Του Παναγιώτη Μήλα
«Από τη συναναστροφή μου με καλλιτέχνες που προέρχονται από διαφορετικές μουσικές κουλτούρες κέρδισα πολύπλευρη άποψη περί μουσικής. Έμαθα να συνδυάζω στοιχεία από πολλούς πολιτισμούς και νομίζω ότι όσο περισσότερα στοιχεία έχει ένας μουσικός τόσο πιο ολοκληρωμένος είναι».
Αυτή την απάντηση έδωσε ο Αλέκος Βρέτος όταν η Ειρήνη Αϊβαλιώτου – εδώ στο Catisart, τον Μάιο του 2010 – τον ρώτησε για το μυστικό της πορείας του στον χώρο της μουσικής.
Και πράγματι πάντα τηρεί αυτή τη …συνταγή και πάντα καταφέρνει na ανανεώνεται και να μας δίνει εξαιρετικές ευκαιρίες μουσικής πανδαισίας στις οποίες πρωταγωνιστεί με το ούτι του.
Αυτό θα κάνει και τη Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου στο Φεστιβάλ Μουσικής στη Χάλκη όπου στο Χωριό θα παρουσιάσει τη «Μουσική Σμύρνη: ένα μουσικό ταξίδι στο χρόνο».
Με αφορμή αυτή την εμφάνισή του, επικοινώνησα με τον καλό μας φίλο και του ζήτησα να μιλήσει στο Catisart για το ούτι, τη Σμύρνη, τη Χάλκη, την εποχή του internet και τις …παραφωνίες που ακούμε συχνά – πυκνά στην καθημερινή μας ζωή.
Ας δούμε λοιπόν τι μας είπε…
***
-Κύριε Βρέτο, [αγαπητέ φίλε Αλέκο] είναι το ούτι ένα όργανο κατάλληλο για να φέρει κοντά ανθρώπους που βρίσκονται «Μεταξύ δυο κόσμων», όπως είναι και ο τίτλος του Φεστιβάλ;
*Νομίζω, αγαπημένε μου Παναγιώτη, ότι το ούτι μπορεί να το κάνει αυτό αν και εφόσον καταφέρει να ανοίξει τα μάτια του κοινού προς όλες τις κατευθύνσεις. Ο τρόπος που τουλάχιστον εγώ σκέφτομαι τη μουσική είναι, όντως «Μεταξύ δύο κόσμων» σε πολλαπλά επίπεδα. Στη συνάντηση Ανατολής και Δύσης, στη συνεύρεση παραδοσιακών και δυτικών οργάνων κ.λπ. Αυτή η προσέγγιση είναι αυτοσκοπός για μένα και το ούτι είναι προέκταση του εαυτού μου, ως εκ τούτου μπορώ να πω ότι, ναι, μπορεί.
Η μουσική παρακαταθήκη της Σμύρνης τι μπορεί να σημαίνει στον σημερινό άνθρωπο και θεατή του Φεστιβάλ;
*Ένα χωνευτήρι λαών και ανθρώπων κάνει μόνο καλό σε δημιουργικό επίπεδο για τη μουσική. Κάποιος μπορεί να αφομοιώσει πράγματα άλλων πολιτισμών και ακούσια ή και συνειδητά να τα ενσωματώσει στη μουσική του. Ουσιαστικά, υπήρχε υλικό και ο κάθε μουσικός το έκανε δικό του με το φίλτρο της παράδοσής του. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια τεράστια ανταλλαγή που όμοιά της έχουμε ξαναδεί μόνο στο Αραβικό μεταφραστικό κίνημα. Όπως έχω βέβαια ξαναπεί, η μουσική δεν είναι θέμα συνόρων αλλά γεωγραφικής θέσης. Από περιοχές μέχρι (στην περίπτωση της Σμύρνης) γειτονιές.
