Αμαλία Βλάχου: Ο καναπές είναι η φυλακή μας

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Ξεκινώντας από την εξέταση των μηχανισμών που κινούν την επινόηση, μια νέα σκηνοθέτις -με την οποία το catisart.gr έχει εντυπωσιαστεί και στο παρελθόν- προσφέρει ιδέες και παραδείγματα για φανταστικούς στοχασμούς, τονίζοντας την απελευθερωτική φόρτιση του θεάτρου και τον εποικοδομητικό ρόλο της τέχνης. Δύο νέα κορίτσια βρίσκονται παγιδευμένα στα ίδια -με τις προηγούμενες γενιές- στερεότυπα που οδήγησαν μια ολόκληρη χώρα στην πνευματική κατάρρευση.

Καθισμένες σε έναν καναπέ ξεδιπλώνουν όλη τη σύγχρονη ελληνικότητα ως κάτι πεπερασμένο, ως κάτι που δε λέει να αλλάξει. Μια οργή που στρέφεται μέσα μας και μας τρώει τα σωθικά. Ακατάσχετη πολυλογία και μια κριτική σε εμάς τους ίδιους που δεν μπορούμε να βγούμε από το βάλτο που έχουμε βυθιστεί –ή μάλλον γεννηθήκαμε βυθισμένοι. Μια γενιά που έχει χρέος να ακουστεί. Ή τουλάχιστον να προσπαθήσει. Η γενιά του καναπέ.

Αυτή τη γενιά αναλύει η ταλαντούχα καλλιτέχνις Αμαλία Βλάχου στην παράστασή της «Μήνις, η επανάσταση του καναπέ», την οποία σύντομα ανεβάζει στη σκηνή “Black Box” του θεάτρου “Επί Κολωνώ”. Η ιστορία δεν προέκυψε αυτόματα, καθώς οι ιδέες δεν προκύπτουν αυτόματα. Με τον ίδιο τρόπο μια λέξη, που πέφτει συμπτωματικά στο μυαλό, παράγει κύκλους στην επιφάνεια και στο βυθό, προκαλεί μια ατελείωτη σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων, εμπλέκοντας στη διαδρομή της ήχους και εικόνες, συναισθήματα και αναμνήσεις, σημασίες και όνειρα, σε μια κίνηση που ενδιαφέρει την εμπειρία και τη μνήμη. Ενδιαφέρει τη φαντασία και το ασυνείδητο και περιπλέκεται από το γεγονός ότι το ίδιο το μυαλό επεμβαίνει συνεχώς, για να αποδεχτεί και να απωθήσει, να συνδέσει και να λογοκρίνει, να δημιουργήσει και να καταστρέψει.

Η Αμαλία συνάντησε τη λέξη “μήνις” μελετώντας την “Ιλιάδα” του Ομήρου. Με τη δημιουργική ανησυχία που τη διακρίνει, ένιωσε ότι αυτή η λέξη χαρακτηρίζει τον ελληνικό λαό αυτή τη στιγμή. “Αυτό γίνεται πάνω στον καναπέ”, μας λέει στη συνέντευξή της. “Ο καναπές είναι υπεύθυνος. Είναι η φυλακή μας. Μπορούμε να δραπετεύσουμε αλλά δε θέλουμε”. Χανόμαστε σε ένα λαβύρινθο σκέψεων και μεμψιμοιριών ατενίζοντας την οροφή και χάνοντας την επαφή με τον εαυτό μας. Και πού μας οδηγεί αυτό; Πόσο αυτοκαταστροφικό είναι; Αναλαμβάνουμε την ευθύνη των αποφάσεών μας ή πιστεύουμε πως πάντα φταίνε οι άλλοι;

Είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που προκύπτουν από την παράσταση «Μήνις, η επανάσταση του καναπέ», τους ρόλους της οποίας ερμηνεύουν η Κατερίνα Λούβαρη – Φασόη και η Πένυ Παπαγεωργίου. Το έργο, που στην ουσία αποτελεί μια ευρηματική σάτιρα της εποχής μας, σε σκηνοθεσία Αμαλίας Βλάχου, θα παρουσιαστεί από 5 Μαΐου έως 27 Μαΐου 2017 στο συμπαθέστατο και ατμοσφαιρικό “Black Box” του “Επί Κολωνώ”, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων. Αναμένουμε να το παρακολουθήσουμε.

Αμαλία, μίλησέ μας για την παράστασή σου, «Μήνις, η επανάσταση του καναπέ».

* Μήνις σημαίνει οργή. Συνάντησα τη λέξη στην Ιλιάδα. Η μήνις του Αχιλλέα. Έχει κάτι καταστροφικό αυτή η λέξη ως έννοια. Αυτοκαταστροφικό. Αυτή αισθάνομαι ότι μας χαρακτηρίζει σαν λαό αυτή τη στιγμή. Νιώθουμε μια ασυγκράτητη οργή, μας φταίνε όλοι και όλα. Δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη του εαυτού μας. Πάντα φταίνε οι άλλοι. Όλο αυτό στην ουσία στρέφεται μέσα μας. Κι αν έχουμε την πονηριά το στρέφουμε κι έξω από μας, το εξαπλώνουμε για να μη νιώσουμε μόνοι. Αυτό γίνεται πάνω στον καναπέ. Ο καναπές είναι υπεύθυνος. Είναι η φυλακή μας. Μπορούμε να δραπετεύσουμε αλλά δε θέλουμε. Αυτό είναι η παράσταση.

