Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
- Η Έντα Γκάμπλερ, σε σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου, επιστρέφει. Από 11 Οκτωβρίου 2018 ξανά στο Μπάγκειον.
Αναμφίβολα πρόκειται για μια ζωντανή ύλη ποτισμένη με πολιτική κουλτούρα, καλούς τρόπους, ελπίδες και γενναιόδωρους στόχους. Κάθε παράστασή του αποτυπώνεται στη μνήμη, μεταπλάθεται άλλοτε σε ονειρικό τοπίο και άλλοτε σε ερεβώδη απευκταία πραγματικότητα. Οι σκηνοθεσίες του -πάντα ξεχωριστές- διηγούνται ιστορίες μέσα από τη νοητική επεξεργασία που έχουν αναπόφευκτα υποστεί στη συνείδησή του.
Δημιουργεί παραστάσεις πειραματικού θεάτρου που βασίζονται κυρίως σε έργα της κλασικής δραματουργίας. Ιδρυτικό μέλος της ομάδας «The Helter Skelter Company», η πρώτη παράσταση με την οποία μας εντυπωσίασε ήταν ο «Άμλετ, ο Πρίγκιπας της Δανίας» του Σαίξπηρ (2011). Το κοινό υποδέχτηκε θερμότατα τις παραστάσεις του «Venison» (Kρέας από κυνήγι, 2012) και «Pedestal» (Βάθρο, 2013), εμπνευσμένες από τις “Ευμενίδες” και τις “Χοηφόρους” αντίστοιχα. Κατόπιν είδαμε από αυτόν τη συγκλονιστική «Μετατόπιση προς το ερυθρό» του Γιάννη Μαυριτσάκη (2014-2015), που αποθεώθηκε για δύο χρονιές στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου με το «Colossus» (Kολοσσός) -μια σκηνική σύνθεση με αφορμή τον “Αγαμέμνονα” του Αισχύλου- ήρθε να ολοκληρώσει πέρσι το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας «Carnage» (Σφαγή) προτείνοντας τόσο δραματουργικά όσο και σκηνοθετικά μια ελεύθερη απόδοση της «Ορέστειας» του Αισχύλου.
Τον Νοέμβριο του 2017 με αφορμή τα 450 χρόνια από τη γέννηση του Κλαούντιο Μοντεβέρντι, ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μαζί με τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο παρουσίασαν τον «Ορφέα», ένα εμβληματικό έργο που συχνά πιστώνεται και ως η πρώτη όπερα στην ιστορία της μουσικής, στο Μέγαρο Μουσικής.
Είναι το θέατρο, άραγε, ο ιδανικός μοχλός για να ανατρέψει καταστάσεις παγιωμένες και να αφυπνίσει αντιστάσεις εν υπνώσει; Πιστεύω πως ο δυνατός καλλιτεχνικός του λόγος έχει εγγενή την ικανότητα να εγείρει αιτήματα, προκειμένου να μην επέλθει η δρομολογημένη σιωπή των πραγμάτων.
Κρυπτικός όσο χρειάζεται, μεταφορικός και υπαινικτικός, όσο πρέπει, για να προκαλέσει πολυεπίπεδες ερμηνείες. Εν τέλει καθημερινός και λιτός μέσα στην απλότητα των ουσιαστικών εικόνων που μας προσφέρει.
O Θάνος Παπακωνσταντίνου είναι σκηνοθέτης και ηθοποιός. Πτυχιούχος της δραματικής σχολής «Εμπρός – Θέατρο Εργαστήριον» (2009) και της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. (2007).
Πρόκειται -κατά τη γνώμη μου- για έναν «έφηβο» δημιουργό με εξαιρετικής ραφής ενδύματα ωριμότητας που μας προσφέρει εικόνες με μαθηματική στιλπνότητα, συστάδες ιδιορρυθμίας και αλήθειας. Η ματιά αυτού του εφήβου είναι ακριβής, αφαιρετική, σχεδόν δολοφονική. Σε κάθε θεατρική δουλειά του σηκώνεται ένας κόσμος ολόκληρος και μας αγκαλιάζει. Τόποι, χαρακτήρες, κινήσεις, ιδέες, κάδρα. Μια πλημμυρίδα πρωτότυπων δυνάμεων που σε εκπλήττουν με την πληρότητά τους.
