Ο Γέργκεν Χόφμέιστερ, ο πρωταγωνιστής του έργου, είναι ένας άνθρωπος μέσης ηλικίας που ζει στο νότιο τμήμα του Άμστερνταμ, σε ένα διαμέρισμα με θέα στο Vondelpark. Η σύζυγός του τον έχει εγκαταλείψει, αλλά ένα βράδυ, τρία χρόνια μετά, επιστρέφει στο σπίτι. Η μεγαλύτερη κόρη του, η Ίμπι, ζει και εργάζεται στη Γαλλία. Ο Γέργκεν μένει με τη μικρότερη κόρη του, την Τίρζα, για την οποία τρέφει μεγάλη αδυναμία.
Λίγο καιρό πριν από την επιτυχή αποφοίτηση της Τίρζα από το Λύκειο, ο ίδιος απολύεται από τον εκδοτικό οίκο όπου εργάζεται, διότι, όπως κυνικά του επισημαίνει ο εργοδότης του, «δεν είναι απαραίτητος». Εν τω μεταξύ, όλες οι οικονομίες του έχουν γίνει καπνός μετά την κατάρρευση των hedge funds εξαιτίας των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Η ευτυχία και η επιτυχία της ωραίας και ταλαντούχας Τίρζα έχει γίνει πάθος για τον Γέργκεν. Ως πατέρας νιώθει πολύ περήφανος για αυτήν. Έχει ήδη αντιμετωπίσει όμως μια διατροφική διαταραχή της Τίρζα, η οποία οφειλόταν στην καταπιεστική και εμμονική αγάπη του γι’ αυτήν.
Ο Γέργκεν επιπλέον πληγώνεται ανεπανόρθωτα όταν η Τίρζα του παρουσιάζει το αγόρι της, τον Τσάκρι, ένα νεαρό Μαροκινό μουσικό, ο οποίος συν τοις άλλοις του θυμίζει πολύ τον Mohammed Atta, έναν από τους αεροπειρατές των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου. Η απόφαση της κόρης του να ταξιδέψει με το μουσουλμάνο φίλο της στην Αφρική γίνεται η αρχή του τέλους γι’ αυτόν, ο επίλογος της μέχρι τότε ζωής του. Όλα ξαφνικά γίνονται γι’ αυτόν αφόρητα επώδυνα. Όλα γίνονται ανυπόφορα.
Καλεί το ζευγάρι στο εξοχικό του, στο Betuwe, όπου οι τρεις τους θα περάσουν ένα Σαββατοκύριακο μαζί, προτού τους μεταφέρει ο ίδιος με το αυτοκίνητό του στο αεροδρόμιο. Περνούν τρεις εβδομάδες και η Τίρζα δεν δίνει σημεία ζωής. Ο Γέργκεν, μέσα στην απελπισία του, αποφασίζει να ταξιδέψει ο ίδιος στην Αφρική προκειμένου να τη βρει. Εκεί, στην πρωτεύουσα της Ναμίμπια, Windhoek, συναντά ένα εννιάχρονο κορίτσι, την Καΐσα, που προσφέρει συντροφιά σε λευκούς «κυρίους». Οι μνήμες επανέρχονται, τα φαντάσματα του παρελθόντος ξυπνούν και ο Γέργκεν αφηγείται τη ζωή του στη μικρή Αφρικανή. Aυτή είναι, σε γενικές γραμμές και σε μια πρώτη ανάγνωση, η υπόθεση της “Τίρζα”, της βασίλισσας του ήλιου, που παρουσιάζεται στο θέατρο “Ιλίσια” σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου. Κάτω όμως από αυτό το αρχικό επίστρωμα το έργο κρύβει όλες τις νόσους της κοινωνίας μας.
Διορατικό, σκοτεινό και αστείο
Ο άνδρας αυτός, ο Γέργκεν, είναι άραγε ένας συνηθισμένος πατέρας ή μια ιδιάζουσα περίπτωση;
Αφιερώνει τη ζωή του στο να γίνει ο τέλειος πατέρας για τη μικρή βασίλισσα του ήλιου του, την Τίρζα του. Παραχωρεί τον έλεγχο της ζωής του στους οικονομικούς δείκτες, ναυαγεί στη δουλειά του, παραιτείται ως σύζυγος και διαγράφει τη μεγάλη του κόρη Ίμπι από ένα συντηρητικό πείσμα.
