Του Παναγιώτη Μήλα
«Το όνομά μου είναι Rachel Corrie». Αυτή την παράσταση την είδα στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, στον Κάτω Χώρο, το 2010 σε σκηνοθεσία της Μάνιας Παπαδημητρίου. Έπαιζαν η Δήμητρα Σύρου και η Μάρω Αργίτη.
Από τότε έχω δει όλα τα έργα που σκηνοθέτησε η Μάνια Παπαδημητρίου. Πάντα τη θαύμαζα για την επιλογή των συνεργατών της. Πάντα στην ομάδα της όλοι οι συντελεστές ήταν υψηλού επιπέδου. Πάντα είχε ηθοποιούς με εξαιρετικά προσόντα. Ηθοποιούς με πάθος και ήθος.
Έτσι και τώρα, όταν ήρθε στα χέρια μου το δελτίο Τύπου για την παράσταση «Ο πατέρας μου η Αθήνα», ήμουν σίγουρος ότι οι επιλογές της Μάνιας Παπαδημητρίου θα ήταν εύστοχες όπως πάντα.
Πράγματι διαβάζοντας σταμάτησα στο όνομα Αθηνά Χατζηαθανασίου, ένα όνομα που το είχα συναντήσει το 2019. Ήταν στο Θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ, ένα μεσημέρι Κυριακής του Νοεμβρίου όπου είχα δει την παράσταση «Παιδιά με δικαιώματα, μεγάλα κατορθώματα» σε σκηνοθεσία Νίκου Καμτσή.
Αναζήτησα το βιογραφικό της Αθηνάς Χατζηαθανασίου και έμεινα έκπληκτος: Πτυχιούχος της Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου που όμως βρήκε τον εαυτό της στη Δραματική Σχολή του Γιώργου Αρμένη. Από το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Λεμεσού πήρε πτυχίο από το τμήμα Θεατρικών Σπουδών με κατεύθυνση τη Σκηνοθεσία και την Υποκριτική.
Πήρε μέρος σε πολλά θεατρικά έργα αλλά δοκίμασε και τα δύσκολα, δηλαδή επέλεξε να βρεθεί αντιμέτωπη με το απαιτητικό κοινό σε παιδικές και εφηβικές θεατρικές παραστάσεις.
Παρακολούθησε σεμινάρια καθηγητών υποκριτικής από τους Δελφούς μέχρι τη Βέροια και από την Αθήνα μέχρι την American Academy of Dramatic Arts στο Λος Άντζελες.
Όμως δεν σταμάτησε εκεί. Έχει κάνει σπουδές στο πιάνο, στα θεωρητικά της μουσικής, όμως έκανε και μαθήματα φωνητικής.
Φυσικά προχώρησε και στο χτίσιμο ενός έργου. Έγραψε το θεατρικό έργο «Ραντεβού στην Αθήνα». Επίσης έγραψε και σκηνοθέτησε την παράσταση «Μια Παναγιώτα κι ένα κάποτε» η οποία ανέβηκε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας, στον Ιανό, στο Βρυσάκι και αλλού.
Η Αθηνά Χατζηαθανασίου δουλεύει σκληρά και δημιουργικά. Αυτό το κέρδισε επειδή είναι προσγειωμένη. Δεν πετάει στα σύννεφα. Δεν είναι αιθεροβάμων και αυτή η κατάκτησή της οφείλεται στο γεγονός ότι έχει δουλέψει και ως αεροσυνοδός.
Γι’ αυτό μπήκα στον πειρασμό όταν συναντηθήκαμε στη φιλόξενη αυλή του θεάτρου «Χυτήριο» να τη ρωτήσω:
*Μιας και είχατε τη σχετική πτητική εμπειρία, θα ήθελα να μου πείτε αν κάποια στιγμή είπατε τη φράση: «Έπεσα από τα σύννεφα».
-Γέλασα με την ερώτησή σας. Η αλήθεια είναι ότι είμαι μόνιμα τοποθετημένη σε ένα δικό μου σύννεφο μάλλον. Δεν ξέρω αν μπορώ να θυμηθώ την τελευταία φορά που έπεσα απ’ τα σύννεφα. Πέφτω αρκετά συχνά και εξίσου συχνά ξανασηκώνομαι και συνεχίζω. Η απογοήτευση και η αποτυχία είναι κινητήριος δύναμη. Είναι ωραία εκεί πάνω στα σύννεφα.
*Αυτή την κινητήρια δύναμη υποθέτω ότι σας την έδωσαν κάποιοι δάσκαλοι;
-Έτσι ακριβώς. Υπήρξα τυχερή. Είχα δασκάλους που καθόρισαν τις επιλογές μου και το τι θέλω να είμαι. Πιο σημαντικοί υπήρξαν εκείνοι που αγαπούσαν αυτό που έκαναν. Δίνονταν ολότελα στο να μεταδώσουν εκείνο που θεωρούσαν σημαντικό, κι αυτό το δόσιμο αποτελεί μέχρι και σήμερα έμπνευση για μένα.