Με βάση την εμπειρία της μνήμης, αντλεί υλικό από τον Αισχύλο και τον Σοφοκλή, τον Σαίξπηρ και τον Ντοστογιέφκι, παρακολουθώντας -μέσα από κόσμους που πλέουν ο ένας εντός του άλλου- την πτώση των μύθων από τον πολιτισμό προς τη βαρβαρότητα, από το έγκλημα στην τιμωρία, από τον άνθρωπο στο κτήνος.
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου αυτή την εποχή δίνει μια πλήρη πάθους κι ευαισθησίας ερμηνεία ως Άιλερτ Λέβμποργκ σε ένα άλλο κλασικό έργο, την «Hedda Gabler» του Ίψεν σε σκηνοθεσία της Άντζελας Μπρούσκου, που θα παρουσιάζεται στο ιστορικό ξενοδοχείο «Μπάγκειον» της πλατείας Ομονοίας μέχρι τις 25 Μαρτίου 2018. Χαρακτήρας με αναμφισβήτητη πνευματική αξία, σημαντικός επιστήμονας, άστατος όμως κι οκνηρός, μέθυσος και ακόλαστος, ο Άιλερτ Λέβμποργκ είναι δύσκολο να μπει στον ζυγό. Αυτόν τον
άνθρωπο η Έντα Γκάμπλερ μέσα στη σκοτεινή φαντασία της τον βλέπει σαν Διόνυσο στεφανωμένο με κληματόφυλλα. Μα δεν είχε καμιά δύναμη πάνω του ώστε να τον εξυψώσει και να τον φέρει στον ίσιο δρόμο κι ό,τι επακολουθεί είναι καταστροφικό και για τους δύο.
Ταυτόχρονα, ο Θάνος ήδη έχει μπει σε τροχιά προετοιμασίας για την «Ηλέκτρα», έργο της όψιμης περιόδου του Σοφοκλή, που δραματοποιεί ένα από τα πιο ζοφερά επεισόδια του μύθου των Ατρειδών: την εκδίκηση για το φόνο του Αγαμέμνονα που διέπραξαν η Κλυταιμνήστρα και ο Αίγισθος. Η «Ηλέκτρα» θα παιχτεί από το Εθνικό Θέατρο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (20-21 Ιουλίου 2018) με πρωταγωνίστρια την Αλεξία Καλτσίκη.
Στο catisart.gr μάς μιλά για την Άντζελα Μπρούσκου, τον Ίψεν, την Έντα Γκάμπλερ, το θέατρο. Υποστηρίζει την ανάγκη για έρευνα και για πειραματισμό, το δικαίωμα στο λάθος. «Ό,τι γίνεται να γίνεται με ‘ομορφιά’», μας λέει.
«Πρέπει πάντα να υπάρχει το περιθώριο του λάθους, της εξερεύνησης, της επαρκούς προετοιμασίας. Αλλιώς, δεν μπορούμε να μιλάμε για τέχνη, αλλά μόνο για εκθέματα και θεάματα», τονίζει. «Δε νομίζω επειδή κάποιος αντλεί ικανοποίηση και χαρά από τη δουλειά του, να πρέπει να τιμωρείται», συμπληρώνει.
- Το catisart.gr ευχαριστεί την Άντζελα Μπρούσκου για την παραχώρηση των πορτρέτων του Θάνου Παπακωνσταντίνου
Αυτή την εποχή σε βρίσκουμε στην «Έντα Γκάμπλερ» του Ίψεν, σε σκηνοθεσία Άντζελας Μπρούσκου, στο ιστορικό “Μπάγκειον”. Τι θα ήθελες να επισημάνεις για την παράσταση και το έργο;
* Συνεργάζομαι για δεύτερη φορά ως ηθοποιός με την Άντζελα Μπρούσκου που θαυμάζω και εκτιμώ ιδιαίτερα σαν καλλιτέχνη. Πέραν αυτού, έχω την τύχη και τη χαρά να δουλεύω μαζί με εξαιρετικούς συνεργάτες σε ένα σπουδαίο κείμενο της κλασικής δραματουργίας σε έναν ιστορικό χώρο της Αθήνας.
Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουμε ένα έργο του οποίου το κεντρικό πρόσωπο έχει μια απόλυτη εμμονή με την ομορφιά σ’ ένα εγκαταλελειμμένο κτήριο που σχεδίασε μεν ο Τσίλερ, βρίσκεται δε στην Ομόνοια που είναι σχεδόν το ανάποδο της ομορφιάς. Υπάρχει εδώ ένας βαθύς σαρκασμός.
Τι έχεις να μας πεις για την Άντζελα Μπρούσκου και τη συνεργασία σας;
* Γνώρισα καταρχήν σαν θεατής τις παραστάσεις του Θεάτρου Δωματίου και είναι μεγάλη χαρά να δουλεύω με την Άντζελα. Η Άντζελα έχει βαθιά γνώση του θεάτρου και είναι από τα λίγα πρόσωπα του διαμόρφωσαν την καλλιτεχνική πρωτοπορία στο ελληνικό θέατρο τις τελευταίες δεκαετίες. Η πίστη και η επιμονή με την οποία ασχολείται με μεγάλα κείμενα της παγκόσμιας δραματουργίας και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται το θέατρο, όχι απλά σαν ένα θέαμα, αλλά σαν μια πολιτική πράξη αφύπνισης είναι κάτι που με αφορά απόλυτα.
«Η μειοψηφία μπορεί και να έχει δίκιο, η πλειοψηφία πάντα κάνει λάθος», σύμφωνα με τον Ίψεν. Ποια η δική σου άποψη;
* Θα συμφωνήσω απόλυτα. Δεν πιστεύω πως επειδή έχουμε συνταγματικό δικαίωμα να λέμε ελεύθερα τη γνώμη μας, πρέπει να τη λέμε σε όλους, πάντα και παντού. Μερικές φορές και ιδίως για πράγματα που δε γνωρίζουμε ή δεν κατέχουμε, καλύτερη η σιωπή.
Τι χαρακτήρας είναι ο Άιλερτ Λέβμποργκ, τον οποίο υποδύεσαι;
* Ο Αϊλερτ Λέβμποργκ είναι ο πρώην εραστής της Έντα και παλιός φίλος και ανταγωνιστής του νυν συζύγου της, Γέργκεν Τέσμαν. Γνωστός στην πόλη περισσότερο για τον έκλυτο βίο και τον ακραίο χαρακτήρα του, παρά για το έργο του, επιστρέφει, ύστερα από μια περίοδο απομόνωσης και αποτοξίνωσης στα βουνά, πίσω στην πόλη έχοντας γράψει ένα πολύ πετυχημένο βιβλίο κι έχοντας αποκτήσει και πάλι τον έλεγχο της ζωής του.
Η παρουσία του στην οικία των Τέσμαν δρα καταλυτικά στην ισορροπία των σχέσεων των προσώπων, τον ρίχνει πάλι στην καταστροφή και φυσικά επηρεάζει και την ίδια την Έντα. Οδηγώντας τον στην απελευθέρωσή του απ’ την αρρώστια του «μικροαστισμού», στην ουσία προετοιμάζει και το δικό της τέλος.
Σε ποια πραγματικότητα ζει ο Λέβμποργκ;
* Πιστεύω πως βρίσκεται σ’ ένα μεταίχμιο. Πρόκειται για το στερεότυπο του καταραμένου καλλιτέχνη. Είναι ικανός και ταλαντούχος, αλλά την ίδια στιγμή είναι εξαρτημένος και από τις καταχρήσεις και από την πρώην του, που δεν μπορεί να ξεπεράσει. Το γνωρίζει και ο ίδιος και προσπαθεί να ορθοποδήσει πάλι.
Έπειτα από τρία χρόνια αποτοξίνωσης και απομόνωσης στα βουνά, όπου γράφει κι ένα πετυχημένο βιβλίο, επιστρέφει στην πόλη. Ξέρει και ο ίδιος τι δεν πρέπει να κάνει, είναι εντελώς ανίκανος, όμως, να κρατηθεί μακριά απ’ ό,τι τον καταστρέφει. Είναι αδύναμος.
Φέρει πάνω του τη γνήσια απορία κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου – αξίζει να παλέψεις για κάτι ή δεν υπάρχει νόημα πουθενά;
Πότε ξεκίνησε η σχέση του με την Έντα;
* Αυτό δε το γνωρίζουμε με ακρίβεια. Σίγουρα έχουν τρία χρόνια που χώρισαν.
