Οι τεχνικές σχετικά με την εικονογράφηση των καλλιγραφιών αναπτύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό στο Ιράν, κατά τις αρχές του 15ου αιώνα. Συνηθισμένη είναι η εφαρμογή χρυσών εικονογραφήσεων που περιλαμβάνει τη χρήση καθαρού χρυσού (23-24 ή 18 καρατίων), ο οποίος εφαρμόζεται με ειδικό χρωστήρα, μαζί με τις πολύχρωμες διακοσμήσεις που τον συνοδεύουν.
Όμως περισσότερα και καλύτερα μπορεί να μάθει κανείς αν πάει στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης και παρακολουθήσει τις ξεναγήσεις που θα γίνουν εκεί.
Οι ξεναγήσεις θα γίνουν στο πλαίσιο της έκθεσης «Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής» την οποία διοργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη και το Μορφωτικό Κέντρο της Πρεσβείας της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.
Για τους ενδιαφερόμενους οι ξεναγήσεις στην έκθεση θα πραγματοποιηθούν τις ακόλουθες μέρες και ώρες:
Σάββατο, 2 Ιουνίου στις 11 π.μ.
Σάββατο, 16 Ιουνίου στις 11 π.μ.
Πέμπτη, 21 Ιουνίου στις 4 μ.μ. και
Σάββατο, 30 Ιουνίου στις 11 π.μ.
***
Η έκθεση «Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής», εντάσσεται στο πλαίσιο της «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» και έχει δύο τμήματα:
Το πρώτο είναι αφιερωμένο στην ιστορία της καλλιγραφίας από τον 9ο έως τον 19ο αιώνα, μέσα από βιβλία και ενεπίγραφα αντικείμενα της συλλογής του Μουσείου Μπενάκη, καθώς και χειρόγραφα της Εθνικής Βιβλιοθήκης, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά.
Το δεύτερο τμήμα της έκθεσης εστιάζει στην τέχνη της σύγχρονης καλλιγραφίας μέσα από τα έργα του Ιρανού καλλιγράφου Μουσταμπά Σαμπζέ, ο οποίος εκθέτει έργα με ποιητικό και θρησκευτικό περιεχόμενο για πρώτη φορά στην Ελλάδα, παρέχοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να γνωρίσουν μία σημαντική πτυχή της σύγχρονης τέχνης της Μέσης Ανατολής.
***
Εκεί θα μάθετε ακόμη πως στη διάρκεια των πρώτων αιώνων του Ισλάμ, η διφθέρα ήταν το υλικό που χρησιμοποιήθηκε κατά κύριο λόγο για την παραγωγή χειρογράφων. Τα αντίγραφα του Κορανίου φιλοτεχνούνταν σε διάφορα μεγέθη και το μικρότερο γνωστό αντίγραφο έχει διαστάσεις 40×70 mm
Αργότερα υιοθετήθηκε η χρήση του παπύρου, ενώ μεγάλης σημασίας υπήρξε η μεταγενέστερη επαφή των Αράβων με το χαρτί, χάρη στη σύλληψη Κινέζων αιχμαλώτων το 751 στην περιοχή της Σαμαρκάνδης. Το χαρτί ήταν φθηνότερο από τη διφθέρα και πιο εύχρηστο από τον πάπυρο.
Κύριο εργαλείο για την καλλιγραφική σύνθεση ήταν μία γραφίδα από κάλαμο. Στη φυσική του κατάσταση, ο κάλαμος δεν επιτρέπει τη χρήση του ως γραφίδα, γι’ αυτό και έπρεπε να επεξεργαστεί κατάλληλα. H διαμόρφωση της μύτης τής γραφίδας είναι εξαιρετικής σημασίας και για το σκοπό αυτό γίνεται χρήση μικρής και αιχμηρής λάμας.
