Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η ατμόσφαιρα είναι αθώα και διαβρωτική και τα δύο μικρά δράματα που μας αφηγούνται οι Μυρτώ Γράψα, Άρης Λάσκος και Ειρήνη Φαναριώτη μάς υπερβαίνουν. Μαζί υπερβαίνουν και τα όρια της μικρής κοινωνίας όπου κινούνται οι χαρακτήρες. Ένα και αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα προκύπτει από την παράσταση «Μεγάλοι Δρόμοι» σε σκηνοθεσία της Ειρήνης Φαναριώτη και της ομάδας T.d.S. (Terre de Semis): η καθημερινότητα περιέχει πολλή θλίψη, πάρα πολύ λυρισμό και ακόμα περισσότερο σαρκασμό.
Τα μεγάλα ταξίδια και οι μεγάλες διαδρομές συμβαίνουν καμιά φορά μέσα σε λίγα τετραγωνικά μέτρα. Συγκεκριμένα, το μυαλό μας διένυσε αποστάσεις τρελές την ώρα που τα πόδια μας έμεναν πεισματικά καρφωμένα στο πάτωμα του Κάτω Χώρου του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Μια τρελή αναζήτηση διεξήχθη στους δρόμους της Αθήνας, ένα δείπνο στα πρόθυρα της αλήθειας και των αποκαλύψεων, ένα ζευγάρι παπούτσια δόθηκαν στο χέρι.
Οι άνθρωποι των μεγάλων δρόμων και των γραφικών περιφερειακών οδών παλεύουν με τη μοναξιά τους, επουλώνουν τις πληγές τους, σκοτώνουν το παρελθόν μέχρι που αυτό ξανάρχεται και τους χτυπά επιτακτικά την πόρτα. Αγριεύουν και ημερεύουν όπως τα σκυλιά, ανάλογα με τις ορέξεις τους, έρμαια του χαρακτήρα τους, αυτής της αβύσσου που δεν την επέλεξαν, δεν αποφασίζουν για τίποτα, αντιδρούν μόνο στον συναγερμό του εγκεφάλου, όταν αυτός ενεργοποιείται και βουίζει σαν μέλισσα μέσα στ’ αυτιά τους. Ο ήχος από ένα κρουστό, ένα τηλέφωνο που χτυπά απελπισμένα, ένα αεροπορικό εισιτήριο που γράφει «σ’ αγαπώ», ένας σάκος γεμάτος γράμματα, τα Μπριζολάκια του Τέλη στην Ευριπίδου, ο Γιάννης, ο Αισχύλος, ο Όμηρος, ο Αριστοτέλης.
Θύτες και θύματα, συγγενείς και ξένοι, φίλοι και εχθροί, εργάζονται και δρουν στην Ελλάδα, μισούν και αγαπούν το ίδιο έντονα, γίνονται βάναυσοι και βάρβαροι, στέκονται όρθιοι ή γονατίζουν στα τέσσερα με την ίδια φυσικότητα. Μια βολική ομαλότητα, μια συνήθεια χρόνων. Κι όταν ο έρωτας αποφασίζει να δράσει, γίνεται όπλο φονικό. Αγάπη, απώλεια, σκοπός και πάντα, μπροστά και πίσω απ’ όλα αυτά, ένα όνομα. Σαν ανάγκη σχεδόν. Σχέσεις απόλυτες. Σχέδια που ζητούν μερτικό. Πόθοι που καίνε. Όνειρα που απαιτούν. Προσπάθειες άοκνες μα άκαρπες. Προς αναζήτηση του απόλυτου. Αν αυτό υπάρχει. Μια κίνηση, σχεδόν «χειρονομία της επιθυμίας για αθανασία». Γιατί, αλήθεια, και ποιος δεν ευχήθηκε να αγαπήσει και να αγαπηθεί απόλυτα; Η τελευταία σκέψη πριν από την εγκατάλειψη, ο μεγάλος δρόμος της ζωής προς το επέκεινα.