Η ακριβής φύση της αγάπης του για τη μικρή του κόρη είναι επίσης ένα από τα ερωτήματα του διορατικού, περίεργου, αστείου και σκοτεινού αυτού έργου.
Το βιβλίο “Τίρζα, η Βασίλισσα του Ήλιου”, το αριστούργημα του σπουδαιότερου Ολλανδού συγγραφέα της νεότερης γενιάς, του Άρνον Γκρούνμπεργκ, εκδόθηκε το 2006 στην Ολλανδία. Έκτοτε γνώρισε πολλές ανατυπώσεις, έλαβε πάμπολλα βραβεία και μεταφράστηκε σε πολυάριθμες γλώσσες. Το 2010 παίχτηκε στο Εθνικό Θέατρο της Ολλανδίας και κατόπιν έγινε ταινία.
Η παράσταση
Ο Κώστας Φιλίππογλου σκηνοθετεί το έργο στο πρώτο του ανέβασμα στην Ελλάδα και στην πρώτη του συνεργασία με τον Στέλιο Μάινα και την Άννα Μάσχα. Μαζί τους οι Γιωργής Τσαμπουράκης, Ηλιάνα Μαυρομάτη, Τάσος Δημητρόπουλος, Ίριδα Μάρα.
Ο Φιλίππογλου λόγω της θητείας του στην Complicite είναι από τους λίγους σκηνοθέτες στην Ελλάδα που γνωρίζουν καλά και επακριβώς τι σημαίνει σωματικό θέατρο. Πόσο αυστηρή τεχνική χρειάζεται και πόσο πολλή δουλειά, αφοσίωση και πειθαρχία απαιτεί. Η κίνηση είναι μια δυναμική. Δεν είναι μια απλή και άνευ σημασίας μετακίνηση των ηθοποιών από το ένα σημείο στο άλλο αλλά η αποθέωση της σωματικής δυνατότητας που επικαλείται την αντιθετική φαντασία του νου. Σκηνοθετεί με χιούμορ, αμεσότητα, γρήγορους ρυθμούς, κινηματογραφική δράση και κοφτούς διαλόγους την ιστορία μιας οικογένειας και μιας ολόκληρης κοινωνίας. Δημιουργεί μια αλληγορική παράσταση για τα εγκλήματα του σύγχρονου Δυτικοευρωπαίου απέναντι στους συνανθρώπους του, τους απογόνους του και τους αδύναμους ανθρώπους του Τρίτου Κόσμου, δοσμένη με λεπτότητα και απόγνωση. Το συγκλονιστικό αυτό έργο διηγείται την ευκαιρία και τον όλεθρο, την ανυπομονησία, τις εμμονές, τη μοναξιά, την υποχώρηση, την παραίτηση, την κατακρήμνιση μιας ζωής μέσα από τον έρωτα, τις φαντασιώσεις, την τρέλα, την τελική θυσία.
Ο Στέλιος Μάινας είναι όντως ένας ήρωας που δεν μπορείς παρά να λατρέψεις, να συμπονέσεις αλλά και να ξεκαρδιστείς με τις γκάφες του, την αφέλειά του και το υπερβολικό πάθος του. Ένας χαρακτήρας που φτάνει στα άκρα σε μια στιγμή και δεν μπορείς παρά να τον θεωρήσεις έναν ήρωα με σκοτεινές πτυχές στα όρια της κλασικής τραγωδίας. Με τα φοβισμένα, αμετάκλητα βήματα του Γέργκεν, ο Στέλιος Μάινας πατάει γερά στο σανίδι της σκηνής.
Η Άννα Μάσχα, στο ρόλο της συζύγου, συγκλονίζει. Μια γυναίκα ωραία, εν τούτοις γδαρμένη, ροζιασμένη, γεμάτη ρωγμές και απαρηγόρητους θορύβους, ξυπόλυτη, διάτρητη, που αναζητά μανιασμένα την προσοχή και την αγάπη. Μια ηθοποιός πολύ αξιόλογη, αθόρυβη, αξιοπρεπής, τολμηρή και απόλυτα αυθεντική.