Η ωραία χειρονομία της Έντα Γκάμπλερ να σφηνώσει μια σφαίρα στον κρόταφό της, είναι ένδειξη πανικού;
* Σίγουρα δε φαίνεται να αυτοκτονεί με ψυχραιμία. Παρ’ όλα αυτά, δεν πιστεύω πως ο λόγος της αυτοκτονίας της βρίσκεται εκεί. Αλλιώς θα μιλούσαμε για μια υπόθεση εκβιασμού που περισσότερο έχει σχέση με το αστυνομικό δελτίο παρά με τον Ίψεν.
Ο σύγχρονος κόσμος, αυτό που έχει προτάξει σαν λύση για το ζήτημα διαχείρισης των πληθυσμών, γενικά, είναι η παραγωγή. Χρήματα, παιδιά, ακίνητα, οτιδήποτε, υλικό ή άυλο. Δυστυχώς, όμως, μέσα στον άνθρωπο υπάρχει και κάτι άλλο, το οποίο ούτε όνομα έχει, ούτε και πρακτική χρησιμότητα. Μπορεί κανείς να το πει κακό αίμα ή και ανάμνηση του ζώου που κάποτε ήμασταν. Οι αρχαίοι γράφοντας τις τραγωδίες αυτό το γνώριζαν. Αυτό το ονόμαζαν και θεό και προς τιμή του θυσίαζαν και έκαναν τελετουργικά όργια.
Ο σύγχρονος κόσμος, βέβαια, οποιαδήποτε παρόρμηση που εκπίπτει της αποδεκτής νόρμας την αποστρέφεται επειδή δεν έχει κάποια ιδιαίτερη παραγωγική αξία. Την περιθωριοποιεί ή την ποινικοποιεί. Ο ίδιος, βέβαια, λόγος είναι που κάνει τους ανθρώπους να παίρνουν χάπια, να χορεύουν σαν τρελοί στα μπουζούκια, να γράφουν ποιήματα, να πηδάνε από παράθυρα, ανάλογα τον χαρακτήρα και την αισθητική του καθενός.
Το να μην αναγνωρίζεται αυτό το «καταραμένο απόθεμα» πουθενά και να μη διοχετεύεται πουθενά, αυτό είναι που γεννά την αρρώστια και αυτό είναι εν προκειμένω αυτό που φυτεύει τη σφαίρα στον κρόταφο της Έντα. Όλα τα άλλα είναι το πρόσχημα.
«Τα ανώτερα πνεύματα διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να βιώσουν την τρομερή χαρά που βρίσκεται στην καταστροφή», έγραψε ο Νίτσε. Είναι μια φράση που ταιριάζει σε κάποιους ήρωες του έργου;
* Σίγουρα η φράση αυτή ταιριάζει απόλυτα στους «ρομαντικούς» χαρακτήρες του έργου. Στην Έντα και στον Άιλερτ. Όλες οι απαγορεύσεις, οι νόμοι, οι κανόνες, είναι επινοημένα από τον άνθρωπο για ανθρώπους. Για να περιοριστούν με κάποιο τρόπο. Για να μπορέσουμε να έχουμε μια λειτουργική κοινωνική συνύπαρξη. Αν πραγματικά μπούμε μέσα σ’ αυτή τη σκέψη, εύκολα μπορεί κανείς να κάνει το λογικό άλμα και να συνειδητοποιήσει πως δεν υπάρχει και πολύ μεγάλη απόσταση από το «όλα απαγορεύονται» στο «όλα επιτρέπονται».
Από εκεί και πέρα πιστεύω είναι που αρχίζει η καταστροφή. Με όποιο τρόπο. Γιατί υπάρχει χαρά και στην καταστροφή.
Αν και ο χαρακτήρας του έργου είναι δραματικός πέρα για πέρα, ωστόσο συνυπάρχουν και κωμικά στοιχεία σε αυτό;
* Μια απ’ τις πιο σημαντικές φράσεις που λέει η Έντα μέσα στο έργο είναι το «Ό,τι αγγίζω το μολύνει η κατάρα της χυδαιότητας και της γελοιότητας». Θέλω να πω, δεν είναι απλά ότι συνυπάρχουν και κωμικά στοιχεία μέσα στο έργο, αλλά ότι αυτή ακριβώς η συνύπαρξη είναι ένα από τα βασικά θέματα και μία απ’ τις θεμελιώδεις συγκρούσεις του έργου.