*Αυτή η εσωτερική δύναμη και η έμπνευση ήταν απαραίτητα στοιχεία στο άλμα από τη Νομική στο Θέατρο;
-Ασφαλώς. Ήταν δύσκολο το να μεταπηδήσεις από κάτι που ανήκει στην κοινωνική κανονικότητα σε κάτι το οποίο είναι αμφιλεγόμενο. Όταν μέχρι και τα φοιτητικά χρόνια είσαι αυτό που περιμένουν οι άλλοι να είσαι και ξαφνικά επιλέγεις έναν μη αναμενόμενο δρόμο το σοκ είναι μεγάλο για εκείνους και αναπόφευκτα επηρεάζει και σένα. «Κάνω το σωστό; Μήπως δεν είμαι στα καλά μου; Μα δεν είναι λογικό». Ώσπου να ανακαλύψω ότι δε χρειάζεται οι επιλογές να είναι πάντα «λογικές» και ότι έχω το δικαίωμα να καθοδηγούμαι από το ένστικτό μου και από αυτά που θέλω, η δυσκολία ήταν μεγάλη. Τώρα πια όλα αυτά φαντάζουν μία εφηβική εσωτερική πάλη. Κοιτάω πίσω και γελάω με τον εαυτό μου.
*Τώρα που κοιτάτε πίσω θυμίστε μας πού γεννηθήκατε, από πού κατάγεστε και πού ζήσατε τα παιδικά σας χρόνια;
-Μεγάλωσα στη Βέροια. Εκεί έζησα τα παιδικά μου χρόνια και άφησα την πόλη μου από όταν έφυγα για σπουδές.
*Ποιες είναι οι πιο αγαπημένες αναμνήσεις από την παιδική σας ηλικία;
-Οι φίλοι μου. Το πρώτο πράγμα που μου έρχεται στο μυαλό είναι στιγμές στις πλατείες.
*Αλήθεια ποια ήταν η πρώτη παράσταση που παρακολουθήσατε στη ζωή σας; Τι σας τη θυμίζει;
-Δεν μπορώ να θυμηθώ ποια ήταν η πρώτη παράσταση που παρακολούθησα στη ζωή μου, η μητέρα μου με πήγαινε σε αρκετές. Η πρώτη που θυμάμαι πάντως ήταν μία παράσταση για τον Πήτερ Παν, όπου είχαμε πάει με το σχολείο και μ’ έκανε να σκεφτώ «τι ανέμελη αυτή η χώρα του ποτέ!»’
*Στο ημερολόγιό σας ποια μέρα της ζωής σας θα μείνει ανεξίτηλη;
-Η μέρα που αποφάσισα ότι θα κάνω θέατρο. Αυτή δεν ήταν η μέρα που αποφάσισα να πάω στη δραματική σχολή, ούτε όταν αποφοίτησα. Ήταν η μέρα που αποφάσισα ότι παρά τις όποιες δυσκολίες, εγώ θα είμαι ευτυχισμένη κάνοντας αυτό. Ήταν η μέρα που σταμάτησα να φοβάμαι και ένιωσα ελεύθερη να κάνω αυτό που θέλω. Κι αυτό ήρθε σε μια στιγμή. Μετά από πολλές στιγμές που ήμουν μόνη μου, ταξιδεύοντας ανά τον κόσμο, δουλεύοντας ως αεροσυνοδός και ανακαλύπτοντας … εμένα.
*Τι μάθατε από τις μέχρι τώρα συνεργασίες σας στον χώρο της τέχνης;
-Ότι ένας καλός συνεργάτης δεν θα βγει ποτέ χαμένος. Ο χώρος έχει πολλές ιδιαιτερότητες. Μια θεατρική παράσταση είναι θνησιγενής. Το ίδιο και η εκάστοτε συνεργασία. Γεννιέται για να επιτελέσει ένα σκοπό και μετά τελειώνει. Με κάποιους δένεσαι και μπορεί να δουλέψεις πάλι, θέλεις να δουλέψεις πάλι. Με κάποιους, πάλι, τα χνώτα είναι διαφορετικά. Δεν ταιριάζουμε με όλους. Μας ενώνει πάντα, όμως, ο σκοπός.
*Το θέατρο και γενικά οι τέχνες είναι και μέσο θεραπείας;
-Δεν θα έλεγα μέσο θεραπείας. Θα έλεγα καλύτερα ότι είναι ένα μέσο έκφρασης.
*Πότε νιώσατε τη μεγαλύτερη συγκίνηση ή απογοήτευση όταν έπεσε η αυλαία;
-Τη μέρα πριν από το πρώτο λοκντάουν είχαμε πρεμιέρα στο θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ με την παράσταση «Κοσμογονία». Ανακοινώθηκε ότι θα έκλειναν τα θέατρα μία ώρα πριν από την παράσταση. Παίξαμε με λίγους θεατές. Ήταν η πρώτη και τελευταία μας παράσταση. Ακόμη συλλογίζομαι αυτό το άδοξο και αιφνίδιο τέλος αυτής της παράστασης μερικές φορές, γιατί σίγουρα δεν ήμουν έτοιμη να την αποχωριστώ.
