Από τον Παναγιώτη Κουλουμπή
Ένας εσκεμμένα αγνοημένος από το ελληνικό κράτος Έλληνας φιλόσοφος και διαφωτιστής ο Θεόφιλος Καΐρης που σήμερα έχει ξεχαστεί παντελώς.
Η απίστευτη ιστορία του Θεόφιλου Καΐρη που υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Έλληνες διαφωτιστές, φιλόσοφους, αλλά και ένας από τους σημαντικότερους και σπουδαίους διδασκάλους του Γένους.
Ήταν ένας από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του σε ολόκληρο τον κόσμο, έχοντας αποκτήσει ένα τεράστιο φάσμα γνώσεων ταξιδεύοντας και σπουδάζοντας στα σημαντικότερα κέντρα του πνεύματος και των επιστημών του κόσμου. Λέγεται πώς ήταν μεταξύ των τεσσάρων γιγάντων του πνεύματος της εποχής του.
Ο Καΐρης είναι ένα δυσθεώρητο μέγεθος, ηθικού, συγκροτημένου και μορφωμένου ανθρώπου για την εποχή του (ίσως και για τη δική μας), έχοντας μία όσο το δυνατόν πληρέστερη κατάρτιση και μιλώντας αρχαία ελληνικά, λατινικά, ιταλικά, γαλλικά, γερμανικά και αγγλικά. Ενδιαφέρθηκε για την Αρχαιολογία, και οι έρευνές του οδήγησαν σε σημαντικές ανακαλύψεις στη γενέτειρά του Άνδρο. Ασχολήθηκε με τη Βοτανολογία και καταχώρισε σε καταλόγους πολλά από τα φυτά του τόπου του καταγράφοντας συγχρόνως τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες.
Ο Θεόφιλος Καΐρης ακολούθησε τη μοίρα όλων των μεγάλων διανοητών που δεν συμβιβάζονται με τα μικρά και εφήμερα. Όπως ο Σωκράτης, πέθανε κι αυτός στην φυλακή αλλά με πολύ χειρότερη μεταχείριση. Πέθανε σε ένα κελί στο φθισιατρείο της Σύρου στα Λαζαρέτα που τότε είχαν μετατραπεί σε φυλακές. Δυστυχώς, κάνεις δεν συγκράτησε το σημείο που βρισκόταν το κελί του, χάνοντας μεταξύ άλλων πολλών για πάντα μια τεράστια παγκόσμια τουριστική σημαντικότητα το νησί της Σύρου.
Εκτός από όλα αυτά υπήρξε επαναστάτης του πνεύματος σε μια Ελλάδα που δεν αρέσκεται σε νεωτεριστές. Τους πολεμά και προσπαθεί να τους εξαφανίσει.
Ο Θεόφιλος Καΐρης πολύ σπουδασμένος μελετητής διαφόρων επιστημών και ως μυαλό που δεν του άρεσαν τα καλούπια, σκέφτηκε, ανέπτυξε και ίδρυσε ένα Θεό – Φιλοσοφικό σύστημα.
Στην πραγματικότητα ήταν μια προσωπική θρησκεία που την ονόμασε «Θεοσέβεια», επηρεασμένος από τους Γάλλους δεϊστές. Μία μονοθεϊστική διδασκαλία με δικές της τελετές λατρείας και αναφορές στην ισότητα και την ουσιαστική ελευθερία του ατόμου. Γι’ αυτή του τη θρησκευτική θεωρία θεωρήθηκε σύντομα αιρετικός και επικίνδυνος τόσο από τη Βαυαροκρατία, που έβλεπε στο πρόσωπο του έναν αφυπνιστή του λαού, όσο και από την επίσημη Εκκλησία.
Οι καταγγελίες για τη διδασκαλία του δεν σταμάτησαν τα επόμενα χρόνια και τον Δεκέμβριο του 1852 καταδικάστηκε από το Πλημμελειοδικείο Σύρου σε φυλάκιση δύο ετών για προσηλυτισμό. Η φωτισμένη αγόρευση του διαπρεπούς νομικού Νικολάου Σαριπόλου, θεμελιωτή του δημοσίου δικαίου στην Ελλάδα, και η προφητική του προειδοποίηση, ότι όποια καταδίκη του Καΐρη θα σήμαινε βέβαιο θάνατο, δεν ίσχυσε για να αποτρέψει τη μισαλλοδοξία των διωκτών του, αλλά και του δικαστηρίου.
Ο Θεόφιλος Καΐρης οδηγήθηκε στα Λαζαρέτα της Σύρου, όπου στις 13 Ιανουαρίου 1853 άφησε την τελευταία του πνοή μέσα στο κελί του, σε ηλικία 69 ετών.
Οι αρχές αρνήθηκαν στους συγγενείς του να τον ενταφιάσουν στο νεκροταφείο για την αποφυγή προσκυνήματος και αφού ο τοπικός ιερέας δεν παρείχε άδεια ταφής στο κοιμητήριο, χωρίς νεκρώσιμη ακολουθία και υπό την επίβλεψη της Αστυνομίας, ενταφιάστηκε είτε έξω από την Ερμούπολη είτε κάπου κοντά στο λοιμοκαθαρτήριο της Ερμούπολης. Μάλιστα, δεν επέτρεψαν ούτε στον αδελφό του Δημήτριο και σε όσους υπήρχαν από την οικογένειά του να είναι παρόντες στη νεκρώσιμη ακολουθία.
Ήταν τόσο το μίσος των ανθρώπων που ήθελαν να κάψουν το πτώμα του για να εξαφανίσουν κάθε ίχνος του, πράγμα που ευτυχώς δεν έκαναν (ή δεν πρόλαβαν να κάνουν). Συγκεκριμένα την επομένη της ταφής του, άγνωστοι βέβηλοι άνοιξαν τον τάφο του διδασκάλου, τεμάχισαν τη σορό του και έριξαν μέσα στα σωθικά του ασβέστη.
Μερικές μέρες αργότερα, εννέα για την ακρίβεια, ο Άρειος Πάγος, με την απόφαση 19/19.1.1853, τον απάλλαξε από την κατηγορία, και μετά το πέρας των διαδικασιών ανακοινώθηκε η αναίρεση της καταδικαστικής απόφασης του δικαστηρίου της Σύρου.
Από εκείνη την ημέρα και μετά, ο Θεόφιλος Καΐρης βρέθηκε στο πάνθεον των μεγάλων διδασκάλων του Γένους και χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους σημαντικότερους νεωτεριστές φιλόσοφους του Ευρωπαϊκού Πνεύματος.
- Πηγή: www.logotypos.gr
