Του Παναγιώτη Μήλα
Μετά την επανέκδοση της εφημερίδας «Έθνος» τον Σεπτέμβριο του 1981 από τον Γιώργο Μπόμπολα με διευθυντή τον Αλέκο Φιλιππόπουλο γνώρισα πολλά – για μένα – νέα ονόματα δημοσιογράφων.
Στο ελεύθερο ρεπορτάζ τα κείμενα του Βασίλη Ζιώγα ξεχώριζαν. Κείμενα που θύμιζαν έντονα παραμύθια, παραμύθια για μεγάλους. Κείμενα «χτισμένα» με τη συνταγή των κλασικών τραγωδιών. Κείμενα με έντονες σατιρικές πινελιές. Ένα άλλο στοιχείο που έκανε τα κείμενα του Ζιώγα ιδιαίτερα ήταν η ποιητική διάστασή τους. Ήταν κείμενα που μέχρι τότε δεν έβρισκες στις εφημερίδες. Ούτε καν σε εβδομαδιαία ή ακόμα ούτε και σε μηνιαία περιοδικά.
Εδώ οι αναγνώστες της εφημερίδας είχαν τη μοναδική ευκαιρία να απολαμβάνουν σε καθημερινή βάση κείμενα με την υπογραφή του Βασίλη Ζιώγα, κείμενα με σαφή θεατρικότητα. Ήταν κείμενα που αναφέρονταν σε καθημερινούς ανθρώπους και στη δράση τους.
Ο Βασίλης Ζιώγας είχε τις κατάλληλες γνώσεις αλλά κυρίως είχε την επιθυμία να προσφέρει στους αναγνώστες κάθε μέρα ένα ολοκληρωμένο μονόπρακτο αν και ήταν καθαρή δημοσιογραφική ύλη.
Μπορεί σήμερα – με τα δεδομένα του 2020 – να ακούγεται παράξενο, δύσκολο, ίσως και ακατόρθωτο ένας δημοσιογράφος να αφιερώνει χρόνο και πνεύμα για να δημιουργήσει ένα κείμενο που να μη μοιάζει καθόλου με το αντίστοιχο κείμενο για το ίδιο θέμα σε οποιαδήποτε άλλη εφημερίδα.
Όμως τότε οι συνθήκες ήταν ακόμη πιο δύσκολες και ειδικά για το «Έθνος» που έδινε κάθε μέρα τη μάχη της επιβίωσης απέναντι σε εφημερίδες με μακρά ιστορία.
Αλλά ο Αλέκος Φιλιππόπουλος είχε επιλέξει κορυφαία ονόματα στο χώρο των γραμμάτων και τα είχε εντάξει στη δημοσιογραφική ομάδα η οποία μέσα σε έξι μήνες από την έκδοση της εφημερίδας κατάφερε να πατήσει στην κορυφή της κυκλοφορίας.
Ο Βασίλης Ζιώγας ήταν ένας από τους βασικούς παίκτες που είχε το «Έθνος» στη σύνθεσή του… Ένας παίκτης που οδηγούσε κάθε μέρα την ομάδα του σε νέες νίκες.
Ο Ζιώγας μπορεί για μένα και για κάποιους αναγνώστες να ήταν άγνωστος όμως η πορεία του μέχρι τότε στα ελληνικά γράμματα ήταν κάτι περισσότερο από σημαντική. Αρκεί μόνο να σκεφτεί κανείς ότι το 1951 σε ηλικία μόλις 14 ετών, έγραψε κι ανέβασε το πρώτο του θεατρικό έργο με τίτλο «Η ψευδομένη στάφυλος». Αυτό το έκανε στο Αμερικάνικο Κολέγιο του Ψυχικού. Εκεί που σπούδαζε από τότε που έφυγε από τη γενέτειρά του Θεσσαλονίκη και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.
***
Το 1956 έφυγε για την Αυστρία, με υποτροφία της πόλης Λιντς, για ζωγραφική. Εκεί όμως σπούδασε κινηματογράφο και θέατρο στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Συμμετείχε μάλιστα στο λογοτεχνικό κίνημα του λετρισμού, μαζί με τους σημαντικούς ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς της Αυστρίας (Hernest Jandl, H.C. Artman, Peter Hantke).
Το πρώτο του βιβλίο με τον τίτλο «21 σπουδές για μικρό στίχο», κυκλοφόρησε το 1957. Στη συνέχεια όμως αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στο θέατρο. Στη δεκαετία του ’50 ταξίδεψε αρκετά, έζησε για ένα διάστημα στο Παρίσι κι έγραψε πολλά θεατρικά έργα, τα οποία παρουσιάστηκαν και δημοσιεύτηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης, μετέφρασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα έργα των Ιονέσκο και Μπέκετ, κατά παραγγελία της Κρατικής Ραδιοφωνίας.
