Του Παναγιώτη Μήλα
«Το χελιδόνι στο κλουβί να τραγουδήσει δεν μπορεί»… Αυτό λέει μια παλιά ελληνική παροιμία.
Φυσικά, όπως σε όλους τους κανόνες έτσι και στις παροιμίες υπάρχουν οι εξαιρέσεις. Αυτό το έζησα πηγαίνοντας για να παρακολουθήσω «Το χελιδόνι» (La golondrina) του Γκιλιέμ Κλούα (Guillem Clua), το οποίο σε μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σκηνοθεσία της Ελένης Γκασούκα, παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο θέατρο «Μικρό Γκλόρια».
Αν και το θέατρο είναι «μικρό» – όπως και το κλουβί – εν τούτοις σε κάνει να νιώθεις την ίδια άνεση που θα ένιωθες αν ήσουν σε μια μεγάλη και εντυπωσιακή αίθουσα.
Το περιβάλλον είναι μια ζεστή αγκαλιά που σε υποδέχεται με τρόπο ξεχωριστό και σε προδιαθέτει για να απολαύσεις την παράσταση που πιστεύεις πως είναι φτιαγμένη μόνο για σένα.
Το ίδιο πίστεψα κι εγώ όμως μπερδεύτηκα από την ώρα που άρχισε, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά που τέλειωσε το έργο: Είχε αγωνία, μα δεν ήταν θρίλερ. Είχε απρόσμενη εξέλιξη, αν και δεν ήταν περιπέτεια. Είχε και τραγούδια, και χορό, αλλά δεν ήταν μιούζικαλ. Ήταν ανάλαφρο, καμία σχέση όμως με το μπουλβάρ. Πολύ τρυφερό, έντονα ερωτικό, όχι όμως ρομαντική κομεντί. Δεν είχε ούτε διδακτικό τόνο, ούτε ήταν κωμωδία ηθών, αν και το γέλιο έβγαινε αβίαστα σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Αβίαστα όμως έβγαινε και το δάκρυ, αν και δεν ήταν αυτός ο στόχος του συγγραφέα. Είχε στοιχεία σκληρότητας, φάρσα δεν ήταν, ούτε μελόδραμα, ούτε τραγικοκωμωδία.
Τίποτα από τα παραπάνω. «Το χελιδόνι» είναι κάτι άλλο. Μια κατηγορία από μόνο του. «Το χελιδόνι» του Κλούα είναι ένας αητός που έφτασε από την Ισπανία στην Αθήνα και τολμά να μας μιλήσει ανοιχτά για όλα…
Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες Καταλανούς συγγραφείς, «ο Κλούα γράφει με αφορμή την τρομοκρατική επίθεση της 12ης Ιουνίου 2016 στο gay bar του Ορλάντο. Η πραγματική σημασία αυτής της επίθεσης, τα κίνητρα του τρομοκράτη και η σκιά των θυμάτων του προκαλούν αντιπαράθεση ανάμεσα στην Αμέλια και τον Ραμόν, που θα τους οδηγήσει στην αποκάλυψη της αλήθειας γύρω από αυτά τα τρομερά γεγονότα. Αυτή η αλήθεια θα τους αναγκάσει να στοχαστούν γύρω από την ταυτότητά τους, την αποδοχή της απώλειας και την ευθραυστότητα της αγάπης, κάνοντάς τους να ξεγυμνώνουν τις ψυχές τους και να ενώσουν με έναν τρόπο τις τύχες τους για πάντα».
-«Πρόκειται για ένα υπέροχο, βαθιά ανθρώπινο και συγκινητικό έργο, που είναι παράλληλα ύμνος στην αγάπη και τη ζωή». Ο Γκιλιέμ Κλούα έχει εξαιρετική γραφή και έναν αριστουργηματικό τρόπο αφήγησης. Ανήκει κι αυτός στη φοβερή ισπανική σχολή η οποία καταπιάνεται με σημερινά, καθημερινά προβλήματα και πλάθει ιστορίες, καταστάσεις, πρόσωπα, χαρακτήρες. Είναι ο συγγραφέας που τολμά να αγγίξει θέματα που εδώ δύσκολα τα κουβεντιάζουμε ακόμη και στις κλειστές παρέες μας. Όταν είδα το έργο, προσπαθούσα να προβλέψω την επόμενη σκηνή και να φανταστώ την εξέλιξη, δεν έκανα όμως ούτε μια σωστή σκέψη. Οι ανατροπές διαδέχονταν η μία την άλλη. Άλλο περίμενα, άλλο συνέβαινε. Και μιλάω για ανατροπές που θυμίζουν αγώνα μπάσκετ, εκεί που όλα κρίνονται μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο.
