Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Όταν βρεθείς μπροστά στη γοητευτική παρουσία της νιώθεις έντονα το σεβασμό που εμπνέει, τη συναισθηματική γενναιοδωρία που αποπνέει, την ποιότητα και την αξιοπρέπεια στις κινήσεις και στο λόγο της.
Η Ανδρομάχη Μαρκοπούλου είναι από εκείνα τα ανεκτίμητα πλάσματα που κατέχουν την τέχνη της ευγένειας, που το ταλέντο τους μοιάζει να ενώνει όλα τα σπασμένα μας κομμάτια. Ηθοποιός εκλεκτή, καλλιτέχνιδα αυθεντική, μιλά άμεσα, με λόγια έντιμα και απλά, με αφοπλιστικό χαμόγελο και με εκείνη τη δυσεύρετη ευαισθησία που κάνει τους ανθρώπους ασύγκριτους και αξέχαστους.
Από τους πιο όμορφους ανθρώπους του θεάτρου μας, τους φιλικούς, τους απροσποίητους, τους ακτινοβόλους, τους πραγματικά σπάνιους. Από αυτούς που έχουν ανοιχτά μάτια και καρδιά. Από αυτούς που έχουν μάθει να προχωρούν μπροστά. Τους ικανούς, τους ειλικρινείς, τους δυνατούς.
“Δεν θέλω να δίνω μεγάλη έκταση στον εγκλεισμό” μας εξομολογείται. “Ίσως είναι ασέβεια απέναντι σε ανθρώπους που πραγματικά έχουν υποφέρει. Που έχουν φυλακιστεί, που έχουν εξοριστεί, που έχουν πεινάσει. Δεν ήταν και τόσο τρομαχτικό… ίσως γιατί κράτησε δύο μήνες… και με κάποιο τρόπο, μπορούσαμε να βγαίνουμε. Αλλά δεν θεωρώ ότι αισθανθήκαμε πραγματικά τι θα πει «έγκλειστος». Και σκέφτηκα τους ανθρώπους στα ιδρύματα”.
“Το θέατρο αυτή την ώρα «προσφέρεται» από λίγους… και φοβάμαι μήπως μείνει εκεί για πολύ καιρό. Λίγοι «εκλεκτοί» θα έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν παραστάσεις”, επισημαίνει.
Ελπίζει ο αγώνας των ηθοποιών να αποφέρει καρπούς. Να μην ξεχαστεί. “Πάντα ο κόσμος όταν είναι ζεστός αντιδρά και μετά ξεχνιέται”, σημειώνει. “Όταν ο πόνος είναι ζεστός… η ανάγκη για ανατροπές είναι έντονη… και μετά… επειδή η δικαιοσύνη είτε είναι αργή ή τυφλή… απογοητευόμαστε… παραιτούμαστε. Παρ’ όλ’ αυτά τίποτα δεν πάει χαμένο σε βάθος χρόνου. Κι ας μην ξεχνάμε ότι πολλά από τα πράγματα που ζητούν λύσεις στον κλάδο μας, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με μεγαλύτερες οικονομικοκοινωνικές πολιτικές”, υπογραμμίζει.
Η Ανδρομάχη στη συνέντευξη που έδωσε στο catisart.gr κάνει μια σαγηνευτική αναδρομή στη γλυκιά εποχή των παιδικών της χρόνων, μας μιλά νοσταλγικά για τη γειτονιά της, το Παγκράτι, που το έχει “δει να αλλάζει, να ασχημαίνει και να ξαναομορφαίνει”, μας συστήνει τρυφερά τη σκυλίτσα της τη Σάννυ, μας εκμυστηρεύεται με συγκίνηση ότι αυτό που θα ήθελε να προστατεύσει είναι οι ηλικιωμένοι και τα ζώα και εύχεται “να μπορούμε οι άνθρωποι να συγχωρούμε, να αγαπάμε και να διατηρούμε την ελπίδα. Να έχουμε κατανόηση. Και να αγωνιζόμαστε για το δίκιο”.
*Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Παγκράτι όπου και μένω ακόμα. Το έχω δει να αλλάζει, να ασχημαίνει και να ξαναομορφαίνει… Πήγα σε ένα από τα ωραιότερα σχολεία που υπήρχαν, «το Αρχοντικό της Δραγάτση», το 3ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών. Ένα νεοκλασικό σπίτι στο Μετς, που το γκρέμισαν στα τέλη της δεκαετίας το 1970 για να φτιάξουν ακόμη ένα κτήριο μασίφ… Έχω πολλές εικόνες…
Ας πούμε εκεί που τώρα είναι ένα από τα πιο γνωστά και ιν μπαρ της Αθήνας, στην Πλατεία Πλαστήρα, ήταν μανάβικο και κατόπιν κρεοπωλείο… και δίπλα… που είναι ένα πασίγνωστο σουβλατζίδικο… ήταν το καφενείο που πήγαινε ο μπαμπάς μου. Απέναντι ένα υπόγειο μαγειρείο, του Κοντογιάννη, που με πήγαινε για ρυζόγαλο.
Ο Άγιος Σπυρίδωνας… που γυρίστηκαν πολλές ελληνικές ταινίες εκεί. Κι απέναντι ένα καφενείο με μουριές. Ήταν το καφενείο της θείας των γονιών μου. Εκείνη τις είχε φυτέψει.
Το Καλλιμάρμαρο όπου έμαθα ποδήλατο… ένα πορτοκαλί, που έγραφε «Σουζάνα».
Η καταγωγή μου είναι από τον Πύργο. Ο πατέρας μου ήρθε στην Αθήνα, όταν ήταν 7 χρονών.
Ποιες είναι οι πιο αγαπημένες αναμνήσεις από την παιδική σου ηλικία;
*Όταν με έπαιρνε η νονά μου στις κυρίες που έραβε κι έβλεπα διάφορα σπίτια. Τα σπίτια έκρυβαν ιστορίες. Θυμάμαι σαν παιδάκι τη γιαγιά της οικογένειας Ζ… και το δωμάτιό της. Σαν να έμπαινες στη χρονοκάψουλα. Είχε έναν κότσο πάνω σε πολύ φουσκωτά γκρίζα μαλλιά. Σαν αυτούς που βλέπουμε στις εικόνες των κυριών του 1900.
Τα παιχνίδια με την ξαδέρφη μου. Κάναμε διάφορα… Από θεατρικές παραστάσεις, ως επιχειρήσεις. Ένα καλοκαίρι φτιάχναμε βραχιόλια και δαχτυλίδια από χρωματιστά καλώδια του ΟΤΕ και τα πουλάγαμε πίσω από ένα καφενείο. Ώσπου κάποια στιγμή ήρθε ο παππούς ενός κοριτσιού και μας ζήτησε τα χρήματα πίσω γιατί αυτό που είχαμε πουλήσει ήταν μια αηδία, όπως είπε… Αυτό μας είχε κάνει έξω φρενών… γιατί εμείς πιστεύαμε πως κάναμε πολύ ωραία πράγματα, φυσικά. Τα καλοκαίρια στο εξοχικό μας, τα γέλια μας και τη μάνα μου να μας κυνηγάει τα μεσημέρια να μας βάλει για ύπνο.
Πώς πήρες την απόφαση να γίνεις ηθοποιός;
*Ήταν κάτι που το ήθελα από μικρή. Για κάποιο λόγο είχα την αίσθηση ότι οι πρόβες είναι κάτι μαγικό. Μου άρεσε η αίσθηση του κόσμου μέσα σ’ έναν άλλο κόσμο. Το ανέβαλα για χρόνια, αλλά κάποια στιγμή το έκανα. Είναι από αυτά που δεν υπάρχει επιλογή, που είναι μονόδρομος. Όταν φτάσει η ώρα… απλά γίνονται.
Ποια είναι η σχέση σου με το τραγούδι και τη μουσική;
*Όπως όλοι, τα αγαπώ. Είναι ζωή. Σαν ηθοποιός, στη σχολή, τα γνώρισα καλύτερα. Λόγω άσκησης… Μπορώ να υπηρετήσω και το τραγούδι εφόσον χρειαστεί σε μια δουλειά, όμως δεν είμαι τραγουδίστρια.
