Πάνω: Οι ηθοποιοί με τη σκηνοθέτιδα Χρύσα Καψούλη
Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
«Η φιλία προέρχεται από το ρήμα φιλώ, που σημαίνει αγαπώ. Όχι αγαπώ ερωτικά, αν και αυτό το νόημα είναι επίσης δυνατό…».
Κορνήλιος Καστοριάδης: Η Φιλία και το Έλεος
Στις «Άγριες Νότες» η Νίνα Ράπη μέσα από επάλληλους μονολόγους ξεδιπλώνει τις ζωές και τις προσωπικότητες τεσσάρων διαφορετικών ανθρώπων. Ο Μαρμαράς, ο Φύλακας, η Αντικαταστάτρια και η Δανάη Χ είναι έγκλειστοι σε ένα ερευνητικό κέντρο, που επίσης το σκηνικό του παραπέμπει σε νοερό χώρο, σε χώρο μνήμης και μέλλοντος. Το έργο εστιάζει στη δύναμη, την επιθυμία και την ελευθερία αλλά περιγράφει και θέματα που έχουν να κάνουν με την επιτήρηση, τη λογοκρισία και τη δύναμη από τη μία πλευρά, με την οικειότητα, την αντίσταση και την ανεξαρτησία από την άλλη.
Ζούμε σε μία κοινωνία, που ενώ θεωρητικά υποστηρίζει πως η ιδέα της αυτο-εκτίμησης και της αυτo-εξάρτησης αποτελούν το έναυσμα μιας ποιοτικής ζωής, πρακτικά αποποιείται της ευθύνης να εκπαιδεύσει και να μυήσει τα μέλη της στην πιο ουσιαστική σχέση που θα μπορούσαν να συνάψουν ποτέ, η οποία δεν είναι άλλη από την προσωπική γνωριμία με τον εαυτό του. Στις «Άγριες Νότες», που παρακολουθήσαμε στο θέατρο “Αγγέλων Βήμα“, σκηνοθετημένες από τη Χρύσα Καψούλη, η συγγραφέας βάζει το δάχτυλο εις τον τύπον των ήλων, στο σημείο ακριβώς που ενοχλεί και μαρτυρά μια οδυνηρή κατάσταση. Η επαφή με τον εσώτατο κόσμο, ίσως να είναι τραυματική, καθώς ανακαλύπτονται στοιχεία, ενδόμυχες σκέψεις, εσωτερικές δυνάμεις και κίνητρα που κρύβονται και φυλάσσονται τόσο καλά, όσο να μην μπορούμε να τα διακρίνουμε εξαρχής.
Σε αυτό το ευαίσθητο και παράλληλα ισχυρό κείμενο, το πολυεπίπεδο και συνάμα σεμνό και αφαιρετικό, όλα ξεκινούν από μια πολιτική δολοφονία, η οποία παρουσιάζεται στο βίντεο που ανοίγει την παράσταση. Η δολοφονία αυτή γίνεται η αφορμή να ενεργοποιηθούν οι πιο σκοτεινοί μηχανισμοί του συστήματος. Ταυτόχρονα προκαλεί ένα ντόμινο καταστάσεων. Μια συναυλία διακόπτεται. Οι ζωές κάποιων ανθρώπων ανατρέπονται. Μια τραγουδίστρια και ένας μαρμαράς – γλύπτης συλλαμβάνονται ως εξιλαστήρια θύματα.
Πρόκειται για ένα σπάνιο δείγμα ελληνικής πολιτικής δραματουργίας, για μια αλληγορία οργουελικού τύπου που δεν καταφεύγει στις εύκολα προσβάσιμες ηθογραφικές γραφικότητες που έχουμε συνηθίσει.
Ένα πείραμα έχει δρομολογηθεί: η ζωή θα είναι πια υπό έλεγχο.
Ένας χώρος απομόνωσης, κάμερες, μικρόφωνα, τα πειραματόζωα υπό συνεχή παρακολούθηση και τα πάντα μετατρέπονται σε ένα σκληρό ριάλιτι σόου.
Παρουσιάστρια αυτού του σόου, μια φίλη που γίνεται εχθρός και ένας φύλακας, γρανάζι της εξουσίας, που από θύτης μεταστρέφεται σταδιακά σε θύμα.