Σε αυτό το μαγικό παιχνίδι δύο ομάδες (5Χ5) έπαιξαν με ένα και μοναδικό στόχο: Να χαρίσουν τη νίκη… στους θεατές.
Στην πρώτη ομάδα:
-Η βοηθός σκηνοθέτη, Αγνή Χιώτη, σίγουρα σήκωσε βαρύ φορτίο αφού έπρεπε να βρίσκει λύσεις, να αντιμετωπίζει τα απρόβλεπτα, να είναι μέσα στο μυαλό όλων και να καλύπτει τα «θέλω» τους.
-Στη μουσική διδασκαλία η Ιώβη Φραγκάτου. Το γεγονός ότι κατάφερε να διδάξει την πρωταγωνίστρια να παίξει στο πιάνο ένα ολόκληρο κομμάτι, αυτό από μόνο τους είναι άθλος.
-Στα σκηνικά και στα κοστούμια η Μαίρη Τσαγκάρη, έδωσε αυτόν τον αέρα της μεγαλοπρεπούς αίθουσας – που σας έλεγα στην αρχή – αλλά και τη ζεστή ομορφιά της απλότητας και της καθημερινότητας που σε ηρεμεί όπου κι αν κοιτάς, ακόμη και στην πιο κρυφή γωνιά του σκηνικού.
-Στη μετάφραση η Μαρία Χατζηεμμανουήλ έχει τη μυστική συνταγή: Και να επιλέγει τα έργα, και να αποδίδει με τρόπο αριστουργηματικό τα μικρά και τα μεγάλα νοήματα που είναι κρυμμένα στα κείμενα των συγγραφέων της. Το ίδιο έκανε και τώρα φτιάχνοντας με πανέμορφη φωλιά για «Το χελιδόνι» του Κλούα.
-Πρωταγωνίστρια η Σοφία Σεϊρλή, ως Αμέλια. Εδώ τι να πω; Ούτε ο Μπαμπινιώτης δεν με σώζει: Δυναμική, γοητευτική, θαρραλέα, ρομαντική, ικανή, θελκτική, με τακτ, επιδέξια, μυστηριώδης, χαρούμενη, αισιόδοξη, ορμητική, επιβλητική, σεμνή. Της πρέπουν κι άλλα. Σίγουρα το πρώτο που σκέφτηκα με το που έσβησαν τα φώτα ήταν πως της αξίζει ένα βραβείο ερμηνείας.
Στη δεύτερη ομάδα, εκτός από τον συγγραφέα Γκιλιέμ Κλούα, συμμετέχουν επίσης:
-Ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος, που έγραψε τους στίχους στο τραγούδι «Το χελιδόνι». Διαβάστε το εδώ. Δεν είναι παιδικό, δεν είναι «δήθεν», δεν είναι περισπούδαστο. Είναι ένα πολύ απλό στιχούργημα που μέσα στις 125 λέξεις του κρύβει μεγάλες αλήθειες. Αξίζει αυτές τις αλήθειες να τις κάνουμε κτήμα μας. Η εποχή πλέον το επιβάλλει… έστω και αν για κάποιους είναι «κόκκινο πανί».
*
Ήρθε ο χειμώνας
Ο ουρανός ψηλά βουρκώνει
Να μη φοβάσαι
Σου στέλνω ένα χελιδόνι
*
Για να σου φέρει
Ένα ανοιξιάτικο τραγούδι
Να σε ζεστάνει
Όπως ο ήλιος το λουλούδι
*
Χελιδόνι που γυρίζει στη φωλιά του
Κουβαλά ένα μυστικό μες στα φτερά του
Χελιδόνι που για λίγο σε έχει αφήσει
Μες στον ύπνο σου θα ‘ρθει να σε φιλήσει
*
Μια ηλιαχτίδα
Κι όλος ο κόσμος θα γλυκάνει
Διώχνει τον πόνο
Σαν καλοκαίρι που όλα φτάνει
*
Κάθε σου φόβος
Μέσα στη νύχτα θα σκορπίσει
Και το χειμώνα
Θα ‘ρθει η άνοιξη να σβήσει
*
Χελιδόνι που γυρίζει στη φωλιά του
Κουβαλά ένα μυστικό μες στα φτερά του
Χελιδόνι που για λίγο σε έχει αφήσει
Μες στον ύπνο σου θα ‘ρθει να σε φιλήσει.