Σε ποια θεατρικά έργα θα ήθελες να παίξεις και ποιους ρόλους;
*Αλήθεια, δεν έχω συγκεκριμένα πράγματα στο μυαλό μου. Προσπαθώ σε κάθε δουλειά, να βρίσκω τι θα μάθω και πώς θα πάω παρακάτω. Σε κάθε ρόλο βρίσκεις πράγματα, να σκεφτείς και να δημιουργήσεις.
Όταν παρακολουθείς μια παράσταση, νιώθεις θεατής ή ηθοποιός;
*Πάω στο θέατρο με ανοιχτά τα μάτια και την καρδιά μου. Σαν ηθοποιός, με την έννοια της ευαισθησίας προς τους συναδέλφους, αλλά στην πραγματικότητα σαν θεατής που αφήνεται. Διαφορετικά, είναι σαν να πηγαίνεις αφήνοντας την ψυχή σου στο σπίτι και παίρνοντας το μπλοκάκι σου να γράψεις τα σωστά και τα λάθος. Αν μια παράσταση με πάρει μαζί της πάω, ακόμη κι αν έχει κλισέ, ή ό,τι άλλο βρίσκουν ως αρνητικό οι όποιοι μέντορες. Όχι ότι δεν μπορώ να τα δω κι εγώ. Αλλά δεν με νοιάζει… αν έχω αισθανθεί πράγματα. Αν έστω και κάτι μικρό, ακούμπησε στην ψυχή μου.
Με ποιους χαρακτήρες ανθρώπων δυσκολεύεσαι να συνεργαστείς;
*Όσο μεγαλώνω και γνωρίζω περισσότερο το δικό μου σταθερό άξονα, αισθάνομαι όλο και λιγότερο ευάλωτη στους λεγόμενους δύσκολους συναδέλφους. Αλλά πραγματικά, προτιμώ να μην έρχομαι σε κοινωνία με τους επηρμένους. Δεν θα επικοινωνήσουμε ούτε σκηνικά.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σου;
*Να διατηρήσω το χαμόγελο μέσα μου. Όσον αφορά τη δουλειά… θα τα ονόμαζα «προ – σχέδια». Με την παρούσα κατάσταση… μπορεί να είναι κάτι σίγουρο; Ελπίζω να μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε τις παραστάσεις του «Βασιλιά Αλέξανδρου» (του Ανδρέα Κεντζού σε σκηνοθεσία Αρκαδίας Ψάλτη) που κάναμε πριν από το λοκ ντάουν και να γίνουν οι συζητήσεις για κάποια πράγματα που όμως αυτή τη στιγμή είναι μετέωρα.
Έχω ξαναρχίσει όμως τη δουλειά με τις δύο ερασιτεχνικές ομάδες ενηλίκων που έχω. Κι αυτό πραγματικά μου δίνει μεγάλη χαρά! Αποφασίσαμε να συμπεριφερθούμε και να δουλέψουμε μένοντας στο «τώρα» και όχι σε κάτι που μπορεί να συμβεί το Φθινόπωρο. Διαφορετικά, βάζουμε τελεία στη ζωή μας. Φυσικά είμαστε προσεκτικοί.
Τι σου πήρε και τι σου άφησε η καραντίνα με την άρση της;
*Τίποτα δεν ένιωσα πως μου πήρε. Μόνο την αγκαλιά κάποιων ανθρώπων που αγαπώ, για λίγο. Δεν έχω ιδιαίτερα δραστήρια κοινωνική ζωή, οπότε πέρασα την καραντίνα με ελάχιστες διαφορές από ό,τι έτσι κι αλλιώς πέρναγα τον ελεύθερο χρόνο μου. Απλά τώρα ήταν περισσότερος. Για όσο κράτησε δηλαδή δεν μου τάραξε την καθημερινότητα. Αν κρατούσε παραπάνω, δεν ξέρω αν θα έλεγα το ίδιο. Όσο για σχέσεις που μπορεί να ξεκαθάρισαν, ή αναμετρήσεις με τον εαυτό μου, αυτά θα γίνονταν έτσι κι αλλιώς.
