Γράφει η Δήμητρα Γρηγορέα (*)
Η ξαφνική απώλεια της Off-Off Athens θεατρικής σκηνής
Τα ξημερώματα Κυριακής 19/1 προς Δευτέρα 20/1 ένας φίλος και συνεργάτης από το χώρο του θεάτρου έχασε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα. Ήταν 40-42 ετών το πολύ.
Μόλις μου ανακοινώθηκε η απώλειά του μέσω ενός τηλεφωνήματος με κυρίεψε το ρίγος της απώλειας. Μέσα σε 10 δευτερόλεπτα πέρασαν από μπροστά μου όλες μας οι στιγμές, όλες μας οι συζητήσεις, κάθε μας έξοδος, οι δύσκολες και όμορφες στιγμές μας. Γνωριζόμασταν από το 2002. Παρότι έχουν περάσει σχεδόν 48 ώρες από τη στιγμή, που ενημερώθηκα για το τραγικό γεγονός, περνάω ακόμα το πρώτο στάδιο της απώλειας, που είναι προφανώς η άρνηση (δηλαδή ο μηχανισμός άμυνας που θέτει το άτομο, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αντέξει τον πόνο που προκαλεί ένα απροσδόκητο δυσάρεστο γεγονός). Αντιλαμβάνομαι ότι για να βρίσκομαι ακόμα στη φάση της άρνησης, -εγώ που υπήρξα απλά μια γνωστή του-, τότε μάλλον αυτό το στάδιο θα αργήσουν πολύ (πάρα πολύ) να το ξεπεράσουν η οικογένεια και οι στενοί του φίλοι.
Η διαδικασία αποδοχής γίνεται πιο δύσκολη καθώς διαβάζω, τα δημοσιεύματα και τις αναρτήσεις στα social media για το γεγονός. Η απώλεια του Γιώργου (Κατινά) θλίβει πέραν των αυταπόδεικτων λόγων (π.χ νεαρό ηλικίας, τρόπoς που έλαβε χώρα το ατύχημα, δημοφιλής επαγγελματίας, καλός φίλος) και για αιτίες μη φανερές με την πρώτη σκέψη. Φεύγοντας τόσο απότομα, δίνει απότομο τέλος σε ένα είδος θεάτρου-θεατρικού αποτελέσματος, του οποίου -για τη σύγχρονή Ελλάδα- υπήρξε πρωτεργάτης. Εκμεταλλευόμενη την ιδιότητα της θεατρολόγου θα χαρακτήριζα το είδος αυτό ως «Off-off Broadway». Ετυμολογικά η φράση αυτή αναφέρεται σε θεατρικές παραγωγές στη Νέα Υόρκη. Πρόκειται για τα θέατρα εκείνα, που είναι μικρότερα από τα Broadway και Οff-Broadway θέατρα. Off-Off Broadway ορίζονται τα θέατρα (ή εναλλακτικοί χώροι όπως γκαράζ, μπαρ κ.τ.λ.) που έχουν λιγότερες από 100 θέσεις. Εκεί παρουσιάζονται συνήθως επαγγελματικές παραγωγές από καταξιωμένους (συνήθως νέους) καλλιτέχνες σε παραστάσεις χαμηλού κόστους -low budget- και σε κείμενα συνήθως σύγχρονων δημιουργών. Τέλος, οι παραγωγές αυτές έχουν ιδιαίτερα φιλική τιμή εισιτηρίου για τους θεατές.
Ο Γιώργος υπήρξε ο επαγγελματίας που ταύτισε το όνομά του με την Off-Off Athens θεατρική σκηνή. Από το 2002 έως και σήμερα διαμόρφωσε με τις επιλογές του αυτό το είδος, δίνοντας -τις περισσότερες φορές- αποτελέσματα άξια αναφοράς και θέασης. Έστησε σαν παραγωγός – συμπαραγωγός ή καλλιτεχνικός διευθυντής σημαντικές παραστάσεις σε χώρους, όπως στο “Nixon”, στο “Αλκμήνη”, στο “Χυτήριο”, στο “Vault”, στο “Olvio” και στο “Άβατον” που βρίσκονται στο Γκάζι, στον πολυχώρο “Άγκυρα” στα Εξάρχεια, στο θέατρο “Βικτώρια” στο Πεδίον του Άρεως, στη μουσική σκηνή “Δ3” στο Κολωνάκι και σε πολλούς ακόμα εναλλακτικούς χώρους, όπως μπαρ και μουσικές σκηνές. Το ίδιο έκανε και με αντίστοιχους χώρους στη συμπρωτεύουσα, όπου τον είχα συναντήσει για τελευταία φορά τον Απρίλιο του 2013, όταν βρέθηκε εκεί για τις ανάγκες της πολύ πετυχημένης παραγωγής «Κάποιος μιλάει μόνος του κρατώντας ένα ποτήρι γάλα».