Μια υποδόρια ειρωνεία, κάποιες φορές απόλυτα εμφανής, διαποτίζει τα διηγήματα της Λένας Κιτσοπούλου και συνιστά το βασικό γνώρισμα του ύφους της. Οι ήρωές της ζουν τις ζωές τους όχι σαν σύνολο από βασανιστικές εμπειρίες αλλά σαν προεκτάσεις ενός κόσμου που αφενός τον ανακαλούν και αφετέρου προσπαθούν διακαώς να τον αφήσουν πίσω τους. Αποχρώσεις, διαθέσεις, επιλογές, εξελίξεις, αναμνήσεις. Το κείμενό της έχει μια πραγματική επιρροή, σου μεταδίδει μια ενέργεια και μια έντονη επιθυμία να διαβάσεις τη συνέχεια, έστω κι αν αυτή σε απογοητεύσει.
Επιδέξια η γραφή της, γεμάτη εφευρετικότητα και μια φαντασία εντυπωσιακή, που έχει να κάνει με καταστάσεις, χαρακτήρες, σχέσεις, τόπους. Το καταστάλαγμά τους αφήνει συχνά ένα πικρό χαμόγελο να αιωρείται στη σκοτεινά υπαινικτική ατμόσφαιρα που δημιουργεί η συγγραφέας.
Λεπτές φέτες καθημερινής διαβίωσης φωτισμένες από μια παράξενη ακτίνα, που θα προικίσει το χειροπιαστό και το οικείο με ένα ακανόνιστο έως και αλλόκοτο στοιχείο, αντλημένο από τα αδιάγνωστα βάθη της ύπαρξης.
Η παράσταση ευτύχησε να πέσει σε χέρια συντελεστών ταλαντούχων, αφοσιωμένων και εργατικών. Καλλιτεχνών οξυδερκών, ανήσυχων, στοχαστικών. Γι’ αυτό προέκυψε ένα χαριτωμένο και ευρηματικό, εκπληκτικά προκλητικό, διαμάντι.
Με σαφήνεια και άνεση, η Ειρήνη Φαναριώτη, αναλαμβάνοντας για πρώτη φορά να σκηνοθετήσει, μετατρέπει σύνθετα γεγονότα και συναισθήματα σε ιστορίες που δίνουν το προβάδισμα στους απρόβλεπτους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι προσαρμόζουν τη ζωή τους και συχνά καταφέρνουν να ξεπεράσουν ακόμα και μη αναστρέψιμα γεγονότα. Άφησε το ψιχουλάκι της η Ειρήνη για να το βρει όταν θα ξαναγυρίσει στον τόπο του… εγκλήματος, δηλαδή τη σκηνοθεσία. Γιατί σίγουρα θα ξαναγυρίσει και πρέπει να ξαναγυρίσει. Είναι όμορφο και πετυχημένο αυτό που έκανε!
Η σκηνοθέτις σκάβει επίμονα κάτω από τις ιστορίες μέχρι να ανακαλύψει, πότε με έκπληξη, ποτέ με κατανόηση και πότε με ανακούφιση, τις αιτίες και τα βιώματα που κάνουν μια ζωή μοναδική κι ανεπανάληπτη. Η εμβάθυνση που έδωσε στα δύο εξαιρετικά διηγήματα, το «Αθήνα, Εννέα Δεκεμβρίου» (από τη συλλογή διηγημάτων «Νυχτερίδες», 2006) και το «Μεγάλοι Δρόμοι» (από το ομότιτλο βιβλίο, 2010), αποτελεί αυτήν ακριβώς την απόλαυση του θεάτρου που τόσο μάταια αναζητούμε και τόσο σπάνια συναντάμε. Σε στυλ ιδιόμορφο και οξύ γραμμένα τα δύο διηγήματα, παρουσιάζονται με απλό, άμεσο και ειλικρινές σχήμα εξιστόρησης που κερδίζει το χαμόγελο της συμπάθειας και σου δίνει μιαν επίγευση αισιοδοξίας και ευθυμίας. Σαν ξαφνικά να μας αφήνουν να ανασάνουμε έναν άλλο αέρα, καθαρό και ανέμελο.