Στην εποχή της ιντερνετικής εκτυφλωτικής σάρωσης μπορεί να βρεθεί χώρος για τον ήχο που προσφέρει το ούτι;
*Χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για την προβολή και την εξάπλωση του κάθε οργάνου. Θεωρώ ότι το ούτι συγκεκριμένα έχει βοηθηθεί από το διαδίκτυο. Υπάρχει κόσμος που δεν γνώριζε την ύπαρξή του και τώρα είναι πολύ πιο διαδεδομένο σαν όργανο. Σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε ότι θα νικήσουμε τη μουσική βιομηχανία και τη φτηνής ποιότητας διασκέδαση που προσφέρει, αλλά μπορούμε με δουλειά μυρμηγκιού να φέρουμε νέο κοινό στις σκηνές που μας φιλοξενούν και να αναδείξουμε το μεγαλείο της καλής μουσικής. Για να μην παρεξηγηθώ, κανένα είδος μουσικής δεν φταίει για την κατάντια της μουσικής βιομηχανίας και της φαιδρότητάς της, η οποία είναι βασισμένη στο κέρδος και μόνο σε αυτό.
Ένα μουσικό Φεστιβάλ όπως αυτό της Χάλκης έχει τη δύναμη να φέρει ποιότητα στη ζωή μας;
*Σαφώς! Όταν ένα μικρό νησί σαν τη Χάλκη έχει το ΘΑΡΡΟΣ να φιλοξενήσει τέτοιου είδους ποιοτική μουσική και να εκπροσωπήσει την κοινότητα προς τον υπόλοιπο κόσμο με μία μεγαλειώδη οργάνωση, νομίζω ότι δεν χρειάζεται καν να απαντήσω την αξία αυτής της προσπάθειας. Το όμορφο και ευγενές αυτής της διοργάνωσης είναι επίσης ότι μεγάλοι οργανισμοί, όπως η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, δίνουν την τεχνογνωσία τους και τη μουσική τους χορηγία και σε οικονομικό επίπεδο βεβαίως, απλόχερα και με τρόπο που δείχνει ότι νοιάζονται για τέτοιου είδους δράσεις.
Πόσο επικίνδυνα είναι τα φάλτσα και οι παραφωνίες που ακούμε στη σημερινή κοινωνία;
*Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος σε πολλά επίπεδα. Σε πολιτικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό. Δεν μας φτάνει μια συνέντευξη για να τα πούμε όλα και σίγουρα θα βγούμε εκτός περιεχομένου. Φτάνει μόνο να πω ότι οι λαοί του κόσμου θα ενωθούν στο τέλος και όπως λέει και ο ποιητής «Τις πιο μεγάλες θάλασσες δεν τις έχουμε ταξιδέψει ακόμα».
Ένας ταπεινός υπαίθριος χώρος όπως αυτός στο Χωριό της Χάλκης πώς μπορεί να συναγωνιστεί εντυπωσιακούς χώρους συναυλίας όπως αυτούς στους οποίους συνήθως εμφανίζεστε;
*Δεν μπορεί από τεχνικής και ακουστικής απόψεως. Μπορεί όμως να τους συναγωνιστεί σε ομορφιά και σε ενέργεια. Ένας τόπος, που τον περιβάλλει η αύρα του τι σημαίνει Ελλάδα και οι εικόνες που δίνει σε θεατές και σε μουσικούς, είναι σκάλες ανώτερος από όποια ευκολία και τεχνική αρτιότητα μπορεί να προσφέρει ένας συναυλιακός καθαρά χώρος.
Ποια είναι η συνεργασία που έχει το ούτι με το Quintarco, το Κουιντέτο Εγχόρδων της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών;
*Η συνεργασία μου με το Quintarco ξεκίνησε από την κοινή πρωτοβουλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών [ΚΟΑ] και της Τράπεζας Πειραιώς για να παραχθεί μια μουσική παράσταση που θα είχε ως αντικείμενο τη Μουσική της Σμύρνης, αφιέρωμα στα 100 χρόνια από την καταστροφή της. Είχα την τιμή να ενορχηστρώσω και να γράψω μουσική για ένα δράμα που κι εγώ μεγάλωσα μαζί του λόγω του παππού μου που ήρθε από κει. Θυμάμαι τον πόνο του και προσπάθησα να τον αποδώσω όσο πιο πιστά μπορούσα αποκαλύπτοντας όμως και τη μίξη των ειδών της περιοχής. Επίσης, ευχαριστώ τους συναδέλφους που με αγκάλιασαν και μου ζήτησαν να παίξω μαζί τους και όχι μόνο να γράψω. Το θεωρώ τεράστια τιμή και ένα ορόσημο στην πορεία μου όταν μουσικοί τέτοιου βεληνεκούς μου δείχνουν τέτοια εμπιστοσύνη.