Η Έντα, σαν γνήσια ρομαντική ηρωίδα, έχει εμμονή με την ομορφιά. Όλα γύρω της πρέπει να περιβάλλονται από μια πολύ αυστηρό αισθητικό κώδικα και ό,τι βρίσκεται εκτός του πλαισίου αυτού είναι απόλυτα καταδικαστέο. Στη ζωή, όμως, τα πράγματα δεν είναι απόλυτα. Το απόλυτο δεν αντέχει.
Ο κόσμος δεν είναι ποτέ μόνο όμορφος ή μόνο άσχημος. Ποτέ μόνο καλός ή μόνο κακός. Είναι πάντα μια σύνθεση αντιθέσεων και αντιφατικών στοιχείων που κάποτε έχουν νόημα, συνήθως όμως όχι. Δεν μπορούμε ποτέ να αποκτήσουμε ολοκληρωτικά τον έλεγχο πάνω στη μοίρα μας, στη ζωή μας, στον κόσμο που ζούμε. Η ομορφιά δεν μπορεί να νικήσει. Γι’ αυτό το λόγο είτε συνθηκολογούμε και συνεχίζουμε, είτε εγκαταλείπουμε.
Η «Έντα Γκάμπλερ» θα μπορούσε να θεωρηθεί φεμινιστικό έργο;
* Σίγουρα υπάρχουν πολλά στοιχεία προς την κατεύθυνση αυτή. Αυτό που, όμως, πιστεύω, είναι πως ο Ίψεν με όχημα μια γυναίκα της εποχής της Έντα, όπου οι κανόνες ήταν ακόμα πιο εμφανείς και συγκεκριμένοι, κάτι θέλει να πει για τον άνθρωπο στις νέες αστικές κοινωνίες που, όταν γράφτηκε το έργο, αποκτούσαν μορφή.
Αυτό που καταλαβαίνω εγώ από το έργο, είναι πως αν περιορίσεις σε σημείο ασφυξίας όποιο ένστικτο και παρόρμηση, αντί να βρεις μια (κοινωνική) δικλίδα ασφαλείας, οι άνθρωποι στα νέα αστικά κέντρα θα εκραγούν. Η βία που υπάρχει μέσα μας πρέπει με κάποιον τρόπο να εκτονώνεται. Όσο συσσωρεύεται πίεση, αυτόματα γεννάται και η σπίθα που θα οδηγήσει στην έκρηξη. Ή την εκπυρσοκρότηση εν προκειμένω.
Ποιος είναι ο πρώτος κανόνας στη δουλειά σου;
* Όπως λέει και η Έντα Γκάμπλερ, ό,τι γίνεται να γίνεται με «ομορφιά».
Αν η κρίση δεν είχε εμφανιστεί, πώς πιστεύεις ότι θα λειτουργούσαν τα πράγματα;
* Αυτό δεν μπορώ να το γνωρίζω. Αν κρίνω, όμως, από το πώς είχαν τα θεατρικά πράγματα τις πιο «εύρωστες» οικονομικά προηγούμενες δεκαετίες και, χωρίς καθόλου να θέλω να αναπολήσω «παλιά ωραία χρόνια», μπορώ να δω το εξής: Επειδή υπήρχε σταθερά οικονομική στήριξη από το κράτος (και όχι με αστεία ποσά) αυτό επέτρεψε σε κάποιους ανθρώπους να κάνουν μια πολύ σοβαρή εργασία στο χώρο του θεάτρου. Δε λέω ότι το θέατρο τότε ήταν καλύτερο, ούτε ότι όλοι τότε έκαναν αξιόλογη δουλειά. Όμως, σίγουρα, όσοι έκριναν ότι για την προετοιμασία μιας παράστασης χρειάζονταν 8 μήνες προετοιμασία μπορούσαν να το στηρίξουν και οικονομικά. Αυτό σήμερα ακούγεται σχεδόν σαν ανέκδοτο.
