Με αφορμή αυτή τη δύσκολη – από κάθε άποψη – χρονιά, το Catisart.gr δίνει τον λόγο σε καλλιτέχνες που μιλούν για όσα έχασαν, για όσα κέρδισαν και για όσα περιμένουν.
Μας μιλούν για θέματα που τους ενόχλησαν ή τους συγκίνησαν, για γεγονότα που τους πίκραναν, τους εξόργισαν ή τους έδωσαν χαρά.
Εκμυστηρεύονται – εξομολογούνται τις απογοητεύσεις ή τις ελπίδες τους και τέλος εκθέτουν διαφωνίες, σκέψεις, ιδέες και προτάσεις…
Συζήτηση με τον Άγγελο Παπαδημητρίου
«Θα σου φανεί παράξενο αλλά δεν έχασα τίποτα. Έχασα μόνο – όπως χάνουμε όλοι – το χρόνο μας. Σαν μια κλεψύδρα που αδειάζει σιγά σιγά, αυτό είναι. Τίποτα άλλο συγκεκριμένο.
Αντιθέτως κέρδισα, γιατί αναγκάστηκα να συγκεντρωθώ. Η μόλυνση λειτούργησε απαγορευτικά. Με έκανε να κλειστώ και να κοιτάξω λίγο τον εαυτό μου και τα μέσα μου, τις ανάγκες μου.
Κατάλαβα και ξεκαθάρισα πόσο συνήθειο ήταν αυτό που έκανα πριν. Είδα ότι πολλά πράγματα από αυτά που έκανα – πιστεύοντας πως είναι ανάγκες μου – ήταν απλά μια συνήθεια.
Η ποσότητα του θεάτρου, η ποσότητα εξόδων …να βγούμε έξω δηλαδή, η ποσότητα γνωριμιών, η ποσότητα ξενυχτιών και όλα αυτά τα πράγματα ήταν αφόρητα δυσανάλογη. Δηλαδή δεν πήγαινε άλλο. Δηλαδή έφτασα να πω σε ένα σημείο – γιατί μιλούσαμε με φίλους μου και εξομολογούμασταν ο ένας στον άλλο και λέγαμε:
-Μα δεν είναι δυνατόν, ήρθε σαν από μηχανής Θεός αυτό το πράγμα για να μας βάλει σε μια σειρά. Και τελικά είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητά μας. Πέρα από τη δυστυχία που μάς έφερε με τους θανάτους και όλα αυτά τα πράγματα και τους κινδύνους που περάσαμε όλοι…
Έτσι λέγαμε και πριν τα εμβόλια… Περνούσαμε την εποχή του «Δεκαημέρου», που είχαμε ανεβάσει με τον Νίκο Καραθάνο στο Εθνικό Θέατρο το 2014. Είχαμε μελετήσει πάρα πολύ τον λιμό που είχε πέσει τότε. Τότε που οι άνθρωποι είχαν κλειστεί στα σπίτια τους και στις εξοχές τους.
Τώρα ήταν πολύ οικείο θέμα. Ήταν σαν να …παίζουμε πρόβες. Εγώ στις καραντίνες, αισθάνθηκα ότι παίζω πρόβες για το «Δεκαήμερο».
Είχα ήδη προετοιμαστεί λόγω του έργου. Είχα την τύχη λόγω αυτού του έργου που ανεβάσαμε να μελετήσουμε το τι είναι ο λιμός και το θανατικό που είχε πέσει. Πώς ήταν τότε οι άνθρωποι. Αυτά τα κείμενα με βοήθησαν σε αυτή τη δύσκολη χρονιά. Βέβαια έχω την ικανότητα πια – σαν από ένα μηχανισμό σκέψης – να κάνω μια βύθιση και από όλο αυτό το κακό να βγάζω το χρυσάφι. Να κρατάω το καλό και να πετάω το κακό. Σαν να έχω μια αυτόματη μηχανή εσωτερική που αυτομάτως φιλτράρει τα γεγονότα και κρατάει το πολύτιμο και πετάει έξω την αρρώστια. Κρατάει την τρέλα, πετάει την αρρώστια. Κρατάει το χρήσιμο, πετάει το άχρηστο. Ήταν σαν μια άσκηση. Δηλαδή αυτή τη δυστυχία που έτυχε στην ανθρωπότητα – γιατί είναι σαφώς δυστυχία – τη μετέτρεψε ο οργανισμός μου σε κέρδος.
Έχω εξασκηθεί πια και μπορώ να βγάλω το καλό μέσα από το κακό. Όπως ψάχνουνε οι χρυσοθήρες μέσα στη λάσπη… Πετάνε τόνους λάσπης και ανακαλύπτουν ψήγματα χρυσού. Έτσι κι εγώ κατάφερα μέσα από τη «λάσπη», μέσα από αυτή την κατάντια να βγάλω θετικά ψήγματα…
Τα παραπάνω είναι η απάντησή μου στο «Έχασα»…
***
«Πάμε τώρα στο τι “κέρδισα”. Ε! Λοιπόν κέρδισα πράγματα τα οποία τα κερδίζει κανείς μέσα σε τραγικές στιγμές της ανθρωπότητας. Αυτοί που βίωσαν τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου είδαμε τελικά πόσο ώριμοι έγιναν. Ένας πόλεμος σε ωριμάζει. Μια καταστροφή σε ωριμάζει. Είναι γεγονός αυτό. Οι άνθρωποι συμφιλιώνονται μετά. Βλέπουν τον κόσμο αλλιώς, όπως στην περίφημη ταινία «Οι Γερμανοί ξανάρχονται».
