Φωτογραφίες: Σοφία Παπαδάτου
Στο τέλος της παραλίας του Αργοστολίου, σε ένα μικρό πλάτωμα με παγκάκια, αμέσως μετά το παλιό κολυμβητήριο και δίπλα στο Ναυτικό Όμιλο, βρίσκεται το άγαλμα του Νίκου Καββαδία. Από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, ο ναυτικός πάνω από όλα Νίκος Καββαδίας καταγόταν από το Φισκάρδο, όπου μάλιστα διατηρείται και το πατρικό σπίτι της οικογένειας. Όσο ήταν παιδί, σύμφωνα με τις αναφορές για τη ζωή του, έζησε με την οικογένειά του κάποια χρόνια στο Αργοστόλι.
Η προτομή είναι τοποθετημένη πάνω σ’ έναν ακανόνιστο βράχο και εκεί πάνω βρίσκονται σε σιδερένια επιγραφή κάποιοι στίχοι απ’ το μελοποιημένο ποίημα του “Πούσι”. Η προτομή είναι φτιαγμένη από ορείχαλκο. Στο αριστερό του μπράτσο βρίσκεται η χρονολογία 1983 καθώς και το όνομα του γλύπτη Νίκου Ίκαρη, που ανάλαβε την αναστήλωση της προτομής. Πίσω απ’ τον ακανόνιστο βράχο ανεμίζει η ελληνική σημαία. Το ότι βρίσκεται στο συγκεκριμένο σημείο αποτελεί φόρο τιμής στον Έλληνα ποιητή. Η ανέγερση της προτομής έγινε με πρωτοβουλία του Συλλόγου Κεφαλλήνων Νέας Υόρκης “Κέφαλος”. Το άγαλμα βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα, που τόσο αγάπησε, ενώ ο ποιητής αγναντεύει αιωνίως τα καράβια που έρχονται και φεύγουν…
Ο ίδιος ο ποιητής παρουσιάζεται με ελαφρώς νοσταλγικό και μελαγχολικό ύφος, αγναντεύοντας το πέλαγος. Το ρυτιδιασμένο πρόσωπό του, ένα πρόσωπο ταλαιπωρημένου και καραβοτσακισμένου ανθρώπου, δείχνει μια βαθιά θλίψη που αποτυπώνεται μέσα από τη σκυφτή στάση του σώματός του. Εύκολα καταλαβαίνει κάνεις πως τη ζωή του την πέρασε μέσα στα αμπάρια των καραβιών και στα λιμάνια μακρινών και ξένων τόπων. Αυτό φαίνεται μέσα από την ενδυμασία του, που αποτελεί ναυτική περιβολή. Φοράει πουλόβερ μάλλινο
και το κεφάλι του κοσμεί ένας μπερές με φούντα. Στα χεριά του κρατά μολύβι και χαρτί, κάτι που αποδεικνύει τη μεγάλη του λατρεία για τα γράμματα και τη συγγραφή, ενώ ακόμη μαρτυρά αρετές του χαρακτήρα του· ο ίδιος αποτελεί αντισυμβατικό άτομο, άνθρωπο του στοχασμού, της ανήσυχης σκέψης και των ανοιχτών οριζόντων.
Ο λογοτέχνης Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στις 11 Ιανουαρίου του 1910 στο Χαρμπίν της Μαντζουρίας. Ο πατέρας του, Χαρίλαος, είχε τη ρώσικη υπηκοότητα ενώ η μητέρα του, Δωροθέα, ήταν κεφαλονίτικης καταγωγής. Για μερικούς μήνες εργάστηκε σε ναυτικό γραφείο, κρατώντας τα λογιστικά βιβλία, και τον επόμενο χρόνο, αμέσως μετά το θάνατο του πάτερα του μπαρκάρει ναύτης σε φορτηγό. Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, αποτυπώνει στο χαρτί τις εικόνες από τα μέρη που επισκέπτεται, τη ζωή του, τους ναυτικούς και τις σχέσεις τους με την πατρίδα τους, τη θάλασσα και τις γυναίκες. Τον Ιούνιο του 1933 κυκλοφορεί την πρώτη του ποιητική συλλογή, με τίτλο “Μαραμπού”. Το 1939 παίρνει το δίπλωμα του ασυρματιστή. Τον Ιανουάριο του 1947 εκδίδεται η δεύτερη ποιητική συλλογή του “Πούσι”, συλλογή με την οποία εδραιώθηκε η φήμη του ως θαλασσινού ποιητή. Τρία χρονιά μετά το θάνατό του, κάποια από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από πολλούς σύγχρονους σύνθετες. Ένας απ’ αυτούς, ο Θάνος Μικρούτσικος, μελοποίησε ποιήματα του Νίκου Καββαδία στο δίσκο “Σταυρός του Νότου”. Με την έντονη ευαισθησία του, έγραψε ιδιαίτερα αξιόλογα έργα, που τον καθιέρωσαν στους κορυφαίους εκπροσώπους του νεοελληνικού λυρισμού.