Το 1972 πήγε στη Νέα Υόρκη με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Ford και συνεργάστηκε με το θεατρικό οργανισμό La Mama.
Από το 1979 εργαζόταν ως δημοσιογράφος και αρθρογράφος στον ημερήσιο Τύπο.
Στη γερμανόφωνη Ευρώπη έχουν παρουσιαστεί επανειλημμένως έργα του. Από τη Β’ Σκηνή του Josef stadt theater, το Theater beim Auersberg, το Stadt theater Lucern, το Arche Theater, την Όπερα της Βόννης, το Α’ Πρόγραμμα της Αυστριακής Τηλεόρασης, το Deutsch Griechisches Theater και άλλα.
***
Από τη «Στάφυλο» μέχρι τον «Ανθισμένο άντρα»
Ο Βασίλης Ζιώγας έκανε την αρχή με το έργο του «Η ψευδομένη στάφυλος» (1949) και ολοκλήρωσε την παρουσία του στα ελληνικά γράμματα το 2001 με το μυθιστόρημα «Ο ανθισμένος άντρας».
Στα 50 χρόνια της συγγραφικής του πορείας τον συναντήσαμε σε άλλα 29 έργα:
* Μια Αίθουσα Παραμονής (1956)
* Ο Κακός Βιστουρίχ ή Πώς να στοιχειώσετε θέλοντας και μη (1957)
* 21 Σπουδές για μικρό στίχο (ποίηση, 1957)
* Το Εστιατόριον Humanismus (1957) που παίχτηκε το 1964 από το Πειραματικό Θέατρο
* Οι Μπριζόλες και η Σταφίδα ή το Ψευτοπαίδι (1957) παίχτηκαν από το Άρχε Τεάτερ (Arche Theater) της Βιέννης το 1962.
* Ο Μέγας Μπεηζάχ (1958)
* Το Προξενιό της Αντιγόνης, (1958) παίχτηκε το 1960 από τη Δωδέκατη Αυλαία και το Ε.Ι.Ρ., το 1969 από το Γιόσεφστατ Τεάτερ (Josef stadt Theater) της Βιέννης, το 1970 από το Ι Πρόγραμμα της Αυστριακής Τηλεόρασης ORF, το 1970 από το Στάτ τεάτερ Λουτσέρν (Stadt theather Luzern) Ελβετίας.
* Η Ιφιγένεια στη Φωτιά (1960)
* Τα Πασχαλινά Παιχνίδια (1965) παρουσιάστηκαν με τον τίτλο Αστική Μυθολογία, το 1966, από την Ελεύθερη Σκηνή.
* Το Λαστιχένιο Φέρετρο, μονόπρακτο (1965), μελοποιημένο από τον Αργύρη Κουνάδη σε μετάφραση Ότο Χάιντεγκερ (Staininger) (1964) παρουσιάστηκε από την Όπερα Βόνης και Βερολίνου το 1968
* Η Κωμωδία της Μύγας (1967)
* Ο Φαλός πάνω στο Λουλούδι (1970)
* Ζιζί (πεζογράφημα, 1975)
* Τα εφτά κουτιά της Πανδώρας (1982)
* Οι γάμοι (1986)
* Το βουνό (1986)
* Όπως τα κούρντισες, Θε’ μου (μυθιστόρημα, 1993)
* Το δέντρο του Ιούδα
* Οι κάφροι Ή η αληθινή ιστορία του Μενέλαου και της Ελένης: Κωμωδία Φλυάκων
* Το μπουκάλι
* Το προξενιό της Αντιγόνης
* Η κωμωδία της μύγας
* Ο Δον Κιχώτης σε νέες περιπέτειες
* Εννέα μονόπρακτα
* Φιλοκτήτης
* Χρωματιστές γυναίκες
* Big Band
* Η επίσκεψη
* Το Μποζό
***
Ο Βασίλης Ζιώγας γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1937 και «έφυγε» από τη ζωή την Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2001, αφήνοντας πίσω του δύο κόρες την Ελένη (στιχουργό, σεναριογράφο και ηθοποιό) και τη Μάρθα (χορεύτρια και τραγουδίστρια) από την πρώτη σύζυγό του Ελένη, και τη σύντροφό του ποιήτρια Παυλίνα Παμπούδη.