Ποιος είναι ο προσωπικός σας στόχος φέτος για το Φεστιβάλ της Χάλκης;
*Εύκολη και ευχάριστη ερώτηση. Να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό στο κοινό, να συγκινήσουμε και να περάσουμε όμορφα. Να αφήσουμε μια γεύση πικρίας, μελαγχολίας, αλληλεγγύης και ανάτασης. Να περάσουμε την αδελφοσύνη των λαών στο κοινό και να δείξουμε ότι η μουσική είναι κοινή γλώσσα.
Φίλε Αλέκο, εύχομαι τα καλύτερα για την καλλιτεχνική σου πορεία και σε ευχαριστώ για την επικοινωνία και τη συνεργασία.
*Εγώ ευχαριστώ Παναγιώτη μου και εύχομαι να σε δω εκεί. Επίσης τους χαιρετισμούς μου στην δημιουργό του Catisart.gr, φίλη μου και σύζυγό σου, την αγαπημένη μου Ειρήνη!
***
ΑΛΕΚΟΣ ΒΡΕΤΟΣ, ούτι
Σολίστ στο ούτι, πιανίστας και συνθέτης, ο Αλέκος Βρέτος αναμιγνύει την τζαζ, την αραβική, τη λάτιν και την ελληνική μουσική σε ένα αριστοτεχνικό κοκτέιλ ήχων από παραδοσιακά και μοντέρνα όργανα, όπως το ούτι και το νάι, το πιάνο αλλά και τα ντραμς. Ο Αλέκος Βρέτος έχει αναπτύξει μία μοναδική και ιδιαίτερη ατμόσφαιρα στη μουσική του, κρατώντας τον παραδοσιακό ήχο στην πρώτη γραμμή και αναπτύσσοντάς τον μέσα από τον τζαζ αυτοσχεδιασμό και την εκρηκτική ρυθμική εξέλιξη.
Κοινό και κριτικοί επεφύλαξαν θερμή υποδοχή στο «K on Top», τη δεύτερη προσωπική δισκογραφική δουλειά του που κυκλοφόρησε το 2014, μετά το άλμπουμ «Mergin» το 2009 και το «Yunan» με το Meliti Ensemble ήδη από το 2004. Το “K on Top”, το οποίο βραβεύθηκε με την 2η θέση για το καλύτερο album στο Critics Poll 2014 του Jazzonline.gr, πηγαίνει το ούτι σε αχαρτογράφητες γι’ αυτό περιοχές, αφήνοντας μία έντονη τζαζ γεύση μαζί με ένα ελαφρό άρωμα αραβικής μουσικής παράδοσης, μέσα από την τριβή μουσικών από διαφορετικούς κόσμους.
Ο Αλέκος Βρέτος έχει αποσπάσει διθυραμβικές κριτικές – και πολύ πρόσφατα ήταν μέσα στους 101 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στην Ελληνική Μουσική Σκηνή – για τις συνθέσεις και τη δεξιοτεχνία του στις πολυάριθμες συναυλίες του σε όλον τον κόσμο, από το Ηρώδειο, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και το Αρχαίο Θέατρο Άργους, έως στο Berklee Performance Center, το Mount Holyoke College και το The Tombs of Kings της Παλαιστίνης.
Έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τους: Μίκη Θεοδωράκη, Θεόδωρο Αντωνίου, Δημήτρη Μαραγκόπουλο, Gilad Atzmon, Elchin Sirinov, Simon Shaheen, Bassam Saba, Καμεράτα (Ορχήστρα Φίλων της Μουσικής), Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής, Κρατική Ορχήστρα Αθηνών κ.α.
