Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Όταν ακούμε τη λέξη «ήρωας» μας έρχονται στο μυαλό δυνατοί άνθρωποι που συνεισέφεραν στην πατρίδα ή γενικά στην ανθρωπότητα, τους οποίους τιμάμε και στους οποίους βασιζόμαστε. Υπάρχουν όμως και οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Αυτοί που αναζητούν τη ζεστασιά, την έμπνευση, τη δικαίωση. Που στέκονται απόμερα, που παρατηρούν, που υποφέρουν και υπομένουν. Οι άνθρωποί μας… Οι αφανείς ήρωες και οι αντι-ήρωες.
Κάθε άνθρωπος ένα μικρό σύμπαν: κάθε ήρωας μια ιστορία: κάθε εποχή και οι ήρωές της (ή οι αντι-ήρωές της). Η παράσταση «Ένας ακόμη ήρωας» του Ηλία Βογιατζηδάκη και της Θεανώς Μεταξά, μια αλληγορία για τη βία και την αλλοτρίωση, επιχειρεί να συνδιαλλαγεί με σκηνικά μέσα με το βίο και την πολιτεία καθημερινών ανθρώπων που θα μπορούσαν να ζουν ανάμεσά μας ή έζησαν κάποτε, στην Ελλάδα αλλά και στο παγκόσμιο χωριό: μορφών που ξεπηδούν από το διαδίκτυο, από διηγήματα, από θεατρικά έργα, από τηλεοπτικές σειρές ή από κινούμενα σχέδια.
Άνθρωποι όπως η κυρα-Μαριγώ, η ηρωίδα του ομώνυμου διηγήματος της Γαλάτειας Καζαντζάκη, που αποπειράται σε όψιμη ηλικία να εγκαταλείψει τον πληρωμένο έρωτα και να αλλάξει ζωή. Ο ήρωας του Ντίνου Χριστιανόπουλου «Χαλασμένο στομάχι» που, αν και επιτυχημένος ποιητής, παλεύει να ξεπεράσει τη μοναξιά του. Μια φοιτήτρια που προσπαθεί να πιστέψει ξανά στις μεγάλες της αγάπες, την τέχνη και τη φιλολογία, σε μια παράφραση νουβέλας του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, του συγγραφέα του αξεπέραστου «Φύλακα στη σίκαλη».
Ακόμα βλέπουμε και τη θρυλική ηρωίδα των κόμικ και της τηλεόρασης Ζήνα, μία πρώην ανελέητη πολέμαρχο και αδίστακτη δολοφόνο από την πόλη της Αμφίπολης και νυν υπερασπίστρια του καλού, που ταξιδεύει στον αρχαίο κόσμο, προσπαθώντας να διορθώσει το κακό που έπραξε στο παρελθόν και να βρει τη λύτρωση. Στη σκηνή εμφανίζεται ως ρόλος και μια Βορειοκορεάτισσα που κατάφερε να δραπετεύσει από τον κύκλο εμπίστων του δικτάτορα και καταγγέλλει την απίστευτη ωμότητα με την οποία το καθεστώς καταπιέζει το λαό της χώρας αυτής.
Διηγήματα, ήρωες ημιτελείς, λειψοί κι ανεπαρκείς, αφού, είτε το ερωτικό τους πάθος και ο πόθος για ζωή διακόπηκαν βίαια, είτε έμειναν ανολοκλήρωτα, αφήνοντας μια πικρή επίγευση μέσα τους.
Ένας εναλλακτικός «ανδριάντας»
Αυτό που μας εντυπωσίασε στην παράσταση είναι η τόλμη της εξομολόγησης, η στρωτή ερμηνευτική διατύπωση, ο συνδυασμός λογοτεχνικής έκφρασης και θεατρικού εσωτερικού ρυθμού. Η παράσταση «Ένας ακόμη ήρωας», που παρακολουθήσαμε στο Bios, αφορά ανθρώπους που μοιάζουν αδύναμοι σε συσχετισμό με τους δυνατούς αυτού του κόσμου, ανθρώπους για τους οποίους δεν στήθηκαν –και δεν θα στηθούν ποτέ, δυστυχώς– αγάλματα και προτομές στις πλατείες ή οι οποίοι πέρασαν –και μάλλον θα εξακολουθήσουν να περνούν– τη ζωή τους στο περιθώριο του δημόσιου βίου. Εγκλωβισμένοι στο δικό τους ξεχωριστό σύμπαν, υποφωτισμένοι, αδικαίωτοι, χωρίς αναγνωρίσιμο πρόσωπο και δυνατή φωνή, οι μικροί αυτοί αντι-ήρωες της καθημερινότητας διεκδικούν τη θέση τους σε έναν κόσμο που οι μισοί αγοράζουν και οι άλλοι μισοί πουλιούνται. Παλεύουν ακόμη –στο πλαίσιο της παράστασης– να καταλάβουν το κέντρο της σκηνής, να στρέψουν τα φώτα επάνω τους, να αρθρώσουν το δικό τους λόγο –και να δικαιώσουν, εν τέλει, την ύπαρξή τους.
