσει χιούμορ και κοινωνική σάτιρα.
Το έργο
Πρόκειται για το κλασικό θέμα του αδελφού που δεν μπορεί να παντρευτεί αν πρώτα δεν αποκαταστήσει την αδελφή του. Τα χρόνια όμως περνούν και ο εύπορος Τηλέμαχος Καραντάρης (Ντίνος Νικολάου), ερωτευμένος με την κατά πολύ νεότερή του Φωφώ (Φαίη Παναγοπούλου) και με παρότρυνση του φίλου του Σταμάτη (Βλάσσης Ζαφείρης) αποφασίζει να επιστρατεύσει ως έσχατο μέσο τις αγγελίες γάμου στις εφημερίδες μήπως και βρεθεί κάποιος γαμπρός για την αδελφή του Χρυσάνθη (Κική Τσόγκα).
Δημοσιεύει, λοιπόν, μια αγγελία με τη βοήθεια του φίλου του, προβάλλοντας τη μεγάλη προίκα της αδελφής του. Για να κρύψει την πραγματική ηλικία της Χρυσάνθης την παρουσιάζει ως δεσποινίδα 39 ετών, απ’ όπου και ο τίτλος του έργου. Είναι φανερή η κοινωνική πίεση να παντρευτεί, να «αποκατασταθεί» η γυναίκα, ακόμα και στα 39 της, γεγονός που αντικατοπτρίζει τη βαθιά ριζωμένη αντίληψη ότι η γυναίκα ολοκληρώνεται μόνο μέσα από τον γάμο.
Στην αγγελία απαντούν δύο ενδιαφερόμενοι, ο Κρίτων Στεφανής (Δημήτρης Τσαγρής), συνταξιούχος, και ο Ρόκας (Βασίλης Αστερής), ένας νεότερος επιχειρηματίας εγκατεστημένος στην Αργεντινή.
Ωστόσο, μετά από μια σειρά παρεξηγήσεων, ο Στεφανής εκδηλώνει ενδιαφέρον για την ξαδέλφη του Τηλέμαχου που ονομάζεται και αυτή Χρυσάνθη (Αναστασία Ρουστέμη- Γκουργιώτη), ενώ ο Ρόκας ενδιαφέρεται για τη Φωφώ.
Και οι δύο γυναίκες αποδέχονται τις προτάσεις των υποψηφίων γαμπρών, ενώ ο Τηλέμαχος απομένει μόνος με την αδελφή του.
Το έργο τελειώνει με τα δύο αδέλφια να κάθονται αγκαλιασμένα στο άδειο τους πατρικό σπίτι. Ο Τηλέμαχος είναι φανερά πικραμένος και ακυρωμένος, όμως η Χρυσάνθη επιτέλους με παράπονο εκφράζει την αγάπη που έτρεφε για τον Μανώλη πριν από χρόνια, όταν ήταν νέα και όταν εκείνος την ζήτησε από την οικογένειά της.
Εκείνοι τότε τον απέπεμψαν, επειδή δεν ήταν της αποδοχής τους. Της στέρησαν την ευτυχία και τώρα που θέλει να παντρευτεί ο Τηλέμαχος, δήθεν ενδιαφέρθηκε για εκείνη. Αγκαλιάζονται και οι δυο αποκαμωμένοι από την άκαρπη προσπάθεια και αποσύρονται.
Ο Τηλέμαχος παίρνει μια εφημερίδα να διαβάσει στενοχωρημένος και πικραμένος στην πολυθρόνα του, ενώ η Χρυσάνθη αποσύρεται όπως πάντα στα ενδότερα. Μέσα σε έναν διαφορετικό φωτισμό ο Τηλέμαχος οραματίζεται ότι έρχεται ο Μανώλης (Δημήτρης Τσαγρής) να βρει τον μοναδικό του έρωτα, την Χρυσάνθη.
Της διηγείται τη ζωή του, την πορεία του, αλλά της λέει επίσης ότι ποτέ δεν την ξέχασε. Έτσι και εκείνη θα είναι ευτυχισμένη και ο αδελφός της θα είναι ήσυχος ότι θα έχει «τακτοποιήσει» την αδελφή του.
