Του Παναγιώτη Μήλα
«Ένας από τους ξεχωριστούς Έλληνες ηθοποιούς ήταν και ο Χριστόφορος Νέζερ. Ο μοναδικός που πρωταγωνίστησε σε όλες τις κωμωδίες του Αριστοφάνη. Κι όμως! Δεν ήξερε γράμματα! Μάθαινε τον ρόλο του σαν… παπαγάλος. Τον βοηθούσε σ’ αυτό η γυναίκα του, η κυρία Μερόπη. Σαν υποβολέας τού μάθαινε λέξη λέξη και φράση φράση όλο το κείμενο. Όταν σταματούσαν, εκείνος την τάιζε στο στόμα… Ήταν ο μόνος τρόπος για να την ευχαριστήσει».
*
Τα παραπάνω μου είχε πει ο θρυλικός Λεωνίδας Λιακόπουλος στο Λυγουριό, σε συνέντευξη που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική», το Σάββατο 8 Ιουλίου 2010, στις σελίδες 68-69.
*
Ο αξέχαστος Λεωνίδας μου είχε πει ακόμη για τον Νέζερ ότι «αυτός ο ηθοποιός είχε εφηβικό πάθος, ήταν ακούραστος. Με την εργατικότητά του στήριξε την προσπάθεια του Αλέξη Σολομού και του Εθνικού Θεάτρου για την αναβίωση της Αττικής κωμωδίας. Από το 1957 – στα 70 του χρόνια – υπηρέτησε τους πρωταγωνιστικούς ρόλους και από τις 11 σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη. Με την ερμηνεία του μάγεψε τους θεατές και στην Επίδαυρο και στο Ηρώδειο. Επίσης ο Νέζερ ήταν πιστός “στρατιώτης” στις σκηνοθετικές εντολές και απέφευγε να χρησιμοποιεί τις δικές του ευκολίες μόνο και μόνο για να εκβιάσει το γέλιο του κοινού».
*
Όμως για το πάθος του Χριστόφορου Νέζερ έγραψε και ο συγγραφέας Μ. Καραγάτσης στην εφημερίδα «Βραδυνή» το Σάββατο 19 Δεκεμβρίου 1959.
Αφορμή για το παρακάτω κείμενο ήταν η βράβευση του Νέζερ για τα 50 χρόνια της θητείας του στο ελληνικό θέατρο:
***
50 χρόνια. Χριστόφορος Νέζερ.
«Αφορμή ήταν η παράστασις του μολιερείου «Φιλάργυρου» στο Εθνικό Θέατρο. Αφορμή να γιορταστούν τα 50 καλλιτεχνικά χρόνια του Χριστόφορου Νέζερ, μ’ έναν «κλασικό» ρόλο που εδόξασε τον γιορταζόμενο ηθοποιό, αλλά και που ο Νέζερ τού προσέδωσε νέαν αίγλη μέσα στην μακραίωνα και παγκόσμια παράδοση.
Δεν πρόκειται, στο πρόχειρο τούτο σημείωμα να κρίνουμε την παράσταση του «Φιλάργυρου», πολύ λιγότερο την απόδοσι του Αρπαγκόν από τον Χριστόφορο Νέζερ. Όταν ο Νέζερ παίζει Αρπαγκόν, το μόνο που έχουμε να κάνουμε, είναι να αποκαλυφθούμε. Όπως το ίδιο κάνουμε επί πενήντα χρόνια σε κάθε σκηνική ερμηνεία του πρυτάνεως των «κωμικών» μας.
Πενήντα χρόνια θητεία στην ελληνική σκηνή. Θητεία γόνιμη. Θητεία διδακτικώτατη για δύο γενεές θεατών και ηθοποιών. Στους θεατές ο Νέζερ δίδαξε την απόλαυση τού καλής ποιότητος γέλιου. Στους ηθοποιούς, δίδαξε την πίστι, το μόχθο και την πειθαρχία που οδηγούν στην καλλιτεχνική ολοκλήρωσι. Αλλά σε θεατές κι’ ηθοποιούς δίδαξε και κάτι άλλο, πολύ πιο πολύτιμο: την υπέρτατη αξία της Ανθρωπιάς. Γιατί ο Χριστόφορος Νέζερ δεν έχει μόνον μεγάλο ταλέντο ηθοποιού.
Έχει και μέγιστο ταλέντο Ανθρώπου. Χείλη επίσημα τον επαίνεσαν την περασμένη Πέμπτη, στο γιορτασμό της πενηντάχρονης περίλαμπρης θητείας του. Χέρια σεβαστά στόλισαν το στήθος του με διακριτικά ανωτάτων εθνικών τιμών. Εμείς οι ταπεινοί κι’ ανεπίσημοι φίλοι του, ένα μόνον μπορούμε να κάνουμε: να τού ευχηθούμε μ’ όλη μας την καρδιά να ζήσει εκατό, διακόσια χρόνια και να μη γεράση. Νέος να μείνει έως την στερνή πνοή, για να μας τέρπη και να μας διδάσκη από τη μεγάλη καθηγητική έδρα της σκηνής. Εκεί στα ιερά σανίδια που τα’ άγιασε με την τέχνη του – ας έρθη – κάποτε, σε χρόνους μακρυνούς – να τον έβρη ο Μεγάλος Αφέντης».
***
Ο Χριστόφορος Νέζερ γεννήθηκε στην Αθήνα το 1887. Ο πατέρας ήταν επίσης ηθοποιός. Σε ηλικία 20 ετών ανέβηκε στη σκηνή. Υπήρξε εντελώς αυτοδίδακτος. Συνεργάστηκε με όλους τους σημαντικούς ηθοποιούς και θιάσους της εποχής του, σε μια καριέρα που ξεπέρασε τα 60 χρόνια.
Από το 1910 ως το 1918 συνεργάστηκε με τον θίασο της Κυβέλης. Το 1921 ίδρυσε με τον Αιμίλιο Βεάκη την «Καλλιτεχνική Θεατρική Εταιρεία». Τότε ερμήνευσε για πρώτη φορά τον Αρπαγκόν από τον «Φιλάργυρο» του Μολιέρου. Κορυφαία ήταν η εμφάνισή του το 1951 στην Κομεντί Φρανσαίζ, στο Παρίσι.
Υπήρξε από τους πρώτους ηθοποιούς που εντάχθηκαν το 1931 στο νεοσύστατο τότε Εθνικό Θέατρο. Στην πρώτη περίοδο της συνεργασίας του διακρίθηκε στο ρόλο του Ανατολίτη στη «Βαβυλωνία» του Βυζάντιου.
Το 1935 συμμετείχε στο Θίασο Αλίκης – Μουσούρη. Εκεί δημιούργησε τον Μασσαλιώτη «Σεζάρ» του Μαρσέλ Πανιόλ και τον Έλληνα μπαμπά στο έργο του Σπύρου Μελά «Ο μπαμπάς εκπαιδεύεται». Το 1938 επανέρχεται στο Εθνικό Θέατρο, που θα το υπηρετήσει πιστά για τα επόμενα 32 χρόνια, ερμηνεύοντας σπουδαίους ρόλους του παγκόσμιου δραματολογίου.
Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα την Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου του 1970.