Ο Γιωργής Τσαμπουράκης, στους ρόλους του ενοικιαστή, του εργοδότη, του καθηγητή, ήταν άψογος και συγκινησιακά ρωμαλέος. Ένας ηθοποιός που γνωρίζει τι εστί μέτρο, παρά το σαρωτικό ταλέντο του. Παίζει με λεπτή ειρωνεία, με ευκίνητες εκφάνσεις και προσωπικό υποκριτικό χαρακτήρα. Sexy and light όσο χρειάζονταν οι ρόλοι του, έλαμπε όπως λάμπει το κεχριμπάρι στην ομίχλη.
Η Ίριδα Μάρα είναι ένα νεαρό θεατρικό ρόδο. Όμορφη, καλλίγραμμη, γυμνασμένη. Γεμάτη φεγγαρόφωτο και άρωμα ταλέντου.
Ο Τάσος Δημητρόπουλος, στο ρόλο του νεαρού Μαροκινού Τσάκρι, έπαιξε με μειλίχια καθαρότητα, αυτοπεποίθηση και άνεση. Πολύ σωστός. Σαφώς έχει μέλλον στο θέατρο.
Η Ηλιάνα Μαυρομάτη, στο ρόλο της Τίρζα, που είναι το αντικείμενο της προσοχής και της -νοσηρής ίσως- αγάπης του πατέρα της είναι θαυμάσια. Πέρα από την εκτυφλωτική ομορφιά της, διαθέτει και εκτυφλωτικό ταλέντο. Είναι η προσωποποίηση της περιπλανώμενης νεότητας. Μας δίνει με ευδιάκριτα στοιχεία την προσωπικότητα της Τίρζα, συνθέτει την ιστορία της, μια ιστορία ενηλικίωσης και αναζήτησης ταυτότητας. Συσπάται, πληγώνεται γύρω από την ιστορία της, μια ιστορία με ουλές και βαθιές ψυχικές χαραγματιές. Με εξαιρετικό χιούμορ και αίσθηση αφέλειας στη σκηνή που ρωτά εναγωνίως τον Γέργκεν πότε αυτή «θα χάσει την παρθενιά της». Μεταμορφώνει τέλεια το σώμα της και υποδύεται πειστικότατα τη νεαρή Αφρικανή, την Καΐσα.
Ωραία παράσταση, καλοδουλεμένη, εύρυθμη, ευχάριστη για το θεατή. Λειτουργικό και καλαίσθητο το σκηνικό του Γιάννη Μετζικώφ. Έξοχοι οι φωτισμοί της Μελίνας Μάσχα.
Μια καλή στιγμή για όλους τους συντελεστές, μια δουλειά που αξίζει να παρακολουθήσουν οι θεατές γιατί ανήκει στη χορεία των «συν» του φετινού χειμώνα.
* Η παράσταση παρουσιάζεται στο θέατρο “Ιλίσια” από τις 11 Νοεμβρίου.
Συντελεστές
Μετάφραση: Ινώ Βαν Ντάικ – Μπαλτά
Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου
Καλλιτεχνική συνεργασία: Φρόσω Κορρού
Σκηνικά – κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ
Μουσική: Lost Bodies
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάρα Δαρμουσλή
Ηθοποιοί
Στέλιος Μάινας, Άννα Μάσχα, Γιωργής Τσαμπουράκης, Ηλιάνα Μαυρομάτη, Τάσος Δημητρόπουλος, Ίριδα Μάρα
* Τι λέει ο σκηνοθέτης, Κώστας Φιλίππογλου, για την παράσταση:
“Ο ήρωας της ιστορίας μας, ο κύριος Χοφμέιστερ, ένας μέσος Ευρωπαίος διαπράττει την υπέρτατη ύβρη. Αλλά την ξεχνάει. Ο εγκέφαλός του τον προστατεύει χαρίζοντάς του μια σωτήρια αμνησία. Ξεχνάει τι έχει κάνει. Όμως πρέπει να έρθει η κάθαρση, πρέπει να θυμηθεί και να αντιμετωπίσει τον εαυτό του και τις πράξεις του.
