Πάνω: Photo: Έλενα Χαραλαμπάκη
«Όλη η τέχνη στον Κάφκα συνίσταται στο ότι υποχρεώνει τον αναγνώστη να τον ξαναδιαβάσει», λέει ο Καμύ. Θα τολμήσω να πω ότι όλη η τέχνη στον Ανδρέα Μήτσου είναι ότι θέλεις με πάθος να τον ξαναδιαβάσεις.
Ακέραιος, δυνατός και γενναιόδωρης ψυχής άνθρωπος είναι ο συγγραφέας Ανδρέας Μήτσου, ο δάσκαλος Ανδρέας Μήτσου. Η πνευματικότητά του, η καλοσύνη του, ο ευγενής του λόγος, το ανθεκτικό του έργο σε κάνουν να τον αγαπάς. Ως μαθήτριά του κατάλαβα τι σημαίνει «κερί που λιώνει δίνοντας φως». Απελευθερώνει την οπτική του αναγνώστη του, διδάσκει το μεδούλι της λογοτεχνίας στους μαθητές του, την τέχνη του να είσαι άνθρωπος και να μη θέλεις να σώζεσαι μόνος, σου δείχνει τον τρόπο να μην απομονώνεσαι, να ερωτεύεσαι, να ζεις, να υποκλίνεσαι ακόμα και στην πιο ταπεινή αλήθεια, να σβήνεις τη δίψα σου με την πληρότητα της γνώσης. Ένα οξυδερκής εργάτης του πνεύματος και ένας στοχαστής δάσκαλος που κρατά την ψυχή του αδιάβρωτη είναι ο Μήτσου, όπως τον γνωρίζω εγώ. Άνθρωπος ευτυχής και γαλήνιος, εύγλωττος και θεατρικός, σοφός και στοργικός, αξιοπρεπής και εμψυχωτικός, άνθρωπος σπάνιος, ο ορισμός της ανθρώπινης υπόστασης.
Διαβάστε τη συνέντευξη.
* Πρέπει να αγαπήσει εκείνη τη στιγμή την πραγματικότητά του και να συμπονέσει τον εαυτό του.
Κατά πόσον οι ήρωες των βιβλίων σας είναι υπαρκτά πρόσωπα;
* Γίνονται υπαρκτά για όποιον πειστεί ότι είναι υπαρκτά. Εξάλλου το υπαρκτό το κρίνει κανείς εν σχέσει με τον εαυτό του.
Για να γράψετε τον «Κίτρινο Στρατιώτη» κάνατε ενδελεχή ιστορική έρευνα. Τι δυσκολίες συναντήσατε, προκειμένου να ρίξετε φως σ’ αυτή την εποχή; Θυμάστε αν σας συνέβη κάτι περίεργο ή απρόσμενο κατά τη διάρκεια της έρευνας;
* Πιο πολύ έψαξα μέσα μου. Πάντως βρήκα όλη, πιστεύω, τη σχετική βιβλιογραφία (46 βιβλία) για να επιτύχω την αναγκαία αποστασιοποίηση. Ερωτεύτηκα μέχρι τρέλας. Όρος αναγκαίος της γραφής.
Έχετε το χάρισμα της ταχύτητας ή ο χρόνος κυλάει αργά όταν γράφετε;
* Το κάθε βιβλίο προσφέρει τον αποσταγμένο χρόνο του δημιουργού του. Ο άλλος τον αποτιμά κατά το μέτρο των δυνάμεων του.
Τηρείτε κάποια προστατευτική ρουτίνα στην καθημερινότητά σας;
* “Δεν είμαι τίποτα άλλο παρά εικόνες που τις ανακατεύει η τύχη και τις κατονομάζει η πλήξη”, λέει ο Μπόρχες.
Ποιο είναι το ημερήσιο πρόγραμμά σας όταν γράφετε;
* Καταργείται το πρόγραμμα. Πρέπει να βγει το φαρμάκι, να πέσει η μάσκα.
Ένας συγγραφέας είναι καλό να έχει κενό, ανεύθυνο χρόνο;
* Ο κάθε άνθρωπος έχει χρόνο ουσιώδη. Όταν τον βρίσκει λειτουργεί, αλλιώς σπαταλιέται.
Στα παιδιά σας θα συμβουλεύατε να γίνουν συγγραφείς;
* Όπως μπορεί κανείς παρηγορείται.
Πώς πιστεύετε ότι θα ήταν η ζωή σας αν δεν τολμούσατε να εκτεθείτε;
* Πιο εκτεθειμένη.