Η παράσταση
Η παράσταση προσπαθεί να παντρέψει τις δυο εκδοχές του έργου. Εκείνη με τον Λογοθετίδη, «Δεσποινίς ετών 39», του 1954 και την άλλη με τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, «Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο», του 1968.
Μέσα σε ένα εξαιρετικό σκηνικό του Σωκράτη Λαμπρόπουλου, που αξίζει να σημειωθεί αποδίδει εντελώς την εποχή και το κλίμα, ακόμα και τα πράσινα χρώματα και τα κλασικά έπιπλα και φωτιστικά, εκτυλίσσεται το μελαγχολικά αυτό έργο.
Σε ένα ήσυχο σπίτι κυκλοφορεί μια γεροντοκόρη η Χρυσάνθη, με συγκεκριμένη στάση σώματος και με το λιβανιστήρι στο χέρι, για να διώξει την κακή ενέργεια. Η Χρυσάνθη εκτός από θρήσκα έχει και τις παραξενιές της: Το ένα της μυρίζει, το άλλο της βρωμάει…
Για να ετοιμάσει την παραμικρή σαλάτα πνίγει στις ερωτήσεις τον αδελφό της. Για να τον περιποιηθεί όμως γίνεται τρομερά κουραστική.
Η Χρυσάνθη νιώθει καλά όπως είναι με τον αδελφό της, ενώ εκείνος της λέει ότι στην ηλικία που βρίσκονται θα έπρεπε να έχουν κάνει οικογένεια. Βολεύτηκε με αυτή την αιχμαλωσία του άλλου και δεν δείχνει πρόθυμη να μετακινηθεί.
Βλέπει δε τη Φωφώ με δυσπιστία και διακρίνεται από ψυχαναγκασμό όταν της δανείζει τον τρίφτη τυριού, αλλά τον ζητά αμέσως πίσω.
Η Κική Τσόγκα αποδίδει ακριβώς τα χαρακτηριστικά αυτής της βολεμένης γεροντοκόρης, μοναχής εν τω κόσμω, που θεωρεί γραμμένο της να «γηροκομηθεί μαζί με τον αδελφό της».
Όταν τη «σουλουπώνει» η Φωφώ στην απελπισία της μήπως και τη δώσουν ώστε να ελευθερωθεί ο Τηλέμαχος, εκείνη δυσφορεί. Ωστόσο η Χρυσάνθη είναι ένα πληγωμένο πουλάκι. Ο άνθρωπος που κάποτε αγάπησε δεν πήρε των ομματιών του και έφυγε, «της τον διώξανε» και αυτό τους το έχει χρεωμένο.
Σε αντιδιαστολή της πρώτης Χρυσάνθης, έρχεται η εξαδέλφη με το ίδιο όνομα (Αναστασία Ρουστέμη- Γκουργιώτη), η οποία όμως είναι χαρά θεού.
Από τύχη γνωρίζεται με τον Κρίτωνα (Δημήτρης Τσαγρής), τον καλοδέχεται, του ράβει το σακάκι, που σκίστηκε και εκείνος ανακαλύπτει έναν πρόσχαρο άνθρωπο, ικανό να μοιραστεί τη ζωή της μαζί του. Στη συζήτηση ο Κρίτων μάλλον εντυπωσιάζεται από την προσωπικότητα αυτής της γυναίκας, που ακομπλεξάριστα και φυσικά επικοινωνεί μαζί του. Η μια Χρυσάνθη είναι ο παραμορφωτικός καθρέφτης της άλλης.
Ο Τηλέμαχος (Ντίνος Νικολάου) ένας ήρωας, που έχει υπερεκτιμήσει τις δυνατότητές του, φλερτάρει εδώ και δέκα χρόνια με τη νεαρή, πλην τίμια και φτωχή Φωφώ, στην ουσία, δεν την αγγίζει, μόνο την έχει «δεσμευμένη» με λόγο και με όρο να παντρευτεί πρώτα η αδελφή του.
Χαίρεται που σκηνοθετεί επιτέλους την παντρειά της αδελφής του, διακηρύσσει «τέλειωσαν τα ψέματα Φωφάκι» και χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του όταν το Φωφάκι πολύ φυσικά φεύγει με άλλον, με αυτόν που τη διεκδικεί, νεότερο, ομορφότερο και ρωμαλέο.