Υπάρχουν άνθρωποι των οποίων σου έλειψε η αγκαλιά;
*Αμέ! Μια πραγματική και ζεστή αγκαλιά είναι βάλσαμο!
Ποιο ήταν το πρώτο που έκανες με την άρση των περιοριστικών μέτρων;
*Να δω φίλους. Σε σπίτια, στην παραλία, σε μπαρ. Να δω τους ανθρώπους μου εκτός βιντεο-κλήσης.
Επιστροφή στην κανονικότητα που ξέραμε ή οφείλουμε να επιδιώξουμε μια αναθεώρηση του τρόπου της ζωής μας μετά την πανδημία;
*Αν όντως υπάρχει ακόμα πρόβλημα με την πανδημία, δεν έχουμε επιστρέψει σε καμία κανονικότητα. Είναι πλασματικό. Και η ανάγκη μας να πιστέψουμε ότι έχουμε επιστρέψει, μας παρασύρει και βλέπουμε τη ζωή μας ως κανονικότητα. Και ποια είναι η κανονικότητα; Σε τι θέλουμε να επιστρέψουμε; Αν παραδεχτούμε πως χρειάστηκε μια πανδημία για να προβληματιστούμε σχετικά με το αν πρέπει να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα, τότε είμαστε θετικοί άνθρωποι και μπορούμε να δούμε στο «κακό», το «καλό» και το «χρήσιμο». Ελπίζω φυσικά, η πρόθεσή μας να μην κρατήσει όσο το λοκ ντάουν της πανδημίας. Η αναθεώρηση, η σκέψη και η αναζήτηση πρέπει να βρίσκονται έτσι κι αλλιώς μέσα μας. Διαφορετικά, είναι όπως τα Χριστούγεννα που θυμόμαστε τον καλό μας εαυτό, την αγάπη προς τους άλλους και τα όνειρα για την καινούργια χρονιά, μέχρι να ξεστολίσουμε το δέντρο. Και κάτι ακόμα. Δεν θέλω να δίνω μεγάλη έκταση στον εγκλεισμό. Ίσως είναι ασέβεια απέναντι σε ανθρώπους που πραγματικά έχουν υποφέρει. Που έχουν φυλακιστεί, που έχουν εξοριστεί, που έχουν πεινάσει. Δεν ήταν και τόσο τρομαχτικό… ίσως γιατί κράτησε δύο μήνες… και με κάποιο τρόπο, μπορούσαμε να βγαίνουμε. Αλλά δεν θεωρώ ότι αισθανθήκαμε πραγματικά τι θα πει «έγκλειστος». Και σκέφτηκα τους ανθρώπους στα ιδρύματα.
Αυτός ο εγκλεισμός μας, ωστόσο, θα μπορούσε να αποδειχτεί ένα μεγάλο μάθημα αυτογνωσίας για τον καθένα μας;
*Αν κάποιοι χρειάζονται εγκλεισμό για να αρχίσουν να σκέφτονται την εξέλιξή στους ως άνθρωποι, ναι, σε αυτή την περίπτωση ίσως βοήθησε. Μάλλον γιατί υπάρχουν φάσεις της ζωής μας που αποφεύγουμε τη «στενή επαφή» με τον εαυτό μας. Όμως, μένοντας στο σπίτι με παρέα εμάς, αναγκαστήκαμε να τον «ξανασυναντήσουμε». Να του ξανασυστηθούμε.
Το θέατρο θα το επηρεάσει αυτή η περιπέτεια που ζήσαμε και ζούμε; Θα βρούμε την εμπειρία από την πανδημία και την ατμόσφαιρα της καραντίνας στις θεματικές των παραστάσεων που θα έρθουν;
*Το θέατρο φυσικά κι έχει επηρεαστεί. Είναι σε «εγκλεισμό». Πολλές σκηνές δεν θα λειτουργήσουν, κάποιες θα λειτουργήσουν. Πόσοι θα δουλέψουν; Πώς θα διαμορφωθούν, τα ήδη χαμηλά μεροκάματα… πόσος κόσμος θα νιώσει ασφαλής για να πάει; Θα μπορεί να ανταποκριθεί οικονομικά ο κόσμος, για κάτι που πολλοί θεωρούν «πολυτέλεια»; Όλα είναι ντόμινο και αλληλένδετα. Και ναι… πιστεύω ότι σαν θεματική… θα την προτιμήσουν κάποιοι.