Η παράσταση σε όλη της τη διάρκεια προχωρά απρόσκοπτα κόβοντας ταυτόχρονα σαν ξυράφι, στακάτη, καυστική, πότε λυτρωτική και πότε προκλητική, ενίοτε αιφνιδιασμένη από την ελπίδα που γεννά μία και μόνη απειροελάχιστη πιθανότητα.
Συντελεστές
Τα σκηνικά του Γιάννη Αρβανίτη ήταν ιδιαιτέρως πρωτότυπα και λειτουργικά. Εξυπηρετούσαν άψογα τις ανάγκες της παράστασης και είχαν σύγχρονη αισθητική.
Τα κοστούμια της ομάδας T.d.S. ήταν λιτά, νεανικά και μοντέρνα. Πολύ ωραία, εκτός από τα παπούτσια της Μυρτώς Γράψα στο πρώτο διήγημα, που τα βρήκα κάπως άκομψα. Ιδιαίτερης λαμπρότητας και μελωδικότητας η πρωτότυπη μουσική σύνθεση του Φώτη Σιώτα. Ενδιαφέρουσα και τεχνικά άρτια η επιμέλεια των φωτισμών από τον Γιώργο Ταμπακάκη. Θα επαινέσω ξεχωριστά την επιμέλεια της κίνησης από τις Αμάλια Μπένετ και Χαρά Κότσαλη. Η κίνηση είχε δεξιοτεχνία, εξωστρέφεια και σκηνική ελευθερία. Επίσης, στο πλευρό της σκηνοθέτιδας εργάστηκε αθόρυβα ως βοηθός η Νάντια Μαργαρίτη.
Οι τρεις ηθοποιοί συνεισέφεραν με δράση, ενέργεια, ενσυναίσθηση και χάρη στην επιτυχή πορεία της παράστασης. Πρόκειται για τους ιδιαίτερα χαρισματικούς Μυρτώ Γράψα, Άρη Λάσκο, Ειρήνη Φαναριώτη, που και στο παρελθόν έχω θαυμάσει για το θεατρικό τους ήθος.
Μια θεατρική δουλειά πλούσια σε επινοήσεις αλλά μακριά από υπερβολές και πυροτεχνήματα. Συμπυκνωμένη, έντονη και σύνθετη, με άκρως γοητευτικές αφηγήσεις και πολύ ταλέντο. Κομψή, μετρημένη, ιλιγγιώδης.
“Μεγάλοι Δρόμοι”, μια παράσταση βασισμένη σε διηγήματα της Λένας Κιτσοπούλου
Παράταση από τις 21 Φεβρουαρίου έως τις 5 Απριλίου (κάθε Σάββατο 19.00 και Κυριακή 21.30) παίρνει η παράσταση “Μεγάλοι Δρόμοι” της νεοσύστατης ομάδας T.d.S. (Terre de semis) που βασίζεται σε διηγήματα της Λένας Κιτσοπούλου και παίζεται στον Κάτω Χώρο του Θεάτρου του Νέου Κόσμου. Σκηνοθετεί η Ειρήνη Φαναριώτη, ερμηνεύουν η ίδια, ο Άρης Λάσκος και η Μυρτώ Γράψα, σε σκηνικά του Γιάννη Αρβανίτη, επιμέλεια κίνησης της Αμάλια Μπένετ και της Χαράς Κότσαλη και μουσική σύνθεση του Φώτη Σιώτα.
* Η παράσταση “Μεγάλοι Δρόμοι” περιλαμβάνει εκτός από το ομώνυμο διήγημα, ένα ακόμη εξαιρετικής γραφής διήγημα από τις «Νυχτερίδες», το πρώτο βιβλίο της Λένας Κιτσοπούλου.
Η ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθεσία: Ειρήνη Φαναριώτη, ομάδα T.d.S. (Terre de Semis)
Σκηνικά: Γιάννης Αρβανίτης
Κοστούμια: Oμάδα T.d.S.