Ο Νίκος Καββαδίας αποτελεί έναν από τους πλέον αγαπημένους ποιητές σε ολόκληρη την Ελλάδα, με μια φήμη που ξεπερνά τα όρια της χώρας. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το «Willy» ή το «Μαχαίρι», αλλά και τα υπόλοιπα τραγούδια της συλλογής «O σταυρός του Νότου». Ποιος δεν έχει τραγουδήσει το «Μαχαίρι», τον «Σταυρό του Νότου», το «Καραντί», την «Fata Morgana» και δεν ταξίδεψε στις θάλασσες του κόσμου, με οδηγό τα ποιήματά του…
Ο Νίκος Καββαδίας εξέδωσε συνολικά τρεις ποιητικές συλλογές («Μαραμπού», «Πούσι» και «Τραβέρσο»). Έζησε ολόκληρη τη ζωή του στη θάλασσα και έκανε ιδεολογία το «όπου γης πατρίς» (όπως και πολλοί Κεφαλονίτες που μεγαλούργησαν στο εξωτερικό). Πόσοι πραγματικά γνωρίζουν ότι η καταγωγή του είναι από την Κεφαλονιά και μάλιστα από το Φισκάρδο;
Το σπίτι του δυστυχώς μένει εγκαταλελειμμένο και αναξιοποίητο στην πιο γραφική μεριά του νησιού, την κοσμοπολίτικη και πολυδιαφημισμένη περιοχή του Φισκάρδου.
Παλαιότερα μάλιστα υπήρχε διεθνές 15ήμερο φεστιβάλ σε Αργοστόλι και Ληξούρι, με τη συμμετοχή παγκοσμίου φήμης συγκροτημάτων και χορωδιών από ολόκληρο τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια το φεστιβάλ αυτό καταργήθηκε, αφού θεωρήθηκε από τους τοπικούς άρχοντες ως πολυδάπανο, με αποτέλεσμα το άγαλμα να μοναχό να μένει και να μας θυμίζει την αίγλη άλλων εποχών.
Cambay’s water
Στον Π.Π. Παναγιώτου
Φουντάραμε καραμοσάλι στὸ ποτάμι.
Εἶχε ὁ πιλότος μας τὸ κούτελο βαμμένο
«κι ἂν λείψεις χίλια χρόνια θὰ σὲ περιμένω»
ὡστόσο οἱ κάβοι σου σκληρύναν τὴν παλάμη.
Θολὰ νερὰ καὶ μίλια τέσσερα τὸ ρέμα,
οἱ κούληδες τρῶνε σκυφτοὶ ρύζι μὲ κάρι,
ὁ καπετάνιος μας κοιτάζει τὸ φεγγάρι,
πού ῾ναι θολὸ καὶ κατακόκκινο σὰν αἷμα.
Τὸ ρυμουλκὸ σφύριξε τρεῖς καὶ πάει γιὰ πέρα,
σαράντα μέρες ὅλο ἐμέτραγες τὰ μίλια,
μ᾿ ἀπόψε -λέω- φαρμάκι κόμπρα εἶχες στὰ χείλια,
τὴν ὥρα πού ῾πες μὲ θυμό: «Θά ῾βγω ἄλλη μέρα…»
Τὴ νύχτα σοῦ ῾πα στὸ καμπούνι μία ἱστορία,
τὴν ἴδια ποὺ ὅλοι οἱ ναυτικοὶ λένε στὴ ράδα,
τὰ μάτια σου τὰ κυβερνοῦσε σοροκάδα
κι ὅλο μουρμούριζες βραχνά: «Φάλτσο ἡ πορεία…»
Ξημέρωσε κ᾿ ἦρθε ὁ φακίρης μὲ τὰ φίδια,
ἡ Μαχαράνα τοῦ Μαζὸρ δὲ φάνηκε ὅμως!…
Μ᾿ αἰσχρὲς κουβέντες τὸν ἐπείραζε ὁ λοστρόμος
καὶ τοῦ πετοῦσε ἀπὰ στὰ φίδια του σκουπίδια.
Σαλπάρουμε! Μᾶς περιμένουν στὸ Μπραζίλι.
Τὸ πρόσωπό σου θὰ τὸ μούσκεψε τὸ ἀγιάζι.
Ζεστὸν ἀγέρα κατεβάζει τὸ μπουγάζι
μὰ οὔτε φουστάνι στὴ στεριὰ κι οὔτε μαντήλι.
- Ο Νίκος Ίκαρης (1915 – 1994) ήταν Έλληνας γλύπτης με οικογενειακό επίθετο Αϊβαλιώτης. Γεννήθηκε το 1915 στο Χρυσόστομο Ικαρίας. Έλαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41 και στη συνέχεια στην Εθνική Αντίσταση όπου συνελήφθη και φυλακίστηκε. το 1952 πραγματοποίησε τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών και συνέχισε μετεκπαίδευση στις εικαστικές σπουδές στο Παρίσι. Εργάστηκε στην Ελλάδα και το εξωτερικό όπως Γερμανία και Ηνωμένες Πολιτείες. Δίδαξε στο Κingsborough του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης όπου και έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Απεβίωσε στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 25 Δεκεμβρίου 1994. Αντιπροσώπευσε την Ελλάδα σε διεθνείς διοργανώσεις, Μπιενάλε Βενετίας 1956, Μπιενάλε Παρισίων 1957, Διεθνή Παναθήναια 1965 κ.ά. και έτυχε πολλών τιμητικών διακρίσεων. Έργα του βρίσκονται σε Μουσεία ανά τον κόσμο όπως το Μπόχουμ στη Γερμανία, στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, στη Χάιφα του Ισραήλ αλλά και σε ιδιωτικές συλλογές. Επίσης κοσμούν διάφορες πόλεις της Ελλάδα και ανά τον κόσμο όπως Άγιος Κήρυκος Ικαρίας, Πυθαγόρειο Σάμου, Βόλος, Κως, Κεφαλονιά, Νέα Υόρκη, Βοστόνη, Βιέννη, Ρουρ Γερμανίας κ.ά. Εκτός από τα εικαστικά του έργα, ο Ίκαρης άφησε και γραπτά κείμενα, κυρίως ποίηση και δοκίμια.
- Επιμέλεια κειμένου: Ειρήνη Αϊβαλιώτου
