***
Της Θεοδώρας Κρέπη [*]
Κάθε χρόνο, στις 23 Μαρτίου, η Καλαμάτα γιορτάζει με μια σειρά εκδηλώσεων την επέτειο της απελευθέρωσής της από τον τουρκικό ζυγό.
Ποια ήταν όμως, τα γεγονότα πίσω από την απελευθέρωση της πρώτης μεγάλης πόλης της Ελλάδας δύο μέρες πριν από την επίσημη έναρξη της επανάστασης;
Ουσιαστικά οι απαρχές της βρίσκονται στην παρακείμενη Μάνη, όπου, ήδη από τα τέλη του 1820 είχαν αρχίσει να συρρέουν σημαντικοί Έλληνες αγωνιστές, μεταξύ άλλων ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος έφτασε εκεί από τη Ζάκυνθο στις αρχές του 1821 και βρήκε καταφύγιο στον πύργο των Μούρτζινων στην Καρδαμύλη, καθώς και ο Παπαφλέσσας.
Μάλιστα, στις 17 Μαρτίου, έλαβε χώρα στην Αρεόπολη η πρώτη δοξολογία. Ήδη νωρίτερα όμως, στην ευρύτερη περιοχή επικρατούσε αναβρασμός, που ανησυχούσε τις τουρκικές αρχές της πόλης της Καλαμάτας υπό το βοεβόδα Σουλεϊμάν αγά Αρναούτογλου. Ο τελευταίος φρόντισε να συγκαλέσει συνέλευση των Ελλήνων προεστών, στην οποία εξέθεσε τους προβληματισμούς του.
Εκείνοι με τη σειρά τους επιχείρησαν και πέτυχαν να καλλιεργήσουν ένα κλίμα ανασφάλειας, πείθοντας το βοεβόδα, ότι η Καλαμάτα κινδύνευε από επιθέσεις κλεφτών και ότι χρειαζόταν την υποστήριξη των Μανιατών και πιο συγκεκριμένα, του πιο ισχυρού παράγοντα της περιοχής, του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Παράλληλα, η άφιξη στα μέσα του Μαρτίου ενός φορτίου με πυρομαχικά στο γειτονικό λιμάνι του Αλμυρού ενίσχυσε την καχυποψία των Τούρκων. Η συνωμοσία που θα οδηγούσε στην κατάληψη της πόλης από τους Έλληνες είχε αρχίσει να εξυφαίνεται.
Μετά από αυτά τα γεγονότα, ο Αρναούτογλου αναγκάστηκε να καταφύγει στην υποστήριξη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ο οποίος, στις 20 Μαρτίου, απέστειλε ένα σώμα 150 Μανιατών πολεμιστών με επικεφαλής το γιο του, Ηλία, δήθεν για την υπεράσπιση της πόλης έναντι των κλεφτών.
Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, εκμεταλλευόμενος την εμπιστοσύνη που του έδειχνε ο Αρναούτογλου, κατάφερε να τον πείσει να ζητήσει επιπλέον ενισχύσεις από τους Μανιάτες. Έτσι στις 22 Μαρτίου η Καλαμάτα περικυκλώθηκε από Έλληνες αγωνιστές: από τα νοτιοανατολικά, από τη Μάνη, έρχονταν 2.000 αγωνιστές από τις σημαντικότερες οικογένειες της Μάνης, υπό τον Πετρόμπεη, μαζί με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Από τα βορειοδυτικά έρχονταν οι δυνάμεις που είχαν καταφέρει να συγκεντρώσουν από τα παρακείμενα χωριά της Μεσσηνίας οι Παπαφλέσσας, Νικηταράς και Αναγνωσταράς (Αναγνώστης Παπαγεωργίου). Οι Τούρκοι της Καλαμάτας φρόντισαν να οχυρωθούν στα ισχυρότερα σπίτια.
Το πρωί της 23ης Μαρτίου, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης έπεισε τον Αρναούτογλου να παραδώσει χωρίς αντίσταση την πόλη, με αντάλλαγμα τη ζωή του ίδιου και της οικογένειάς του. Έτσι, η απελευθέρωση της Καλαμάτας έγινε εντελώς αναίμακτα. Αμέσως μετά την παράδοση της πόλης, οι αγωνιστές συγκεντρώθηκαν στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, στις όχθες του ποταμού Νέδοντα, όπου και τέλεσαν δοξολογία σε κλίμα έντονης συγκίνησης.
Κατόπιν έλαβε χώρα μια συνέλευση των οπλαρχηγών, και συστήθηκε μια επαναστατική επιτροπή, η λεγόμενη «Μεσσηνιακή Σύγκλητος». Αρχηγός της διορίστηκε ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, που έφερε τον τίτλο «αρχιστράτηγος των σπαρτιατικών στρατευμάτων». Πρώτο της μέλημα ήταν η σύνταξη της «Προειδοποιήσεως εις τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς», με την οποία γνωστοποιούσε στις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις τους λόγους της έναρξης της επανάστασης και ζητούσε την υποστήριξή τους, σε μια προσπάθεια να αντιστραφεί το αρνητικό προς κάθε επαναστατικό κίνημα κλίμα που επικρατούσε στην Ευρώπη των αρχών του 19ου αιώνα.
Παράλληλα, οι οπλαρχηγοί συνεδρίασαν σχετικά με την πολεμική τακτική σύμφωνα με την οποία θα κινούνταν στο εξής, και κατέληξαν σε δύο κατευθύνσεις που θα έπρεπε να ακολουθήσουν: μία στη Μεσσηνία, με στόχο την ενδυνάμωση των ασθενέστερων επαρχιών και την πολιορκία των κάστρων της Μεθώνης, της Κορώνης και του Νεοκάστρου (Πύλου), και μία προς το κέντρο της Πελοποννήσου, και ειδικότερα προς την Τρίπολη (κάτι που θα οδηγούσε και στην κατάληψη της πόλης αργότερα τον ίδιο χρόνο).
Παρόλο που η έναρξη της επανάστασης είχε ήδη αποφασιστεί, η απελευθέρωση της Καλαμάτας ήδη πριν από την ορισμένη ημερομηνία, δηλαδή την 25η Μαρτίου, γέμισε ελπίδα και αισιοδοξία τους Έλληνες, που για πρώτη φορά μέσα σε σχεδόν τετρακόσια χρόνια πίστεψαν στην ελευθερία τους. Το γεγονός αυτό έδωσε στους σκλαβωμένους Έλληνες την απαραίτητη ώθηση, ώστε να ξεκινήσουν το δύσκολο αγώνα για την ανεξαρτησία τους.
[*] Η Θεοδώρα Κρέπη γεννήθηκε και ζει στην Καλαμάτα. Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών στην Καλαμάτα.