*
-Και η μουσική όμως έχει την υπογραφή ενός μεγάλου δημιουργού: Θέμης Καραμουρατίδης. Θα συμφωνήσετε με το επίθετο «μεγάλος» που βάζω πριν από το όνομά του. Αρκεί να σας πω ότι όλοι οι θεατές βγαίνοντας από το «Μικρό Γκλόρια» μουρμουρίζουν τη σύνθεση του Καραμουρατίδη. Πρόκειται για κάτι σπάνιο, τη στιγμή που σήμερα οι θεατές αμέσως μετά την αυλαία σπεύδουν να προλάβουν το μετρό. Εδώ συμβαίνει το αντίθετο. Εδώ σιγοτραγουδούν, όπως έκαναν παλιά μετά τις επιθεωρήσεις. Η μουσική αυτή είναι άλλος ένας ισχυρός συνδετικός κρίκος μεταξύ των θεατών και του κειμένου του Κλούα.
-Για το σχεδιασμό φωτισμού, την ευθύνη είχε ο Λευτέρης Παυλόπουλος. Εδώ βρίσκεται η δεξιοτεχνία τού να αναδείξεις ένα τόσο μικρό χώρο και να τον παρουσιάσεις ως αίθουσα του Μεγάρου…
-Ο Βασίλης Μαυρογεωργίου υποδύεται τον Ραμόν. Διεισδυτικός σαν «κατσαρίδα» ο ηθοποιός ξέρει ακόμη και με μια σιωπή ή με μια γκριμάτσα να φέρει στην επιφάνεια τις κρυφές χάρες του ήρωά του. Αυτό δεν το έμαθε μόνο στη δραματική σχολή. Αυτό το έμαθε κυρίως στη Σχολή Σκίτσου του Σπύρου Ορνεράκη, τότε που διδάχθηκε την τεχνική να ανακαλύπτει ακόμη και τις πιο σκοτεινές πτυχές του προσώπου των πρωταγωνιστών του. Ευχαριστούμε τον Βασίλη και για τα βουρκωμένα του μάτια, που ως προβολείς φώτισαν τον πονεμένο Ραμόν.
***
-Εύκολος ο ρόλος για έναν σκηνοθέτη που έχει τους παραπάνω συνεργάτες; Η απάντηση είναι καταφατική, σε πρώτη ανάγνωση. Όμως άλλη είναι η αλήθεια. Ούτε διαιτητής στο ελληνικό ντέρμπι “αιωνίων” ή στο ισπανικό el clasico δεν θα είχε τέτοια δύσκολη αποστολή. Όλοι αυτοί οι ταλαντούχοι καλλιτέχνες εκτός από τις εμφανείς έχουν κι άλλες κρυφές δυνατότητες. Μέσα λοιπόν από μυστικές διαδρομές η Ελένη Γκασούκα που σκηνοθέτησε «Το χελιδόνι», έπρεπε να βρει – και βρήκε – τον κρυμμένο θησαυρό κάθε συνεργάτη της. Τυχεροί λοιπόν εμείς οι θεατές που απολαύσαμε το αποτέλεσμα αυτής της ιδιαίτερης απόδοσης ενός τόσο περίτεχνου κειμένου.
Κλείνοντας να θυμίσω πως μια άλλη, επίσης παλιά, ελληνική παροιμία λέει ότι «Το χελιδόνι σαν φανεί θ’ ανθίσουν τα λουλούδια»… Όσοι δείτε αυτή την παράσταση θα θυμηθείτε πως αυτή την παροιμία την επιβεβαιώνουν οι παρακάτω συντελεστές:
***
Το Χελιδόνι (La Golondrina)
Του Γκιλιέμ Κλούα (Guillem Clua)
*
Μετάφραση από τα ισπανικά: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Ελένη Γκασούκα
Σκηνικά/Κοστούμια: Μαίρη Τσαγκάρη
Σχεδιασμός φωτισμού: Λευτέρης Παυλόπουλος
Μουσική: Θέμης Καραμουρατίδης
Στίχοι: Γεράσιμος Ευαγγελάτος
Μουσική διδασκαλία: Ιώβη Φραγκάτου
Βοηθός σκηνοθέτη: Αγνή Χιώτη
Ερμηνεύουν:
Σοφία Σεϊρλή, Βασίλης Μαυρογεωργίου
***
Άλλες πληροφορίες
Στο Θέατρο «Μικρό Γκλόρια»
Ιπποκράτους 7
Δίπλα στον σταθμό μετρό «Πανεπιστήμιο»
Παραστάσεις κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 μ.μ.
Διάρκεια: 90 λεπτά
Εισιτήριο: Κανονικό 15 ευρώ, Μειωμένο 12 ευρώ, Aτέλεια 5 ευρώ
Τηλέφωνο: 210-364.23.34
Και στο Viva.gr
***
Και μια μικρή γεύση από «Το χελιδόνι»
ΣΥΝΤΟΜΗ ΜΑΤΙΑ…
