Επιμέλεια κειμένου: Ειρήνη Αϊβαλιώτου / catisart.gr
Μαρία Λαϊνά
Δ’ Θριαμβικό
Απο τη Συλλογή Επέκεινα (1970).
|
Love is not love Σαίξπηρ, Sonnet 116
Δεν είναι αγάπη αυτή (Σαίξπηρ, 116. μτφρ. Βασ. Ρώτας)
Αν κάποτε πεθάνω, μην ακούσεις ποτέ πως τάχα «κείμαι ενθάδε»: εσύ θα με βρεις στην αναπνοή του αγέρα στο φευγαλέο, παιδικό χαμόγελο.
Αν κάποτε πεθάνω, μη διαβάσεις ποτέ τ’ όνομά μου σε πέτρα: εσύ θα ξέρεις να μ’ ακούσεις στον αχό της άνοιξης και στην επιμονή του ήχου της βροχής.
Αν κάποτε πεθάνω, μην πιστέψεις ποτέ πως η αγάπη μου τελείωσε: σκέψου πως θα σε περιμένει, σ’ άλλες αισθήσεις περιγράφοντας την ομορφιά σου. |
επέκεινα αρχαία ελληνική ἐπέκεινα
Ερμηνεία
└επίρρημα┘ επέκεινα
✦ (τοπ.) πέρα από, μακρύτερα ή περισσότερο
✦ το επέκεινα ως ουσ., η άλλη ζωή
ιατί με φώναξες και γύρισα/ Καλά έφευγα και καλά με ξεπροβόδιζαν χωρίς να μου/ κρατούν κακία τα εγκόσμια/ όλα όσα δε θέλησα να πράξω κι έπραξα/ όλα όσα δεν θέλησα να γίνω κι έγινα»… M’ αυτούς τους στίχους αρχίζει η ποιητική συλλογή του Βύρωνα Λεοντάρη, με τίτλο Εως… (εκδόσεις «Νεφέλη»).
Στίχοι που μοιάζουν σαν ένα κοίταγμα προς τα πίσω, σαν μια ανασκόπηση, σαν εκ των υστέρων λόγος. «Εως…». Εως πού; Εως πότε; Εως εδώ; O Βύρων Λεοντάρης αναστοχάζεται και υπόσχεται με τις τρεις τελείες του τίτλου, παρά τους στίχους: «Να τελειώνουμε πια με τα τερτίπια της γραφής και/ της ανάγνωσης. / Τα ποιήματα συμβαίνουν. / Λοιπόν, μπορώ να πω το τι συμβαίνει; Το ίδιο το ποίημα/ δηλαδή, όχι το κείμενό του/ Μπορώ; όχι δε μπορώ. Κι όχι (όπως άλλοι θα σου πουν…) / γιατί ό,τι συμβαίνει δεν είναι παρά αυτό που/ τώρα εδώ κείται/ αλλά γιατί, απλά δε μπορώ».
Ολιγοσέλιδη η συλλογή του Βύρωνα Λεοντάρη, αλλά μεστή. Άτιτλα όλα τα ποιήματα, χωρίζονται σε δύο μέρη με υπότιτλους «Εκτός» και «Επέκεινα», η πρώτη δημοσίευση των περισσοτέρων έγινε στο περιοδικό «Σημειώσεις».
«Απροσδιόριστοι στον κόσμο.
Ενα κυμάτισμα είμαστε ένα τρέμισμα
– έρωτα το είπαν
ποίηση το είπαν…».
Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τον Θάνατο και τον Ύπνο, αδέλφια -και μάλιστα δίδυμα.
Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι η όψη του ανθρώπου που κοιμάται και του νεκρού έμοιαζαν πολύ μεταξύ τους, έτσι τις προσωποποίησαν ως φτερωτά δίδυμα αδέλφια.
Μια εντυπωσιακή χάλκινη κεφαλή Ύπνου ταξίδεψε από το Βρετανικό Μουσείο και παρουσιάζεται στον Ομηρικό Άδη.