Πείραμα – μάθημα
Κατά κανόνα, η τυραννία δεν μπορεί να ανεχθεί τη φιλία, όπως θα έλεγε και ο Πλάτωνας. Oι τύραννοι, οι σκοπιμότητες έχουν κάθε συμφέρον να εμποδίσουν τη δημιουργία ισχυρών δεσμών μεταξύ των ανθρώπων, που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τον αγώνα εναντίον της εξουσίας και τη σύσταση μέσα στην κοινωνία ενός κέντρου αναφοράς που διαφεύγει από τον έλεγχό του. Η τυραννία πρέπει να καταστρέψει τις φιλικές σχέσεις, σχολίαζε ο Κορνήλιος Καστοριάδης. Ένα ολοκληρωτικό καθεστώς για να εξασφαλίσει τη θέση του χρειάζεται να διαρρήξει με κάθε τρόπο όλες τις ανεξάρτητες από αυτό σχέσεις μέσα στην κοινωνία, να καταφέρει να κονιορτοποιήσει τον άνθρωπο και να καταστήσει μοναδικό κέντρο αναφοράς και ενοποίησης την ίδια την εξουσία.
Ο ψυχισμός και το συναίσθημα είναι απόλυτα αλληλένδετα στο έργο. Δημιουργείται ένα συναρπαστικό σύμπαν που φέρνει στο φως το κοινωνικό, το υπαρξιακό και εν τέλει το πολιτικό αδιέξοδο μιας κοινωνίας που βιώνει μια παρατεταμένη κρίση, τη δική μας κρίση.
Η συγγραφέας με λεπτότητα αλλά και μεθοδικότητα διερευνά εις βάθος τις συγκρούσεις μεταξύ εξουσίας και πολίτη, μεταξύ αντίθετων δράσεων και μεταξύ ελευθερίας και ευθύνης.
Οι θεατές, σε αυτό το πείραμα – μάθημα, θα γίνουν μάρτυρες των πιο σκληρών τεχνικών αναμόρφωσης για όλους όσοι τυχόν παρεκκλίνουν.
Το γενικό έργο της Νίνας Ράπη παραμένει ακόμα σχετικά άγνωστο στο ελληνικό κοινό. Η συγγραφέας επέλεξε να επιστρέψει και να δημιουργήσει στην Ελλάδα, σε μια εποχή που πολλοί επιλέγουν ακριβώς τον αντίθετο δρόμο. Ο λόγος και η τεχνική της είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με μία από τις πιο ζωντανές εστίες θεατρικής γραφής του κόσμου, το Λονδίνο.
Το έργο της Νίνας Ράπη δεν φιλοσοφεί, στοχάζεται μόνο με αφετηρία τη Γυναίκα. Αρνείται τις βεβαιότητες, τη μονολιθικότητα της μιας και μόνης αλήθειας. Αμφισβητεί, αμφιβάλλει και αναθεωρεί. Ο λόγος του εκφράζεται μέσα από ένα πολύμορφο λογοτεχνικό τοπίο. Αρνείται κάθε προκατάληψη και κάθε παγιωμένη ιδέα όταν δεν αναλύουν την πραγματικότητα. Ο έρωτας και η αγάπη αποτελούν κεντρικές θεαματικές. Τονίζεται το «οπουδήποτε» και το «οποτεδήποτε» σε μια αισθητική αποστασιοποίησης και παράλληλα ταύτισης σε καίριες στιγμές με τα πρόσωπα και τις δράσεις του έργου.
Η γραφή είναι γενναία και διαισθητική, με ολοζώντανες αφηγήσεις, πολύ βαθιά ψυχολογική επεξεργασία των χαρακτήρων και καταστάσεις που είναι πολύ πιθανό να βιώσουμε.
Από την άλλη, η παράσταση είχε αλήθεια και παραστατικότητα, μια ατμόσφαιρα δυστοπική αλλά διόλου κραυγαλέα. Μεταμοντέρνα παράσταση, δηλαδή αυτούσια και φυσική, αυθεντική, όπως και ο λόγος. Παράσταση ποιοτική, απαιτητική, που απευθύνεται σε θεατρόφιλο κοινό, το οποίο και γοητεύει. Κοινό που συμμετέχει, ενδιαφέρεται και παρακολουθεί.