Η εκφραστικότητα του Ντίνου Νικολάου αγγίζει μονοπάτια μεγάλου ηθοποιού. Η κίνησή του, ικετευτική απέναντι στη Φωφώ, με αίσθηση μεγαλείου, που παραγνωρίζει τη γραμματέα του, την Ελένη (Μαίρη Δεληγιάννη), που «λιώνει» για αυτόν και στέκεται πάντα δίπλα του, τον φροντίζει και τον εξυπηρετεί με στοργή και ενδιαφέρον. Θεωρεί ότι στην ηλικία του είναι φυσιολογικό να διεκδικεί την καρδιά μιας νέας γυναίκας, παρά μιας άλλης, ωριμότερης, που του αναλογεί.
Κατακρημνίζεται όπως του πρέπει βέβαια και ράκος αποσύρεται στην πολυθρόνα του ηλικιωμένου.
Ο Δημήτρης Τσαγρής σε διπλό ρόλο, αρχικά ως Κρίτων, ο συνταξιούχος, με σεβασμό και αξιοπρέπεια που μπαίνει στο σπίτι του Τηλέμαχου και μετά με τρελή χαρά δίνει δακτυλίδι στη Χρυσάνθη, ενώ στο τέλος ως Μανώλης, πληγωμένος από την οικογένεια της αγαπημένης του, πετυχημένος στη ζωή, έρχεται ωστόσο στον ύστερο βίο του να τη διεκδικήσει.
Το έργο δεν είναι ακριβώς κωμωδία. Είναι η τραγωδία των ανθρώπινων σχέσεων, η δολοφονική δύναμη της οικογένειας και των κοινωνικών νορμών.
Οι συγγραφείς προκειμένου να το ελαφρύνουν εισήγαγαν τον εφοριακό (Νίκος Σωτηρόπουλος), που τον περνούν για γαμπρό και του αποκαλύπτει ο Τηλέμαχος ό,τι κάνει για να φοροδιαφύγει και να έχει περισσότερα κέρδη, υπερθεματίζοντας την προίκα της Χρυσάνθης σε σημείο φεύγοντας και αποκαλύπτοντας την ταυτότητά του να τον συγχαρεί που σέβεται και φροντίζει το κράτος.
Ο δημόσιος υπάλληλος, τρώει και πίνει ό,τι του δώσουν, έτσι φαντάζεται ο Σακελλάριος τους κακόμοιρους, εντεταλμένους να εξιχνιάσουν τα «οικονομικά εγκλήματα».
Στο ίδιο πλαίσιο της ελάφρυνσης βρίσκεται η παρουσία της πανέμορφης Φωφώς (Φαίη Παναγοπούλου), που θα ήθελε πολύ να ξεφύγει με οποιοδήποτε τρόπο από τη φτώχεια της και έτσι έπεσε στην παγίδα του Τηλέμαχου.
Είναι πανέμορφη και εγκλωβισμένη και μόνο η γειτόνισσα η Λένα (Εύα Αγγελετάκη) την ξεκουνάει, της λέει να ανοίξει τα μάτια της και να φύγει με αυτόν που τη διεκδικεί τώρα, γιατί η ζωή δεν είναι μετά, αλλά τώρα. Το πρόσωπο αυτό μετατρέπεται από συνεσταλμένο, κολακευμένο και με αυτοπεποίθηση ελεύθερο να χαρεί τη ζωή.
Στον αντίποδα του Τηλέμαχου, ο Αργεντίνος (Βασίλης Αστερής). Ήλθον, είδον και απήλθον είναι η περίπτωσή του ακριβώς. Νέος, ωραίος, δυνατός κατάλαβε τι θέλει, το παίρνει και φεύγει χαρούμενος. Είναι αυτό που ειλικρινά δηλώνει με παρρησία «άρπαξ».
Ο κάθε ρόλος είναι πολύτιμος, όπως αυτός του Ταχυδρόμου (Ιωάννα Μαγκάβαλη), που φέρνει μια επιστολή ώστε να φύγει από τη σκηνή ο Τηλέμαχος και τα πράγματα να πάρουν άλλη ρότα. Μια σκακιστική κίνηση που οδήγησε στο ρουά ματ.