Η ομορφιά είναι η καλύτερη συστατική επιστολή, κατά τον Αριστοτέλη. Θέλετε να το σχολιάσετε;
* Αυτό αποζητούμε να συναντήσουμε και να της δώσουμε μορφή. Τη δική μας μορφή.
Ποιος είναι ο πρώτος αναγνώστης των έργων σας;
* Δεν τα δίνω πριν τα εκδώσω.
Τι είναι το γράψιμο για τη ζωή σας;
* Προσπάθεια να αναδυθώ απ’ του πηγαδιού τον πάτο.
Αισθάνεστε ποτέ αδέξιος ή αμήχανος ή πρωτάρης;
* Πάντοτε.
Έχετε αφιερώσει τη ζωή σας στη λογοτεχνία. Να τη διαβάζετε, να τη διδάσκετε, να τη γράφετε. Είστε ένας άνθρωπος ικανοποιημένος; Είστε ευτυχής με αυτό που κάνετε;
* Λέει ο Ελύτης: “Η ευτυχία είναι μια στιγμούλα και η στιγμούλα αυτή ένα σκαλοπατάκι για να περάσεις απ’ το άλλο μέρος, το μέρος του θανάτου».
Η περιέργεια, η κατασκοπεία και η παρατηρητικότητα πόσο χρειάζονται στον λογοτέχνη;
* Η περιέργεια είναι το παν, ο δόλος αναγκαίος, το ψέμα βασικό συστατικό.
Θεωρείστε μετρ των διηγημάτων. Από τα διηγήματά σας υπάρχουν κάποια που γράφτηκαν χωρίς κόπο και άλλα που προέκυψαν βασανιστικά;
* Όλα βασανιστικά. Το ζήτημα είναι πόσο χρόνο ουσιώδη εγκυμονήθηκαν.
Έχετε γράψει και διηγήματα και μυθιστορήματα. Ποιο είδος θεωρείτε πιο δύσκολο; Ή μήπως όλα είναι το ίδιο εύκολα και το ίδιο δύσκολα;
* Εξαρτάται απ’ το συγκεκριμένο βιωματικό υπόστρωμα.
Τι βαρύτητα δίνετε στις κριτικές; Ωφελούν; Υπήρξαν κριτικές που σας πίκραναν;
* Ωφελούν. Ωριμάζεις, επανατοποθετείσαι σε ένα σύμπαν. Είναι αναγκαία η κριτική και είναι δημιουργική πράξη.
Οι γυναίκες γίνονται το ίδιο εύκολα συγγραφείς, όσο και οι άνδρες;
* Ο συγγραφέας είναι άφυλος. Είναι άγγελος. Λέει ο Γοργίας “γιατί υπήρξα άλλοτε και αγόρι και κορίτσι, θάμνος, ψάρι βουβό στη θάλασσα”.
Ποια είναι η γνώμη σας για το ψέμα;
* Όταν πείθει είναι αλήθεια. Όταν το υποκείμενο του εκπέσει τότε καθίσταται ψέμα. Αλήθεια, θυμίζω, α στερητικό + λήθη.
Πώς κρίνετε το λάθος;
* Με απορία πάντα. Για μένα.
Τι σημαίνει, για σας, καλοσύνη και ποιος ο ρόλος της στη λογοτεχνίαq
* Γράφουμε για να γίνουμε καλύτεροι κι από καλοσύνη για μας και για τους άλλους. Η καλοσύνη ορίζει τον κόσμο και τον δικαιώνει.
Τι ορισμό δίνεται στη χυδαιότητα;
* Την ταυτίζω με την ευκολία.
Tι θαυμάζετε;
* Όσους πιστεύουν σε οτιδήποτε.
Ποιοι είναι οι δεσμοί σας με την ιδιαίτερη πατρίδα σας, η οποία αναφέρεται συχνά στα βιβλία σας; Είναι ένας τόπος που σας εμπνέει;
* Ο τόπος είναι η βαθύτερη συνείδηση του εγώ. Χωρίς τον τόπο, τον συγκεκριμένο, είμαστε ξεκρέμαστοι, μαριονέτες, εκτός σκηνικού. Χωρίς συνείδηση του τόπου δεν αγαπάμε.
Στα έργα σας συχνά αναφέρεστε σε ζώα. Ποια είναι η σχέση σας με αυτά; Στο σπίτι σας υπάρχει κατοικίδιο;
* Υπάρχει μια σκυλίτσα.