Τους χαρακτηρίζει η στέρηση, που μυστικά ανεφοδιάζει την ελπίδα και την επιθυμία, και προπάντων η λαχτάρα για ανταπόκριση, που προσπαθεί να μετατρέψει σε αγαλλίαση την καταστροφή.
Επί σκηνής, στήνεται –με διαφορετικά υλικά κάθε φορά– ένας εναλλακτικός «ανδριάντας», τον οποίο αναλαμβάνει πρόθυμα να μυθοποιήσει ή να αποκαθηλώσει μια πανταχού παρούσα «κοινή γνώμη», ρυθμιστής και τιμητής της δημόσιας ζωής.
Ένας φόρος τιμής σε εκείνους που πονάνε με το ανικανοποίητο, την εκμετάλλευση, το τσαλαπάτημα, την κακοήθεια, τη συντριβή, την τύψη, την ενοχή, την αηδία, την απελπισία.
Το μικρό γαλάζιο πουλί
Πολλοί ερευνητές στο χώρο της ψυχολογίας και της εκπαίδευσης επιχείρησαν να διερευνήσουν το νόηµα και τη συµπεριφορά που αποδίδουν στη λέξη «ήρωας» τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες. Γενικά, ως ήρωας χαρακτηρίζεται το πρόσωπο που, έχοντας έρθει αντιµέτωπος µε ένα σοβαρό πρόβληµα, δυσκολία ή σύγκρουση, επιδεικνύει αρετές όπως γενναιότητα, αυτοθυσία, σοφία, ευαισθησία στις ανάγκες των άλλων και τοποθετεί τα ιδανικά και το κοινό συµφέρον ψηλότερα από το ατοµικό. Είναι ένα πρόσωπο που αξίζει να θαυµάζει και να τιµά κανείς και, ενδεχοµένως, προσπαθεί να µιµηθεί τις πράξεις του.
Οι συντελεστές της παράστασης ωστόσο επέλεξαν να ρίξουν τους προβολείς σε αυτούς που παλεύουν να επιβεβαιώσουν την ύπαρξή τους σ’ έναν κόσμο που έχει φτιαχτεί για τους δυνατούς. Ανθρώπους μόνους και μοναχικούς, απογοητευμένους και ευάλωτους, ενοχικούς, συνεσταλμένους, που μοιραία οδηγούνται να ηττηθούν. Ανώνυμους και «ασήμαντους», ανθρώπους με χαμηλή αυτοπεποίθηση, άχρωμους και ουδέτερους. Σαν το μικρό γαλάζιο πουλί χωρίς πόδια, που είναι καταδικασμένο να ζει όλη του τη ζωή πετώντας. Ακόμη κι όταν βρέχει, ακόμη κι όταν έχει συννεφιά αυτό πετάει ψηλά και κοιμάται στο αγέρι. Και μόνο μια φορά πατά στη γη. Όταν πεθαίνει.
Μια ξεστρατισμένη τελετή
Δημόσιο και ιδιωτικό, συλλογικό και προσωπικό εναλλάσσονται και αντιπαρατίθενται στην παράσταση, συνθέτοντας έτσι το πολυσυλλεκτικό όσο και βαθιά μοναδικό σύμπαν του αδύναμου ανθρώπου. Καθώς η βραδιά εξελίσσεται, επί σκηνής λαμβάνει χώρα μια ξεστρατισμένη τελετή –στον αντίποδα ενός επίσημου λαμπρού εορτασμού– η οποία είναι αμφίβολο αν θα καταφέρει τελικά να ολοκληρωθεί. Θα δικαιωθεί τελικά «Ένας ακόμη ήρωας» του καιρού μας, έστω και στη σκηνή του θεάτρου, έστω και αν δεν κάνει γενναίες πράξεις που να κερδίζουν το θαυμασμό μας; Θα αναγνωριστεί τελικά εκείνος που δεν προβάλλεται, που δεν τον φέρνει κάποιος στο προσκήνιο ή που μένει στη σκιά από δική του διακριτικότητα;
Η αποξένωση ως μέσο αυτοπροστασίας, ο φόβος, η πλαστότητα του κόσμου, το δίλημμα των διαπροσωπικών σχέσεων και της σεξουαλικότητας, το ψεύδος και η εξαπάτηση είναι ζητήματα που διατρέχουν την παράσταση σε όλη της την έκταση.
Οι ερμηνείες και οι συντελεστές
Οι ηθοποιοί Ηλίας Βογιατζηδάκης, Θεανώ Μεταξά, Μυρτώ Πανάγου, Γιώργος Ορφανουδάκης, Τζο Νασιοπούλου έχουν έναν ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο επιβάλλεται ο καθένας, γίνεται αξιοπρόσεκτος, συχνά μόνο με τη στάση ή τις κινήσεις του, ενώ η μεταξύ τους χημεία κορυφώνει το αποτέλεσμα.