Το ταξίδι στη «μητέρα» Αφρική, στον τόπο που γεννήθηκε το ανθρώπινο είδος, το ταξίδι λοιπόν πίσω στην «πατρίδα», θα τον οδηγήσει στην αυτογνωσία και το τραγικό του πεπρωμένο.
Ενώ φαινομενικά παρακολουθούμε την ιστορία μιας μέσης ευρωπαϊκής οικογένειας, διαπιστώνουμε ότι μιλάει για εμάς ή καλύτερα προσεγγίζει αλληγορικά τους πόθους, τα πάθη, τα αδιέξοδα και τα εγκλήματα που διαπράττει ολόκληρη η λευκή φυλή.
Θα δούμε τα πάθη των ηρώων, τις «διατροφικές τους διαταραχές». Τη βουλιμία τους, την απληστία, την ανορεξία. Θα δούμε ακόμα τον ρατσισμό, το μίσος για τους αλλόθρησκους καλυμμένα από την επίφαση της ανοχής. Θα δούμε την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, της κόρης από τον πατέρα και αντίστροφα, της συζύγου από τον σύζυγο και αντίστροφα, του νέγρου από τον λευκό (και όχι αντίστροφα) και θα αναγνωρίσουμε τους εαυτούς μας.
Στην παράστασή μας το παρελθόν και το παρόν μπλέκονται σε μία ενιαία αφήγηση. Οι εικόνες και οι μνήμες που παράγουν οι συνάψεις του εγκεφάλου του ήρωα, αναπαριστώνται άμεσα επί σκηνής, με ένα εντελώς σωματικό τρόπο.
Όλοι οι ηθοποιοί βρίσκονται συνέχεια στη σκηνή και παίζουν, αποτελώντας ένα σύγχρονο τραγικό χορό. Τη στιγμή της δράσης σωματοποιούν τα συναισθήματά του, τις ανάγκες του, τα τοπία που τον ταξιδεύει το μυαλό του και ενσαρκώνουν τους χαρακτήρες που συναναστρέφεται.
Η ιστορία της οικογένειας Χοφμέιστερ, είναι η καταστροφή της οικογένειας Χοφμέιστερ. Η ιστορία του ανθρώπινου είδους είναι η τάση του για αυτοκαταστροφή”.
Πληροφορίες
“Τίρζα”
του Άρνον Γκρούνμπεργκ
Θέατρο “Ιλίσια”
Παπαδιαμαντοπούλου 4 και Βασιλίσσης Σοφίας
Τηλέφωνα: 210 7210045 – 210 7216317
Στάση Μετρό: Μέγαρο Μουσικής (Γραμμή 3)
Παραστάσεις:
Από 10 Νοεμβρίου 2013
Ημέρες και Ώρες Παραστάσεων:
Δευτέρα και Τρίτη 21.15, Τετάρτη 18.15, Κυριακή 21.15
Τιμές Εισιτηρίων:
Δευτέρα, Τρίτη: 14 ευρώ
Τετάρτη: 12 ευρώ
Κυριακή: 16 ευρώ
Διάρκεια Παράστασης:
90 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Parking με έκπτωση (με επίδειξη του αποκόμματος του εισιτηρίου)
(Παπαδιαμαντοπούλου 26 και Μιχαλακοπούλου, Αδαμόπουλος)
Φωτογραφίες: Νικολέττα Γιαννούλη
* Η παράσταση τελεί υπό την αιγίδα της Ολλανδικής Πρεσβείας.
* Το βιβλίο “Τιρζα, η Βασίλισσα του Ήλιου” του Άρνον Γκρούνμπεργκ κυκλοφορεί στα ελληνικά σε μετάφραση της Ινώς Βαν Ντάικ – Μπαλτά από τις Εκδόσεις Καστανιώτη στη σειρά «Συγγραφείς από όλο τον κόσμο».
* H φωτογραφίες είναι της Νικολέττας Γιαννούλη.
