Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Όσοι επέζησαν δεν σκέφτονταν παρά μονάχα ένα: να φύγουν. Για πού; Με τι; Δεν τους απασχολούσε. Σεφαραντί, Εσκεναζί, όλοι επιθυμούσαν να αισθανθούν ξανά άνθρωποι. Τι μπορεί να νιώθεις όταν ανήκεις στους ανεπιθύμητους; Οταν είσαι από τους εναπομείναντες μιας μαζικής εξόντωσης; Στα όρια της αντοχής σου; Η απώλεια, η περιπέτεια της διάσωσης, το όραμα μιας πατρίδας ολοδικής σου, η πίκρα, οι μεγάλες αποφάσεις, η ανάμνηση της συμπυκνωμένης φρίκης, η ψυχική δύναμη να πιάσεις τη ζωή από την αρχή, η νίκη ενός δύσκολου θανάτου είναι εξίσου σημαντικά με τη νίκη της δύναμης των όπλων κατά του ναζισμού. Το εξαίρετο βιβλίο των Ιακώβ Σιμπή και Καρίνας Λάμψα “Η ζωή από την αρχή – Η μετανάστευση των Ελλήνων Εβραίων στην Παλαιστίνη (1945-1948)” από τις εκδόσεις “Αλεξάνδρεια” διερευνά ένα σημαντικό κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας που αφορά τη μεταπολεμική Ελλάδα, τους Ελληνες Εβραίους, το Ισραήλ. (Στη φωτογραφία μία από τις λίγες περιπτώσεις που μητέρα και κόρη ταξίδεψαν μαζί στην Παλαιστίνη).
Το Ολοκαύτωμα (σοά) ακολούθησε η απόδραση (μπριχά) από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και η μετανάστευση (αλιγιά, άνοδος) των Εβραίων στην Παλαιστίνη. Μέσω μιας ατέλειωτης περιπλάνησης στην κατεστραμμένη Ευρώπη συνεχίζεται η κρυφή μετανάστευση (ααπαλά, άνοδος μέσα από κόπους και κινδύνους) για έναν άγνωστο προορισμό, την Παλαιστίνη. Με μόνη ελπίδα να ξεχάσεις και να αρχίσεις ξανά, γιατί δεν έχεις άλλη επιλογή.
Για τους περισσότερους επιζώντες των στρατοπέδων του θανάτου δεν υπήρξε ευτυχές τέλος. Υπήρξε μόνον άδοξη επιστροφή σε μια πατρίδα που δεν τους ήθελε πια, σε ένα σπίτι που κατοικούσαν άλλοι, σε μια περιουσία που χαίρονταν ξένοι. Η νέα σκληρή πραγματικότητα είχε κι άλλα πογκρόμ, εγκλεισμούς σε νέα στρατόπεδα. Ο αγώνας είχε μία κατεύθυνση, μαζική μετανάστευση και εγκατάσταση σε μια καινούργια πατρίδα.
Το βασικό ερώτημα του Νταβίντ Μπεν Γκουριόν “πού θα βρούμε Εβραίους για την Παλαιστίνη;” είχε βρει απάντηση. Χιλιάδες Εβραίοι που αναζητούσαν την ελπίδα μιας καλύτερης ζωής ήταν έτοιμοι για μετανάστευση. Σημαντικό μέρος αυτής της μεταπολεμικής Οδύσσειας ξετυλίγεται στα πλοία που έβαλαν πλώρη για την Παλαιστίνη. Ένα απόμερο λιμανάκι του Σουνίου, που εντοπίστηκε με τη βοήθεια Ελλήνων ψαράδων, γίνεται η διέξοδος προς τη σωτηρία. Τέσσερα πλοία, μεγάλα καΐκια ακριβέστερα, ταξιδεύουν στην Παλαιστίνη και μεταφέρουν κρυφά Ελληνες Εβραίους.
Η απαγόρευση της βρετανικής Εντολής αποδεικνύεται ανίσχυρη. Η βούληση των προσφύγων την αψηφά. Πλοία του βρετανικού ναυτικού, νικηφόρα στη μάχη με τον Άξονα, τώρα κυνηγούν πλεούμενα με κρυφούς μετανάστες. Η Εβραϊκή Εγκατάσταση στην Παλαιστίνη έχει οργανώσει μια παράτολμη μεν μεταναστευτική επιχείρηση, απόλυτα επιτυχημένη δε. Αφού έχουν βιώσει εφιαλτικές εμπειρίες, οι άνθρωποι αυτοί όταν φτάνουν στον προορισμό τους καλούνται να εγκλιματιστούν σε πρωτόγνωρες συνθήκες. Έλληνες Εβραίοι, έμποροι, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, συνηθισμένοι πριν από τον πόλεμο στον αστικό τρόπο ζωής, μετατρέπονται ξαφνικά σε αγρότες και κτηνοτρόφους σε κιμπούτς και μοσάβ.
Το βιβλίο – κιβωτός της μεταναστευτικής ιστορίας των Ελλήνων εβραϊκής καταγωγής στηρίζεται σε πρωτότυπη έρευνα ανέγγιχτων μέχρι τώρα πηγών, συνοδεύεται από πλούσιο ανέκδοτο φωτογραφικό υλικό και περιλαμβάνει ζωντανές μαρτυρίες των ανθρώπων που βίωσαν την ανεπανάληπτη αυτή ιστορική περιπέτεια.