Τι σε ενέπνευσε στη δημιουργία του έργου;

* Η αυτοπαρατήρηση, οι συζητήσεις με τους φίλους μου, η ψυχοθεραπεία, αυτό που είμαι και αυτό που βλέπω γύρω μου. Είναι φοβερό, έχουμε χάσει την μπάλα κανονικότατα.

Σε ποιους θεατές απευθύνεται;

* Στον άνθρωπο. Δεν μπορώ να διαχωρίσω τους θεατές σε ηλικίες ή κοινωνικά στρώματα.

Ποια είναι η σχέση της γενιάς σου με τον καναπέ, την ανία και την αδράνεια;

* Σαρκική. Έχουμε ξαπλώσει και κοιτάμε ταβάνια, τοίχους, σκρολάρουμε στο Facebook, έχουμε χαθεί σε ένα λαβύρινθο σκέψεων πάνω στον καναπέ. Χάσαμε την επαφή με τον εαυτό.

Ποιο πιστεύεις ότι είναι το χρέος της γενιάς σου και ποια τα βασικά της εμπόδια;

* Πιστεύω στην ατομική επανάσταση. Αν γίνει μέσα μας επανάσταση θα την προκαλέσουμε και σε κάποιον άλλον κι αυτός σε κάποιον άλλον, είναι αλυσίδα. Το εμπόδιο είναι η σκέψη με την έννοια της υπερανάλυσης, τα πράγματα είναι πιο απλά, γι’ αυτό μάλλον είναι δύσκολα.

Ποιος είναι ο εχθρός της σκέψης, της ικανότητας για δημιουργία;

* Η φιλαρέσκεια. Η δύναμη της εικόνας, του να αποδείξω ότι κι εγώ μπορώ, ότι να κι εγώ υπάρχω, δείτε με σας παρακαλώ.

Τι θα ήθελες να αποκομίσει ο θεατής μετά την παρακολούθηση της παράστασής σας;

* Να κάνει κάτι γι’ αυτόν και μόνο, για την ψυχή του, χωρίς εγωισμό. Από αγάπη αληθινή και αγνή για τον εαυτό του.

Πιστεύεις ότι το θέατρο μπορεί να δώσει λύσεις;

* Ο Αντονέν Αρτώ λέει: “Δεν είμαι από αυτούς που πρεσβεύουν ότι για ν’ αλλάξει το θέατρο πρέπει να αλλάξει ο πολιτισμός μας… έχει τη δύναμη να επηρεάσει την όψη και τη διαμόρφωση των πραγμάτων”. Συμφωνώ απόλυτα. Κάτι παρόμοιο λέει και ο Αντρέι Ταρκόφσκι.

Εμπορικό και ποιοτικό θέατρο μπορούν να συμβαδίσουν;

* Μακάρι να μπορούσαν. Κάποιες φορές γίνεται. Αλλά είναι ελάχιστες.

Τι σε συνδέει με το θέατρο «Επί Κολωνώ», όπου για δεύτερη φορά ανεβάζεις παράσταση;

* Έχει μια ενέργεια και μια απλότητα. Δεν είναι δήθεν. Είναι αυτό που είναι.

Νιώθεις άγχος για το επόμενο βήμα σου και ποιο θα είναι αυτό;

* Νιώθω αγωνία για το αν θα καταφέρω να ζήσω μια ζωή γεμάτη. Το επόμενο βήμα είναι να εξασφαλιστώ οικονομικά σε ένα λογικό πλαίσιο, όχι εις βάρος του θεάτρου.

Τι σε κάνει να πλήττεις;

* Η επιδειξιομανία και η μιζέρια.

Τι σημαίνουν για σένα οι λέξεις «συγγνώμη» και «συγχώρεση»;

* Είναι πράξη, ενέργεια, αληθινή αλλαγή πλεύσης. Δεν έχει να κάνει με τον άλλον, αλλά με το τι πιστεύουμε για τον ίδιο μας τον εαυτό, για το τι επιλέγουμε να είμαστε.

Τι ρόλο παίζει η φαντασία στη ζωή σου και στην τέχνη σου;

* Στη ζωή μου κάποιες φορές καταστροφικό, κάποιες εξαιρετικά βοηθητικό, την ενεργοποιώ τις στιγμές που πλήττω. Στην τέχνη υποθέτω απλώς με βοηθάει.

Ποιο είναι το προσωπικό σου καταφύγιο;

* Το σπίτι μου και στόχος είναι να γίνει και το σώμα μου, να φιλοξενήσει αυτό που είμαι χωρίς σύγκρουση.

Πώς βιώνεις την καθημερινότητα;

* Κυκλοθυμικά. Όπως είναι και η παράσταση δηλαδή. Είμαι εγώ μέσα σ’ αυτήν, όπως και τα κορίτσια που παίζουν.

Τι λαχταράς να αδράξεις από τη ζωή;

* Τη ζωή.

Ως καλλιτέχνης, πώς βλέπεις τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα;

* Με τρομάζει. Ο κόσμος έχει αλλάξει πραγματικά. Υπάρχει κάτι άγριο πια.

Ποιο βιβλίο διαβάζεις αυτή την εποχή;

* Διαβάζω διάφορα αλλά κυρίως την Ιλιάδα.

Ελπίζεις σε ένα καλύτερο αύριο;

* Δυστυχώς ελπίζω ακόμα.