Το κράτος οφείλει να στηρίζει την τέχνη;
* Ναι, χωρίς καμία αμφιβολία. Αν δεν υπάρχει κάποιου είδους ενίσχυση και έμπρακτη στήριξη από το κράτος ή από αλλού, μοιραία και η τέχνη θα γίνει ένα κυνήγι για εισιτήρια.
Δεν μπορούμε να μιλάμε ούτε για έρευνα, ούτε για πειραματισμό, ούτε και για κάποιο προχώρημα αν ο κάθε καλλιτέχνης επιδιώκει απλά και μόνο να είναι σωστός και αποτελεσματικός. Πρέπει πάντα να υπάρχει το περιθώριο του λάθους, της εξερεύνησης, της επαρκούς προετοιμασίας. Αλλιώς, δεν μπορούμε να μιλάμε για τέχνη, αλλά μόνο για εκθέματα και θεάματα.
Τα περιορισμένα οικονομικά μέσα σήμερα περιορίζουν και το καλλιτεχνικό όραμα ή είναι μια δημιουργική άσκηση;
* Πιστεύω πως τα περιορισμένα οικονομικά μέσα, μακροπρόθεσμα, μόνο να ζημιώσουν μπορούν την καλλιτεχνική παραγωγή. Αν δεν υπάρχει οικονομική στήριξη, δεν μπορούμε να μιλάμε για επαγγελματισμό, μόνο για υψηλού επιπέδου ερασιτεχνισμό στην καλύτερη των περιπτώσεων. Δεν πιστεύω καθόλου στη φράση «η τέχνη δε χρειάζεται λεφτά», χρειάζεται.
Δυστυχώς, υπάρχει πολύ έντονα ακόμα αυτή η νοοτροπία που αντιμετωπίζει το θέατρο και την τέχνη γενικά σαν ένα χόμπι για τον ελεύθερο χρόνο. Δεν είναι, ούτε και ήταν ποτέ έτσι, και όποιος έκανε ποτέ κάτι σημαντικό ποτέ δεν την αντιμετώπισε έτσι. Δε νομίζω επειδή κάποιος αντλεί ικανοποίηση και χαρά από τη δουλειά του να πρέπει να τιμωρείται.
StavrosHabakis.jpg)
Αναμένουμε με ενδιαφέρον το σκηνοθετικό σου βάπτισμα το καλοκαίρι στην Επίδαυρο με την «Ηλέκτρα». Έχεις μπει σε τροχιά ψυχολογικής και καλλιτεχνικής προετοιμασίας;
* Είμαι ήδη σε διαδικασία έρευνας με τους συνεργάτες μου. Είναι πολύ μεγάλη χαρά και τιμή μου αυτή η ανάθεση.
Ο πυρήνας της εργασίας μου μέχρι τώρα (ειδικά η τριλογία Carnage με βάση την Ορέστεια του Αισχύλου) έχει να κάνει με την πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και τη διαχείριση του μύθου με μια προσωπική εικαστική γλώσσα. Η ανάθεση, λοιπόν, ενός έργου αρχαίου δράματος, επιπλέον, είναι και μια λογική συνέχεια των μέχρι τώρα αναζητήσεών μου στο θέατρο.
Τι εύχεσαι για το 2018, ατομικά και συλλογικά;
* Δεν θα πρωτοτυπήσω καθόλου – Έρωτα, Υγεία και Δημιουργία.
***
Hedda Gabler – Πληροφορίες
Την Hedda Gabler του Henrik Ibsen (1890) κορυφαίου του κριτικού κοινωνικού ρεαλισμού, επέλεξε η Άντζελα Μπρούσκου για να παρουσιάσει στο χώρο του ιστορικού Μπαγκείου, το Φεβρουάριο. Το ξενοδοχείο που έχτισε ο Γερμανός αρχιτέκτονας Έρνστ Τσίλερ μεταξύ των ετών 1890 και 1894 θα γίνει ο δραματικός τόπος για να «στηθεί» η ιστορία της Hedda φέρνοντας στο σκηνικό φως το παγκόσμιο και διαχρονικό ζήτημα της γυναίκας και της θέσης της, σε μια κοινωνία «χτισμένη» από άνδρες.