Καταπληκτικό το τραγούδι του τέλους του Νίκου Γιαννακάκου «Στην αγκαλιά της μοναξιάς» σε στίχους του Παύλου Γιαννακάκου, που συνοψίζει ό,τι έχει εκτυλιχθεί στη σκηνή και βέβαια τη γενικότερη πραγματικότητα. «Ζήσαμε στιγμές γλυκές, κι όμως χωρίσαμε, γιατί να σ’ αγαπήσω».
Ο Νίκος Γιανννακάκος πλαισίωσε με μουσικές επιλογές κατά περίπτωση την παράσταση, όπως στη συνάντηση της Χρυσάνθης με τον Κρίτωνα, τον συνταξιούχο, το «ήρθες αργά» με την Κάκια Μένδρη, αλλά και δικές του μουσικές αναφορές εμβόλιμα στην παράσταση.
Ο σκηνοθέτης Παύλος Γιαννακάκος, μελέτησε πολύ την εποχή, ανέτρεξε σε έντυπα και εφημερίδες και απέδωσε τα τότε καθιερωμένα ήθη. Έκανε αναφορές και σε άλλες ελληνικές ταινίες με γνώριμες ατάκες για να χαλαρώσει ο θεατής, όμως μέσα από τη διασκευή του και ενώνοντας τις δυο εκδοχές του έργου, κηρύσσει την αγάπη και τον σεβασμό για τη ζωή, που είναι μοναδική, πολύτιμη και φευγαλέα.
Μια υπέροχη προσπάθεια από ένα ερασιτεχνικό θίασο που έχει διατρέξει μεγάλη πορεία μέχρι σήμερα και που εσκεμμένα επέλεξαν ένα έργο πιο γνώριμο και «ελαφρύ» , ώστε να χαλαρώσουμε μέσα σε αυτούς τους χαλεπούς και δυσοίωνους καιρούς.
Εύχομαι να συνεχιστεί το έργο αυτό με όραμα, μελέτη και προσπάθεια.
***
Ταυτότητα της παράστασης
«Δεσποινίς ετών 39»
Συγγραφείς: Αλέκος Σακελλάριος και Χρήστος Γιαννακόπουλος
Διασκευή- Σκηνοθεσία: Παύλος Γιαννακάκος
Σκηνικά: Σωκράτης Λαμπρόπουλος
Μουσική σύνθεση: Νίκος Γιαννακάκος
Φώτα – Ήχος: Νίκος Κωνσταντέλλος
Φωτογραφίες: Νίκος Βασιλείου
Κομμώσεις- Μακιγιάζ: Μαρία Ρουσέτου
Πρόγραμμα: Νίκος Κόκκινος
Αφίσα της παράστασης: Κωνσταντίνος Κούτχιας
Διανομή
Τηλέμαχος: Ντίνος Νικολάου
Χρυσάνθη Καραντάρη: Κική Τσόγκα και Μαρία Ρουσέττου (σε διπλή διανομή)
Σταμάτης: Βλάσσης Ζαφείρης
Κρίτων και Μανώλης: Δημήτρης Τσαγρής
Χήρα: Αναστασία Ρουστέμη – Γκουργιώτη
Φωφώ: Φαίη Παναγοπούλου
Αργεντίνος: Βασίλης Αστερής
Εφοριακός: Νίκος Σωτηρόπουλος
Ελένη: Μαίρη Δεληγιάννη
Λένα: Εύα Αγγελετάκη
Ταχυδρόμος: Ιωάννα Μαγκάβαλη
Το τραγούδι του τέλους της παράστασης «Στην αγκαλιά της μοναξιάς» ερμηνεύει σε μουσική δική του ο Νίκος Γιαννακάκος σε στίχους του Παύλου Γιαννακάκου.
***
Οι παραστάσεις του Κορινθιακού Θεάτρου «Βασίλης Ρώτας» με το έργο «Δεσποινίς ετών 39» των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου ξεκίνησαν την Παρασκευή 25 Απριλίου 2025, στις 9:00 μ.μ., στο Δημοτικό Θέατρο Κορίνθου. Συνεχίστηκαν, στις 26, 27 Απριλίου και ολοκληρώθηκαν στις 2, 3 και 4 Μαΐου.