Θεωρώ ότι θα αποτελούσε πολύ ενδιαφέρον αντικείμενο έρευνας η καταγραφή των έργων που παρουσίασε στη διάρκεια της δεκαετίας. Ως θεατής παρακολούθησα κάποια από αυτά, σε λίγα συμμετείχα ως συνεργάτης του και σε μερικά υπήρξα απλώς αναγνώστης των διθυραμβικών κριτικών που διάβαζα στο Διαδίκτυο. Ενδεικτικό παράδειγμα οι τελευταίες του δουλειές, όπως «Η χελώνα του Δαρβίνου» του Χουάν Μαγιόργκα, σε σκηνοθεσία Νίκου Σακαλίδη στο θέατρο «Αλκμήνη» και ο μονόλογος «Πατριδογνωσία ή Τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη» με τον εξαιρετικό Γεράσιμο Γεννατά σε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας στο θέατρο «Χυτήριο».
Οι παραστάσεις άπειρες, ακόμα πιο πολλοί φυσικά οι καλλιτέχνες στους οποίους έδωσε τον τρόπο και χώρο (κυρίως και πάνω από όλα) να εκφραστούν και να δημιουργήσουν με απλά και λιτά μέσα. Όλοι εκείνοι οι σκηνοθέτες, συγγραφείς και φυσικά ηθοποιοί που βρήκαν στέγη στο καλλιτεχνικό γραφείο του Γιώργου το περίφημο 4(for)Actors agency, είναι αυτοί που τον αποχαιρετούν αναγνωρίζοντας δημόσια το πολύτιμο έργο του και τη βοήθεια που τους προσέφερε να σταθούν με αξιοπρέπεια στην τόσο άγρια θεατρική αγορά της πρωτεύουσας.
Ως συνεργάτης του θα θυμάμαι πάντα τις ευχάριστες στιγμές κατά τη διάρκεια της υλοποίησης της παράστασης του Βασίλη Μυριανθόπουλου «Τρεις κόρες εν καμίνω» το 2008 και την πρώτη μας συναυλία με την μπάντα «Μια Λα στο Μίξερ» στο χώρο που στεγάζεται σήμερα το Shamone στην πλατεία Κεραμεικού.
Ως θεατής θα θυμάμαι τις βραδιές άφθονου γέλιου στο Stand up Comedy του Δημήτρη Δημόπουλου και το υπέροχο «Blanching» της Ζωής Ξανθοπούλου στον καταπληκτικό χώρο του Screening room στο Bar Nixon στον Κεραμεικό.
Ως θαυμάστρια του ηθοποιού Γιώργου θα θυμάμαι για πάντα τη συγκλονιστική ερμηνεία του (και αφορμή να ξεκινήσουμε να κάνουμε στενή παρέα) στο πολυβραβευμένο «Σπιρτόκουτο» του Γιάννη Οικονομίδη το 2007. Με την ιδιότητα του ηθοποιού έκλεισε τελικά τον -τόσο πρόωρα- δημιουργικό του κύκλο συμμετέχοντας τη φετινή θεατρική σεζόν στο έργο «The man from Earth» στο θέατρο «Αλκμήνη», το οποίο μάλιστα ύστερα από 3 μήνες sold out παραστάσεων είχε πρόσφατα ανακοινώσει παράταση μέχρι και τον Απρίλιο του 2014.
Ολοκληρώνοντας το κείμενο αυτό -και έχοντας ήδη ολοκληρωθεί και η κηδεία του σε κοιμητήριο στη Νέα Φιλαδέλφεια- νιώθω ότι έχω αρχίσει να περνάω σιγά σιγά στο επόμενο στάδιο της απώλειας που είναι ο θυμός. Θυμός για την αδικία να χαθεί ένας άνθρωπος που είχε κατακτήσει το σεβασμό όλων μας. Θυμός που δεν είχαμε προλάβει να αναγνωρίσουμε την αξία του όταν ήταν ακόμα στο πλευρό μας και φυσικά θυμός που το αγαπημένο θεατρικό «είδος», που υπηρέτησε με τόσο πάθος και δημιουργικότητα -το Off Off Athens- θα μείνει ορφανό. Τελικό στάδιο της απώλειας οι ειδικοί λένε πώς είναι η διαπραγμάτευση. Όταν με το καλό έρθει να με βρει, ελπίζω πως θα είναι η στιγμή που θα μαθαίνω ότι το δημιούργημά του, το πρακτορείο 4ACTORS και όλα όσα υπηρέτησε μέσα από αυτό, θα βρουν συνεχιστή.
Αθήνα, 21/1/2014
* Δήμητρα Γρηγορέα (Θεατρολόγος- Πολιτιστικό Marketing)
* Η κηδεία του Γιώργου Κατινά γίνεται την Τετάρτη, 22/1, στις 16.00, στο Νεκτροταφείο Ν. Φιλαδέλφειας Κόκκινος Μύλος.
Συλλυπητήρια σε όλους όσοι τον γνώρισαν, στους συνεργάτες, φίλους και στην οικογένειά του.