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Φώτης Σιώτας
Επιμέλεια κίνησης: Αμάλια Μπένετ, Χαρά Κότσαλη
Φωτισμοί: Γιώργος Ταμπακάκης
Βοηθός σκηνοθέτη: Νάντια Μαργαρίτη
Παίζουν: Μυρτώ Γράψα, Άρης Λάσκος, Ειρήνη Φαναριώτη
Σημείωμα της σκηνοθέτιδας
“Διάβασα τα δύο βιβλία της Λένας «Νυχτερίδες» και «Μεγάλοι Δρόμοι» σε μια νύχτα. Τα δύο διηγήματα, «Αθήνα, Εννέα Δεκεμβρίου» και «Μεγάλοι Δρόμοι» αντίστοιχα, ήταν αυτά που μου δημιούργησαν, από εκείνη τη νύχτα, την ανάγκη να περάσω στην απέναντι όχθη, αυτή του σκηνοθέτη. Ένιωσα, από την πρώτη κιόλας ανάγνωση, ένα αίσθημα οικειότητας, τόσο έντονο, που να πιστεύω πλέον σήμερα πως εκείνα με διάλεξαν, κι όχι εγώ αυτά. Οι πρώτες έννοιες που μου ήρθαν στο νου ήταν κυρίως αντιθετικές. Φαινομενικά τα δύο αυτά διηγήματα έμοιαζαν όχι μόνο να μην έχουν καμία ομοιότητα αλλά να είναι εκ διαμέτρου αντίθετα. Αυτή, όμως, είναι η σύνδεσή τους. Η αντίθεσή τους. Χωρισμός και απώλεια (το ένα περιέχει πάντα το άλλο). Σχετικό κι απόλυτο. Τόλμη κι ατολμία. Χρόνος διεσταλμένος, χρόνος συμπυκνωμένος. Λογική, συναίσθημα. Για τη σύνθεση τελικά μιας ζωής. Μιας ζωής γεμάτης αντιθέσεις, καθημερινά. Με ενδιέφερε πάντα να δω την πρακτική της ζωής στο θέατρο, στην τέχνη εν γένει. Αλλιώς γιατί να με αφορά, σκεφτόμουν. Έτσι κι έγινε. Φτιάξαμε φανταστικές συνθήκες που, όμως, περιέχουν μόνο αλήθειες. Δεν ξεχάσαμε ποτέ το παραμύθι μας, την πηγή της ζωής, την ελπίδα μας. Αλλά η δική μας πριγκίπισσα βλέπει στον ύπνο της τον Τσιτσάνη και συνδιαλέγεται με τον Κολοκοτρώνη. Ο δικός μας πρίγκιπας ψάχνει ακόμη να βρει τις σωστές λέξεις για να ξεστομίσει αυτό που πραγματικά νιώθει. Η δική μας πριγκίπισσα πιστεύει ακόμη στα παραμύθια και ο δικός μας πρίγκιπας ψάχνει ακόμη να βρει το θάρρος. Πόδια που τρέχουν, χωρίς λογική να τα οδηγεί. Μυαλό που διανύει αποστάσεις τρελές, χωρίς πόδια να το στηρίξουν. Τι να γίνει, θα πεις. Έτσι είναι η ζωή. Τρέχει και δεν ρωτάει. Προχωράει και χωρίς εμάς, άμα λάχει. Εγώ όμως θα αφήσω το ψιχουλάκι μου εδώ. Και ποιος ξέρει; Μπορεί και να ξαναγυρίσω”.
Ειρήνη Φαναριώτη
Πληροφορίες
Θέατρο Του Νέου Κόσμου – Κάτω Χώρος
Αντισθένους 7 και Θαρύπου
Στάση Μετρό-Τραμ Συγγρού-ΦΙΞ
Τηλ. 210 9212900
Παραστάσεις:
Παράταση έως 5 Απριλίου 2015
Έως 15/2 Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21.15, Κυριακή 19.00
Από 21/2 Σάββατο 21.15, Κυριακή 19.00
Εισιτήρια: Κανονικό 12€, Φοιτητικό, Άνω των 65 ετών 10€, Ανέργων 8€
Διάρκεια: 75 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
https://www.facebook.com/megaloidromoi?fref=ts
* Φωτογραφίες: Angelica Aufrais, Βασίλης Αντωνόπουλος