*Πώς θα θέλατε να δείτε την ευρύτερη οικογένεια του πολιτισμού;
-Πιο ανθρώπινη, πιο συμπεριληπτική, πιο κοινωνική. Ο πολιτισμός είναι αυτό που μας φέρνει πιο κοντά στην ανθρωπιά μας. Είναι η ευρύτερη παιδεία μας και οφείλει να έχει στο επίκεντρο του τον άνθρωπο.
*Ποιο είναι το δημιουργικό σας όνειρο για το μέλλον;
-Να κάνω θέατρο για όλους. Και με όλους. Και με ομάδες που παραμένουν αποκλεισμένες, όπως τα άτομα με αναπηρία.
*Ο περιορισμός στην περίοδο της πανδημίας, παρότι ασύμβατος με την «ελευθερία» που κάθε τέχνη υπηρετεί, υπάρχει περίπτωση να λειτούργησε ως ισχυρό κίνητρο για διερεύνηση άλλων τρόπων ή μορφών έκφρασης;
-Η αλήθεια είναι πως η πανδημία μου έδωσε ώθηση να φτιάξω τη δική μου καλλιτεχνική εταιρεία, για να κυνηγήσω την καλλιτεχνική μου ανεξαρτησία και να δημιουργήσω κάτι το οποίο με αντιπροσωπεύει. Πρώτα η οικονομική κρίση, μετά η πανδημία. Η δική μου γενιά, από τότε που άρχισε να δουλεύει, είναι μόνιμα αντιμέτωπη με δυσκολίες. Χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια ίσως, απ’ ό,τι παλιότερα, για να σταθείς στα πόδια σου. Αν όμως έχουμε μάθει κάτι σίγουρα καλά, είναι να προσαρμοζόμαστε στις ολοένα μεταβαλλόμενες συνθήκες.
*Στη διάρκεια της προετοιμασίας της παράστασης, σας γεννήθηκαν ερωτήματα που δεν τα είχατε όταν διαβάσατε το κείμενο;
-Ερωτήματα μου γεννιούνται ακόμη, κάθε φορά που κάνουμε πρόβα ή παίζουμε την παράσταση. Αυτό είναι άλλωστε το θέατρο. Δεν είναι μια ανάλυση κειμένου. Είναι κάτι ζωντανό, όπου σε κάθε πρόβα και σε κάθε παράσταση ανακαλύπτεις κάτι που δεν είχες προσέξει.
*Σε ποια στοιχεία του έργου θα θέλατε να δώσει ιδιαίτερη προσοχή ο θεατής;
-Η Μάνια Παπαδημητρίου έχει δημιουργήσει ένα ταξίδι. Ταξίδι στο χρόνο, ταξίδι στα βιώματα των Αθηναίων, αλλά και γενικά στα βιώματα των ανθρώπων της πόλης. Δεν θα ήθελα να προσέξει κάτι συγκεκριμένο ο κάθε θεατής. Θα ήθελα για δύο ώρες να ξεχαστεί. Να γελάσει και να συγκινηθεί. Κι αυτό πιστεύω το πετυχαίνουμε.
*Αυτό το έργο τι μπορεί να προσφέρει στον θεατή ενός κόσμου ο οποίος αλλάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα;
-Πολύ ωραία ερώτηση πραγματικά. Γιατί «ο πατέρας μου η Αθήνα» την πολεμά αυτή την ιλιγγιώδη ταχύτητα, τον σταματά το χρόνο. Τη στιγμή που το μυαλό μας κατακλύζεται από εικόνες και από πληροφορίες, η παράσταση δίνει στο θεατή την ευκαιρία για δύο ώρες να ξαποστάσει.
*Τι σας συγκινεί περισσότερο: Η Μουσική, η Υποκριτική ή η Συγγραφή;
-Μιας και επέλεξα την υποκριτική και τη σκηνοθεσία ως βασική επαγγελματική κατεύθυνση, η απάντηση είναι προφανής. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα μπορούσα να ζήσω χωρίς μουσική ή χωρίς να γράφω. Το θέατρο τα συνδυάζει όλα και αυτό είναι μαγικό.
*Αθηνά, κλείνοντας θέλω να μου πείτε την άποψή σας για τα κατοικίδια.
-Τα λατρεύω. Θα ήθελα πολύ να υιοθετήσω ένα σκυλάκι από κάποιο καταφύγιο, αλλά λείπω πολύ από το σπίτι και είναι μεγάλη ευθύνη. Ίσως κάποια στιγμή το καταφέρω.
*Χίλιες ευχαριστίες για αυτή τη συζήτηση. Χάρηκα που σε γνώρισα από κοντά.
-Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart για τη φιλοξενία.
Ο Πατέρας μου και τα ντέρτια της παλιάς Αθήνας από την κόρη Μάνια Παπαδημητρίου