Αυτή η τραγωδία που περάσαμε μάς έκανε πιο σεμνούς ανθρώπους. Δεν μιλάω μόνο για μένα αλλά και για την παρέα μου, τους εξαιρετικούς μου φίλους με τους οποίους συζητούσαμε και λέγαμε ότι η πανδημία μάς έκανε πιο σοφούς σε σχέση με την έπαρση που είχαμε πριν.
Είχαμε ξεχάσει την αρρώστια. Νομίζαμε ότι είχαν θεραπευτεί όλα. Πιστεύαμε ότι είχανε βρεθεί όλα τα φάρμακα. Είμαστε υπερήφανοι. Νιώθαμε νικητές και είχαμε έναν εγωισμό και ένα τουπέ. Αυτό που συνέβη μάς προσγείωσε και μάς έφερε πάλι στα μεγέθη μας. Νομίζαμε πια ότι τα είχαμε νικήσει όλα και ήρθε αυτό και μας έβαλε πάλι στη θέση μας. Και μας είπε: «Είστε θνητοί άνθρωποι και φυλλαράκια στον αέρα». Δηλαδή μάς έκανε να θυμηθούμε την ασημαντότητα μας. Υπήρχε μια μεγάλη έπαρση την οποία τη δημιουργεί το χρήμα, η υγεία, η επιτυχία.
Τα πράγματα αυτά μάς είχαν μπερδέψει. Καταλάβαμε πως είμαστε κλαράκια στον άνεμο. Είμαστε φυλλαράκια που τα παίρνει ο πρώτος αέρας. Τίποτα άλλο δεν είμαστε…
Αυτό ήταν που κέρδισα: Την ανθρώπινή μου υπόσταση.
Είχαμε ξεχάσει τι είναι ο άνθρωπος. Παραήμασταν δυνατοί. Πιστεύαμε ότι είχαμε λύσει όλα τα προβλήματα»…
***
«Αχ, διάολε! Τώρα το τελευταίο που με ρωτάς είναι το τι περιμένουμε. Είναι έτσι;
Ε, λοιπόν περιμένω να μην κάνουμε τα ίδια λάθη όλοι. Αυτό, περιμένω: Να μην κάνουμε τα ίδια λάθη. Να μην ..μπλέξουμε σαν να μην έχει γίνει τίποτα. Να αναλογιστούμε όλοι τι περάσαμε και να δούμε αλλιώς την τέχνη, το θέατρο και τη ζωή μας. Δηλαδή περιμένω να πάρουμε το μάθημα, γιατί άμα αρχίσουμε πάλι από το μηδέν – εκεί δηλαδή που σταματήσαμε – τότε δεν υπάρχει καμιά ελπίδα.
Κανένα κέρδος. Ενώ εγώ τώρα περιμένω να δούμε τα πράγματα αλλιώς. Σαν να έχουμε πάρει ένα μάθημα. Σαν να έχουμε πάρει ένα ντοκτορά. Σαν να έχουμε κάνει μια δυνατή εκπαίδευση. Εγώ το θεώρησα αυτό το πράγμα του ενός χρόνου μια πάρα πολύ σκληρή εκπαίδευση.
Σαν να έγινε μια πρόβα τζενεράλε για τις επόμενες δυσκολίες…
Τώρα είμαστε εκπαιδευμένοι, όπως στα σχολεία που κάνουνε πολύ σκληρά μαθήματα επιβίωσης ή σπουδών… Ο σκοπός μας τώρα είναι όλα όσα αντιμετωπίσαμε να έχουν ένα θετικό αποτέλεσμα…
Περιμένω να έχει αποτέλεσμα αυτό το πράγμα.
Είμαστε μεγάλοι άνθρωποι και πρέπει να μιλήσουμε ως καλλιτέχνες πραγματικοί. Πρέπει να αναθεωρήσουμε όλο αυτό το σύστημα.
Αλίμονο αν δεν πάρουμε και τώρα αυτό το μάθημα. Καήκαμε! Τι άλλο να γίνει πια;
Δηλαδή αυτό συνέβη στην κατάλληλη ώρα γιατί η ανθρωπότητα – εγώ πίστευα – δεν πάει παραπέρα. Είναι ένα περίεργο πράγμα: Υπάρχει μια οικονομία της φύσης και όλο αυτό ήρθε την κατάλληλη στιγμή για να ταράξει τόσο πολύ τα νερά. Μπήκε έτσι ένα παγκόσμιο φρένο»…
***
*Σας ευχαριστώ γι αυτή τη συνομιλία κύριε Παπαδημητρίου.
-Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart. Αυτά τα λιτά και λίγα είχα να πω μιας και «σέβομαι τη ζωή πάρα πολύ για να την αναλύσω»…