Εύστοχος, πνευματώδης και δροσερός ο Γιώργος Ορφανουδάκης, εγκλιματισμένος πλήρως στο πνεύμα της παράστασης.
Ο Ηλίας Βογιατζηδάκης διαπρέπει για άλλη μια φορά με τη διακριτική του μελαγχολία, τη ζεστασιά της παρουσίας του και τη ζωηρή εναλλαγή των ρυθμών που επιτυγχάνει.
Η Μυρτώ Πανάγου με την ωραία φωνή και την πλήρη πιστότητας αισθαντική ζωντάνια της, την ευθυμία, το φως και τη γλυκύτητα που εκπέμπει, κατακτά και το πιο ψυχρό κοινό.
Η Τζο Νασιοπούλου, μια ηθοποιός με πολύ καλή κατάρτιση και πληθωρικά χαρίσματα, με την έντονη κινητικότητα και την άνεσή της δεν σου αφήνει περιθώρια να αντιληφθείς ατέλειες.
Δεν θα παραλείψω βέβαια να εξάρω το ταλέντο της Θεανώς Μεταξά, που πάντα διακρίνεται για τη φυσικότατη παρουσία, τη χάρη και τις ικανότητές της. Μια έκτακτη και λαμπερή ηθοποιός, που επ’ ουδενί περνά απαρατήρητη.
Όλοι τους παίζουν, χορεύουν, τραγουδούν, αφηγούνται και εξομολογούνται, συμμετέχουν και διακρίνονται.
Δίπλα στην ορμή και τη φλόγα των ελπιδοφόρων ηθοποιών στέκονται τα καλαίσθητα σκηνικά της Πουλχερίας Τζόβα, η όλο σεβασμό στους συγγραφείς δραματουργία της Παναγιώτας Κωνσταντινάκου, η ευφάνταστη επιμέλεια κίνησης από την Κατερίνα Τούμπα, τα έκτακτα κοστούμια της Αρτέμιδος Φλέσσα και οι απογειωτικοί φωτισμοί του Νίκου Βλασόπουλου.
Μια παράσταση που τη διακρίνει μια λεπτή, εύθραυστη ισορροπία αλήθειας και ενοχής, καθαρή, όμορφη, αυθεντική, εκρηκτικής αθωότητας. Μια διαφορετική προσέγγιση στη δύναμη του αδύναμου ανθρώπου που ο καθένας κρύβει μέσα του, ακόμα και οι ήρωες. Μια μικρή θεατρική «κιβωτός», που περισώζει τις σπάνιες και αυθεντικές εκείνες αρετές των χαμηλών τόνων ανθρώπων, οι οποίες κινδυνεύουν με αφανισμό από τον κατακλυσμό ενός κάλπικου κόσμου…
Αστεία, όσο και μελαγχολική, συγκινεί και ψυχαγωγεί, περιγράφοντας συγκλονιστικά την καταπίεση και τον τρόμο του αδύναμου.
- Το “Ένας ακόμη ήρωας, μια ελεγεία για τον αδύναμο άνθρωπο” είναι βασισμένο σε λογοτεχνικά κείμενα των Ντ. Χριστιανόπουλου, Γ. Καζαντζάκη, Τζ. Ντ. Σάλιντζερ και παραφρασμένο υλικό από τη σύγχρονη δραματουργία, το διαδίκτυο και κινούμενα σχέδια.
Ταυτότητα παράστασης
“Ένας ακόμη ήρωας, μια ελεγεία για τον αδύναμο άνθρωπο”
Σύλληψη – Σκηνοθεσία:
Ηλίας Βογιατζηδάκης, Θεανώ Μεταξά
Ερμηνεία:
Ηλίας Βογιατζηδάκης, Θεανώ Μεταξά, Μυρτώ Πανάγου, Γιώργος Ορφανουδάκης, Τζο Νασιοπούλου
Δραματουργία: Παναγιώτα Κωνσταντινάκου
Σκηνικά: Πουλχερία Τζόβα
Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Επιμέλεια κίνησης: Κατερίνα Τούμπα
Βοηθός σκηνοθέτη: Τζο Νασιοπούλου
Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Σοφία Ιωάννου
Φωτογραφίες – Video teaser: Oliwia Twardowska
Video trailer: Ρεβέκκα Βάρναλη
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Φωτεινή Βενιέρη
Σχέδιο αφίσας: Σπύρος Αγγελόπουλος
Συμπαραγωγή BIOS
Πληροφορίες
Πρεμιέρα: Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2017
Παραστάσεις: Δευτέρα & Τρίτη, ώρα 21:00
Διάρκεια παραστάσεων: Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2017 – Τρίτη 30 Ιανουαρίου 2018
BIOS main
Πειραιώς 84, Αθήνα
Τηλέφωνο κρατήσεων: 210 3425335
www.bios.gr
Facebook page
Εισιτήριο: 10 ευρώ (ενιαίο)