Ο θάνατος, μια λέξη που κρύβει μέσα της όλο τον ανθρώπινο πόνο, τον φόβο και την αγωνία, αποτελεί «τη μοναδική βεβαιότητα του ανθρώπου.
Έμφαση δίνεται στα ποικίλα συναισθήματα των ανθρώπων: Οίκτος, λύπη, θυμός, απελπισία, αποφασιστικότητα, αποδοχή, αντίσταση.
«Στο σώμα μας έχουμε σίδερο που φτάνει για ένα καρφί, νερό που αρκεί μόνο για να πλύνουμε ένα πουκάμισο, κάρβουνο με το οποίο μπορούμε να ανάψουμε μια μικρή φωτιά. Αλλά η ψυχή είναι κάτι άλλο, άπειρο…».
Ο Νίκος Σταμπολίδης είπε μεταξύ άλλων ότι πρέπει να διαβάζουμε ορθά την αρχαιολογία του θανάτου κάνοντας αναφορές στην Αμφίπολη.
Ο Πλάτων πρέσβευε ότι η ψυχή που είναι αθάνατη είναι εγκλωβισμένη μέσα στο θνητό σώμα και στόχος της είναι να απεγκλωβιστεί, να περάσει μία σειρά μετενσαρκώσεων ώσπου να μπορέσει να επιτύχει το τέλειο και να ενωθεί με την ουράνια ενέργεια.
Πήλινο μικρογραφικό τραπέζι παιχνιδιού με θρηνωδούς, 580 – 570 π.Χ. Από τον ΚεραμεικόΟ Ομηρικός Άδης
Στα έπη, ιδιαίτερα του Ομήρου αλλά και άλλων επικών ποιητών της αρχαιότητας, υπάρχουν πολλές πληροφορίες σχετικά με τον Κάτω Κόσμο, πολλές από τις οποίες εικονίζονται στην αρχαία τέχνη.
Ο Βακχικός-Ορφικός Άδης
Μία τελείως διαφορετική προσέγγιση και αντίληψη του Κάτω Κόσμου που χρωστάει πολλά στις λεγόμενες μυστηριακές λατρείες που άνθησαν από τον 6ο αιώνα π.Χ. και εξής στον ελλαδικό χώρο. Λατρείες όπως του Διονύσου-Βάκχου, της Περσεφόνης και της Δήμητρας αλλά και τα λεγόμενα «ορφικά» δόγματα, προσέφεραν στους πιστούς τους, δηλαδή στους μύστες, έναν «παράδεισο» προορισμένο μόνο για αυτούς.
Το εισιτήριό τους ήταν ένα μικρό έλασμα χρυσού που πάνω του ήταν χαραγμένες οδηγίες για το ταξίδι στον Κάτω Κόσμο ή απλά το όνομα του νεκρού μύστη. Σ
Ο Πλατωνικός Άδης
Η άποψη του Πλάτωνα για τη ζωή μετά τον θάνατο έχει διατυπωθεί σε πολλά από τα έργα του, αλλά εικονογραφείται καλύτερα στην Πολιτεία. Ο φιλόσοφος πρέσβευε ότι η ψυχή που είναι αθάνατη είναι εγκλωβισμένη μέσα στο θνητό σώμα και στόχος της είναι να απεγκλωβιστεί, να περάσει μία σειρά μετενσαρκώσεων ώσπου να μπορέσει να επιτύχει το τέλειο και να ενωθεί με την ουράνια ενέργεια.
Μια μοναδική χάλκινη προτομή που βρέθηκε στη βίλλα των παπύρων του Herculaneum, γνωστή ως Διόνυσος-Πλάτων, απεικονίζει με τον πλέον εύληπτο τρόπο τη μείξη και ανταλλαγή μεταξύ των διαφόρων φιλοσοφικών και θρησκειολογικών ρευμάτων της αρχαιότητας.