Διαφορετικές γραφές απαιτούν διαφορετικά σχήματα, ενώ οι παραμικρές διαφοροποιήσεις στο πάχος της μύτης γίνονται αισθητές στη γραφή. Για το λόγο αυτό, και ειδικότερα για μεγάλης έκταση κείμενα όπως το Κοράνιο, χρησιμοποιούνται γραφίδες που παράγονται από το λεπτό αγκάθι φοίνικα που ευδοκιμεί στην Ινδονησία και στη Μαλαισία, οι οποίες εφαρμόζονται συχνά στη συνήθη λαβή από κάλαμο.
Οι γραφίδες φτερού ήταν λιγότερο συνηθισμένες, ενώ Κινέζοι Μουσουλμάνοι ή Ινδοί καλλιγράφοι χρησιμοποιούσαν επίσης χρωστήρες.
Το μελάνι παρασκευαζόταν συχνά από αιθάλη και ορισμένες φορές οι Οθωμανοί καλλιγράφοι χρησιμοποιούσαν την αιθάλη από τους φανούς που έκαιγαν στο τζαμί του Σουλεϊμάν Α’ του Μεγαλοπρεπή, προκειμένου να εξασφαλίσουν με τον τρόπο αυτό θεία ευλογία.
***
Η έκθεση που φιλοξενείται στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης θα μάς μυήσει στην ιερή τέχνη της ισλαμικής καλλιγραφίας. Είναι μια έκθεση αφιερωμένη στην εξέλιξη της καλλιγραφίας στον ισλαμικό κόσμο και στη σύγχρονη ιρανική καλλιγραφική δημιουργία και επιδιώκει αφενός την εξοικείωση των επισκεπτών με την εξέλιξη και τον ρόλο της καλλιγραφίας στον ισλαμικό κόσμο και αφετέρου τη γνωριμία με τη σύγχρονη ιρανική καλλιγραφική δημιουργία.
Η καλλιγραφία είναι μια μορφή τέχνης που στον ισλαμικό κόσμο θεωρείται ιερή. Ο θαυμασμός για την ισλαμική καλλιγραφία πηγάζει κυρίως από τη σύνδεσή της με το Κοράνι, το ιερό βιβλίο του Ισλάμ.
Σύμφωνα με την ισλαμική θρησκεία, το κείμενο του Κορανίου είναι κατά λέξη ο λόγος του θεού, έτσι όπως αποκαλύφθηκε μέσω του αρχάγγελου Γαβριήλ στον προφήτη Μωάμεθ στα αραβικά και κωδικοποιήθηκε σε 114 κεφάλαια στα χρόνια του χαλίφη Ουθμάν (644-656).
ΛΕΖΑΝΤΑ ΚΥΡΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ
Απόσπασμα από το 33ο κεφάλαιο του Κορανίου με τον τίτλο «Οι συνασπισμένες φυλές» σε γραφή νάσταλικ. Καλλιγράφος: Μουσταμπά Σαμπζέ. Διακόσμηση χειρογράφου Ροχολλάχ Εσαγ Ζαντέ. Χαρτί, μελάνι, τέμπερα.
***
Πληροφορίες
«Ισλαμική Καλλιγραφία. Η Τέχνη της Ιρανικής Γραφής»
Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης
Διπύλου 12, Αθήνα
Τηλέφωνο: 210 3251311
Διάρκεια έκθεσης: Μέχρι και την Κυριακή 1 Ιουλίου 2018
Ώρες λειτουργίας: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00 – 18:00
Εισιτήρια: 7 και 9 ευρώ
***
Ξεναγήσεις
Ξεναγήσεις στην έκθεση θα πραγματοποιηθούν τις ακόλουθες μέρες και ώρες:
Σάββατο, 2 Ιουνίου στις 11 π.μ.
Σάββατο, 16 Ιουνίου στις 11 π.μ.
Πέμπτη, 21 Ιουνίου στις 4 μ.μ. και
Σάββατο, 30 Ιουνίου στις 11 π.μ.
Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις δεν επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης.
Κράτηση θέσεων στο τηλέφωνο 210 3251314, Δευτέρα – Πέμπτη 10:00-15:00.