Η έννοια του περιορισμού, παρότι ασύμβατη με την «ελευθερία» που η τέχνη του θεάτρου υπηρετεί, υπάρχει περίπτωση να λειτουργήσει ως ισχυρό κίνητρο για διερεύνηση άλλων τρόπων ή μορφών έκφρασης;
*Περιορισμός. Ο νους και η σκέψη δεν περιορίζονται. Ιδέες, κείμενα, υλικό, φαντασία, μπορεί να ανοίξουν δρόμους στα πράγματα για «όταν». Αυτό το «όταν», δεν μπορεί να απαντηθεί αυτή τη στιγμή. Το θέατρο αυτή την ώρα «προσφέρεται» από λίγους… και φοβάμαι μήπως μείνει εκεί για πολύ καιρό. Λίγοι «εκλεκτοί» θα έχουν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν παραστάσεις. Τώρα αν όλο αυτό ωθήσει κάποιους ανθρώπους στην ανακάλυψη άλλων μορφών έκφρασης… θα είναι απλά «άλλες μορφές έκφρασης». Δεν θα είναι θέατρο. Πιθανόν η ανάγκη να εκφραστεί κάποιος, αλλά και να δουλέψει, να βιοποριστεί, να τον οδηγήσει και σε άλλους δρόμους. Κι αυτό μπορεί να έχει μια γοητεία, όπως κάθε διαδρομή.
Συνάδελφοί σου και άνθρωποι των τεχνών εν γένει ξεκίνησαν πρόσφατα την Πρωτοβουλία #SupportArtWorkers. Πιστεύεις ότι τώρα είναι η κατάλληλη συγκυρία για να τεθούν θέματα που χρονίζουν στον κλάδο;
*Πραγματικά εντυπωσιάστηκα με το πώς οργανώθηκαν και κινητοποίησαν τον κόσμο. Και ναι… πιστεύω πως έδωσαν μια νέα ώθηση στα πράγματα, για το ίδιο το ΣΕΗ, για την πίστη στον εαυτό μας, «σαν ομάδα». Σαν να ξανακούσαμε τη φωνή μας. Η συγκυρία το καλούσε… αλλά βρέθηκαν και οι άνθρωποι που το έκαναν.
Τι ελπίζεις να προκύψει από αυτές τις κινητοποιήσεις;
*Μπορεί και τίποτα. Πάντα ο κόσμος όταν είναι ζεστός αντιδρά και μετά ξεχνιέται. Όταν χάνουμε έναν δικό μας, για παράδειγμα, σκεφτόμαστε πως δεν θα είμαστε πια οι ίδιοι… κι όμως ίδιοι ξαναγινόμαστε. Και ξεχνάμε. Όταν ο πόνος είναι ζεστός… η ανάγκη για ανατροπές είναι έντονη… και μετά… επειδή η δικαιοσύνη είτε είναι αργή ή τυφλή… απογοητευόμαστε… παραιτούμαστε. Παρ’ όλ’ αυτά τίποτα δεν πάει χαμένο σε βάθος χρόνου. Κι ας μην ξεχνάμε ότι πολλά από τα πράγματα που ζητούν λύσεις στον κλάδο μας, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με μεγαλύτερες οικονομικοκοινωνικές πολιτικές.
Στο ημερολόγιό σου ποια μέρα της ζωής σου θα μείνει ανεξίτηλη;
*Έχω αρκετές. Και δυσάρεστες αλλά και όμορφες. Όπως όταν είδα το μικρό μου αδερφό να κρατάει για πρώτη φορά αγκαλιά την κόρη του. Αυτά τα μάτια, δεν ξεχνιούνται. Τα μάτια του αδερφού μου γεμάτα από έναν ολόκληρο κόσμο. Σαν να πέρναγε πίστα εκείνη την ώρα… αλλά και να παρέμενε ο μικρός μου αδερφός. Ζωή…
Πώς θα ήθελες να είσαι σε δέκα χρόνια από τώρα;
*Νεότερη μέσα μου, με όρεξη για ζωή, δυνατή στα δύσκολα, με όλα μου τα δόντια και να στέκομαι καλά στα δυο μου πόδια.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;
*Η Μαρία Ιορδανίδου, ο Νίκος Χουλιαράς και η Ελένη Πριοβόλου.