Βιογραφικό
Ο πεζογράφος Ανδρέας Μήτσου γεννήθηκε το 1950. Σπούδασε αγγλική φιλολογία και ελληνική φιλολογία – φιλοσοφία – κοινωνιολογία (το θέμα της διδακτορικής του διατριβής ήταν η καθημερινότητα και η λογοτεχνία). Το 1982 κυκλοφόρησε η πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Ένα μήλο, ένα κυδώνι, ένα κλωνί βασιλικό». Υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής και υπεύθυνος ύλης του εκπαιδευτικού περιοδικού «Νεοελληνική Παιδεία», που εκδιδόταν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, και μέλος της επιτροπής κρατικών βραβείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Έχει διδάξει αφηγηματολογία στο Τμήμα Επικοινωνίας και Ενημέρωσης (ΜΜΕ) και στο Παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάζεται ως φιλόλογος στο Μουσικό Σχολείο (Γυμνάσιο, Λύκειο) Αλίμου. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Κριτικές λογοτεχνίας και δοκιμιακά κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες εφημερίδες («Το Βήμα», «Εξουσία», «Καθημερινή») και περιοδικά («Αντί», «Ίνδικτος», «Διαβάζω», «Ελίτροχος»).
Βραβεία
2007: Βραβείο Αναγνωστών Εθνικού Κέντρου Βιβλίου για το βιβλίο του «Ο κύριος Επισκοπάκης».
2002: Βραβείο Γραμμάτων Ακαδημίας Αθηνών (Ουράνη).
1996: Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για το έργο του «Τα ανίσχυρα ψεύδη του Ορέστη Χαλκιόπουλου»
Εργογραφία
Τα Χριστούγεννα ενός άτυχου μπάτσου, Καστανιώτης, 2013.
Ο κίτρινος στρατιώτης, Καστανιώτης, 2012.
Ο αγαπημένος των μελισσών, Καστανιώτης, 2010.
Η ελεημοσύνη των γυναικών, Καστανιώτης, 2009.
Δρομέας πλάι στη θάλασσα, Τόπος και Εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος», 2008.
Ο κύριος Επισκοπάκης: η εξομολόγηση ενός δειλού, Καστανιώτης, 2007.
Ο χαρτοπαίκτης έχει φοβηθεί, Καστανιώτης, 2006.
Ιστορίες συμπτωματικού ρεαλισμού, Καστανιώτης, 2005. (1η έκδοση: Οδυσσέας, 1990) (Επανέκδοση: Νεφέλη, 1994).
Ο σκύλος της Μαρί, Καστανιώτης, 2004.
Σφήκες, Καστανιώτης, 2001.
Γέλια, Καστανιώτης, 1998.
Τα ανίσχυρα ψεύδη του Ορέστη Χαλκιόπουλου, Καστανιώτης, 1995.
Ο φόβος της έκρηξης, Ζαχαρόπουλος Σ. Ι., 1987.
Ένα μήλο, ένα κυδώνι, ένα κλωνί βασιλικό, Ιθάκη, 1982.
Συλλογικά έργα
Τέλος καλό, όλα καλά, Καστανιώτης, 2012.
Μετά το ’89: στους δρόμους της ιστορίας και της λογοτεχνίας, Γαβριηλίδης. 2007.
Νάνι, τ’ άνθι των ανθώ: ωδή στην μητέρα, Ίνδικτος, 2005.
Συνάντηση: πεζά και ποιήματα δημιουργών που πήραν μέρος στην πρώτη συνάντηση συγγραφέων στην Κοζάνη τον Ιούνιο του 1996, Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης Κοζάνης, 1997.
Μεταφράσεις έργων του
Στα αγγλικά:
– Mitsou, Andreas. The feeble lies of Orestes Chalkiopoulos. [tr.by]: Thom Nairn & D. Zervanou. Edinburgh: Dionysia Press, 2000.
Στα γερμανικά:
Ανθολογίες:
– Erste neugriechische Lesestücke. [tr.by]: Efrossini Kalkasina-Korn & Elisabeth Weiler. München: Deutscher Taschenbuch Verlag, 1994.
Στα ιταλικά:
– Mitsu, Andreas. L’ amante di Antigone: confessioni di un vile. [tr.by]: Angela Urbano. Milano: Crocetti Editore, 2010.
Στα ολλανδικά:
Ανθολογίες:
– Ga de klokken luiden: moderne Griekse verhalen. [tr.by]: Hero Hokwerda. Amsterdam: Meulenhoff, 1997.
* Φωτογραφία: Έλενα Χαραλαμπάκη – Photoshoot Studio, Αλέκου Παναγούλη 60, Νέα Ιωνία, Αθήνα. Τηλέφωνο 2114085157. www.photoshootstudio.gr