Συντελεστές
Οι τέσσερις γυναίκες – συντελεστές έδωσαν τα μέγιστα σε μια θεατρική επιτυχία. Αφενός η διακεκριμένη Χρύσα Καψούλη (Dame Blanche) με την τόσο πρωτοποριακή και συνετή σκηνοθεσία της και η Νίνα Ράπη με τον ιδιόμορφο και συνταρακτικά διεγερτικό λόγο της. Αφετέρου η υπέροχη Βάλια Παπαχρήστου ως Αντικαταστάτρια με την απαράμιλλη σωματικότητα, το πολυσύνθετο ταλέντο της και την ανάδειξη της σκοτεινής πλευράς της σεξουαλικότητας, μα και η νεαρή Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη, μια σπουδαία παρουσία που μας μαγνήτισε και αξίζει κάθε εγκώμιο. Επίσης ο νέος ηθοποιός Λευτέρης Παπακώστας με το δύσκολο ρόλο του Μαρμαρά που ανέλαβε και έφερε εις πέρας άψογα, μας έπεισε ότι έχει τα προσόντα για εντυπωσιακό μέλλον.
Τι να πω δε για τον διανοούμενο και καλλιτέχνη Τσιμάρα Τζανάτο, με τη συγκλονιστικά ποιητική φυσιογνωμία… Έχει ρίζες θεατρικές, εύρος στην υποκριτική του και βάθος στην ευαισθησία του. Η παρουσία του σε αυτή την παράσταση μαρτυρά πολλά για την εξέλιξή του, συνολικά αλλά και ειδικότερα. Είναι από τους ηθοποιούς που έχουν ανακαλύψει τη δύναμη της παύσης και της αυτογνωσίας… Ακροβατεί δε θαυμάσια και πάντα ψάχνει να βρει αυτό που δεν φαίνεται. Επιπλέον μας σαγήνευσε με το τραγούδι του.
Σημαντική η συμβολή όλων των συντελεστών, της βοηθού σκηνοθέτη – θεατρολόγου Ζωής Μαντά, της Nalyssa Green στην ιδιαίτερη μουσική, του Τόλη Τατόλα στα αφαιρετικά σκηνικά, της Άσης Δημητρολοπούλου στα ωραιότατα κοστούμια, της Βαλεντίνας Ταμιωλάκη στους ποιητικούς φωτισμούς. Ενδιαφέρον το βίντεο του Μάρκου Χολέβα.
Σε έναν κόσμο άπλετα φωτισμένο, για να μη φαίνεται τίποτα, σε μια κοινωνία που όλα γίνονται θόρυβος, για να μην ακούει κανείς κανέναν, η λύτρωση θα έρθει από το σκοτάδι. Και τη σιωπή. Την εκκωφαντική σιωπή. Οι “Άγριες Νότες” της Νίνας Ράπη, που παρουσιάζονται στο “Αγγέλων Βήμα”, και σκηνοθετούνται με γλώσσα θεατρικά απλή προσφέρουν ανάσες αναζωογόνησης στην ελληνική σκηνή. Απέριττη παράσταση που αφήνει ένα έντονο στίγμα για ένα έργο πυκνό, ευφυές και σουρεαλιστικό.
* Οι Άγριες Νότες είχαν παιχτεί και την περσινή σεζόν με διαφορετική διανομή.
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία: Χρύσα Καψούλη / Dame Blanche
Βοηθός σκηνοθέτη/Θεατρολόγος: Ζωή Μαντά
Μουσική: Nalyssa Green
Βίντεο παράστασης: Μάρκος Χολέβας
Σκηνικός χώρος: Τόλης Τατόλας
Κοστούμια: Άση Δημητρολοπούλου
Σχεδιασμός φωτισμών: Βαλεντίνα Ταμιωλάκη
Παίζουν:
Μαρμαράς: Λευτέρης Παπακώστας
Φύλακας: Τσιμάρας Τζανάτος
Αντικαταστάτρια: Βάλια Παπαχρήστου
Δανάη Χ: Χριστίνα Χειλά-Φαμέλη
Στο βίντεο-φιλμ της παράστασης εμφανίζεται φιλικά ο Κώστας Μπάρας
Φωτογραφίες: Μαρία Αλβανού
Hair & Make up Styling: Σπύρος Βάρελης
Πληροφορίες
Γενική είσοδος: 12€ Φοιτητικό, άνω των 65: 8€ Ατέλειες και άνεργοι: 5€
Αγγέλων Βήμα
Σατωβριάνδου 36, Αθήνα (Ομόνοια), +302105242211
http://www.aggelonvima.gr
Από Τετάρτη 7 Οκτωβρίου έως Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2015
Κάθε Τετάρτη στις 20:00 και Πέμπτη στις 21:00
Διάρκεια: 70΄