Τι σημαίνουν για σένα οι λέξεις «συγγνώμη» και «συγχώρεση»;
*Το πιο εύκολο δυσκολάκι… Ξεστομίζεται τόσο εύκολα. Αλλά αν είναι από καρδιάς… είναι μια πολύ γενναία πράξη.
Οι λέξεις «έρωτας» και αγάπη»;
*Ο έρωτας τρέφεται από όποιον τον αισθανθεί. Τον μονοπωλεί. Είναι ένα παρόν ζωής, από φθορά και δύναμη μαζί. Η αγάπη είναι ευλογία από μόνη της. Μια «κατάσταση» εξέλιξης μυαλού και ψυχής. Είναι ανθοφορία. Κρίμα που χρησιμοποιείται εύκολα σαν λέξη. Αγαπώ σημαίνει νοιάζομαι και αποζητώ το καλό –του άλλου, της φύσης, των ζώων, το δικό μου.
Τι μπορεί να σε πληγώσει;
*Η αχαριστία και η ανεντιμότητα.
Υπάρχει κάτι που ζηλεύεις;
*Ζηλεύω καμιά φορά τον Γκαστόνε, αλλά αγαπώ τον Ντόναλντ…
Τι σε κάνει να γελάς αυθόρμητα;
*Η αθωότητα, τα ανίψια μου, οι ελληνικές ταινίες, η Πέφη και η Μαρίνα.
Αν μπορούσες, τι θα ήθελες να προφυλάξεις στον κόσμο;
*Τους ηλικιωμένους και τα ζώα. Τους πρώτους γιατί το τώρα τους είναι το πιο πολύτιμο που έχουν μαζί με το παρελθόν τους (και πολλές φορές οι νεότεροι τούς αντιμετωπίζουν σαν μωρά – όχι με την καλή έννοια) και τα δεύτερα… γιατί δεν έχουν λόγο με τη μορφή που κατανοούμε.
Τι θα ήθελες να ευχηθείς γενικά;
*Να μπορούμε οι άνθρωποι να συγχωρούμε, να αγαπάμε και να διατηρούμε την ελπίδα. Να έχουμε κατανόηση. Και να αγωνιζόμαστε για το δίκιο.
Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Συμβιώνεις με κάποιο κατοικίδιο;
*Θα ήθελα να έχω τη γενναιότητα να τα υπερασπίζομαι και να τα αγαπώ με περισσότερες πράξεις και λιγότερα λόγια. Θαυμάζω την Εύα Ανδρονικίδου (συνάδελφος και εικαστικός – βρείτε τη στο facebook) που έχει κουβαλήσει στην πλάτη της από τον Όλυμπο μέχρι τον κτηνίατρο, τραυματισμένο σκύλο. Έχω τη σκυλίτσα μου, τη Σάννυ. Είναι το κορίτσι μου! Την πήρα από ένα κτηνιατρείο στο Λυγουριό… εκεί την είχαν πετάξει… Όλοι μου έλεγαν πως πήρα λάθος σκυλί, γιατί θέλει άσκηση κι εγώ προτιμώ να καπνίζω. Όμως τα βρήκαμε. Με έμαθε και την έμαθα. Θεωρώ πως αν υπάρχει Θεός, μπορούμε να τον δούμε στα μάτια ενός ζώου.
Ευχαριστώ πολύ, Ανδρομάχη!
*Εγώ ευχαριστώ πολύ αγαπημένη μας κα Ειρήνη! Μου αρέσει το «κύριος – κυρία» δίπλα από τα μικρά ονόματα… μου βγάζει τρυφεράδα!
- Αρχική φωτογραφία: Γιώργος Ζαφειρίου