Ο Ibsen με την Hedda Gabler συμπύκνωσε και απεικόνισε με αριστουργηματικό τρόπο την πλήρη παρακμή (οικονομική, κοινωνική, ηθική και ψυχολογική) της αριστοκρατικής τάξης, η οποία χρησιμοποίησε ακόμη και το γάμο ως μέσο για την έκφραση των ταξικών διαφορών.
Η Hedda Gabler, κόρη του αποθανόντος στρατηγού Gabler, θύμα των υψηλών της απαιτήσεων, βρίσκει στο πρόσωπο του Jürgen Tesman το σύζυγο με τις προοπτικές που μπορεί ίσως να της επιστρέψει τη «χαμένη» κοινωνική και οικονομική αίγλη. Όταν από σύμπτωση ξανασυναντά τον Ejlert Lövborg, εκείνον που κάποτε ανομολόγητα ερωτεύθηκε και μαθαίνει ότι, με τη βοήθεια μια άλλης γυναίκας, κατώτερης ταξικής προέλευσης, θα εκδώσει ένα σημαντικό, καινοτόμο βιβλίο και ότι με αυτό είναι ακαδημαϊκός συνυποψήφιος του συζύγου της, συγκλονίζεται και καταστρέφει αυτό που δεν μπορεί να δεχτεί. Υπονομεύει το σύζυγό της με την ψυχρότητα, διαψεύδει την εγκυμοσύνη της, καταστρέφει το έργο ζωής της Tea Elvsted, καίει τα χειρόγραφα του Ejlert και τέλος επιλέγει την αυτοκτονία ως την τελευταία διεστραμμένη απόπειρά της για να ικανοποιήσει τη δίψα για ζωή.
Τι σημειώνει η σκηνοθέτις, Άντζελα Μπρούσκου
Απεικονίζοντας την παθολογία μιας απογοητευμένης γυναίκας, ο Ibsen με την Hedda Gabler καταθέτει την πιο ισχυρή διαμαρτυρία απέναντι σε μια διεφθαρμένη κοινωνία, αποφασισμένη να θυσιάσει χάριν των δικών της συμφερόντων, την ελευθερία και την ατομική έκφραση των πιο χαρισματικών μελών της. Σήμερα η Hedda Gabler διαγράφει μέσα από τους αιώνες την επιτέλεση του φύλου της. Τα πάντα είναι «προσποίηση».
Για το Θέατρο Δωματίου
Το ΘΕΑΤΡΟ ΔΩΜΑΤΙΟΥ ιδρύθηκε το 1993 από την Άντζελα Μπρούσκου και την ΠαρθενόπηΜπουζούρη. Αποτελείται από πυρήνα ηθοποιών και άλλων συνεργατών πού δουλεύουν συστηματικά υπό μορφή εργαστηρίων με στόχο την διεύρυνση των υποκριτικών μεθόδων και πρακτικών για την κατάκτηση ενός κοινού κώδικα απέναντι στις απαιτήσεις της σύγχρονης θεατρικής αναζήτησης. Ο χαρακτήρας της ομάδας είναι καθαρά ερευνητικός και πειραματικός με την ευρύτερη έννοια του όρου καθώς βασική ανάγκη της είναι να συνδέσει το θέατρο με την ακραία πραγματικότητα πού βιώνεται καθημερινά, τόσο από τα μέλη της όσο και από το κοινό. Ο συμβατικός χώρος της παράστασης μέσα από αυτή την προσέγγιση μετατρέπεται σε πεδίο σύγκρουσης, ανοιχτού διαλόγου και σκέψης ανάμεσα σε ηθοποιούς και θεατές, καθώς η τέχνη τοποθετείται στο κέντρο μίας βίαιης επικαιρότητας.
- Οι άνδρες και οι γυναίκες δεν ανήκουν στον ίδιο αιώνα
Henrik Ibsen
*
Πρεμιέρα: 10 Φεβρουαρίου 2018
Συντελεστές παράστασης
Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία – εικαστική άποψη: Άντζελα Μπρούσκου
Μουσική: Nalyssa Green
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Στέβη Κουτσοθανάση
Εκτέλεση παραγωγής: Ευάγγελος Κώνστας – Constantly Productions
Παίζουν: Παρθενόπη Μπουζούρη, Ανδρέας Κωνσταντίνου, Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου, Θάνος Παπακωνσταντίνου, Φιντέλ Ταλαμπούκας, Ειρήνη Αϊβαλιώτου, Χριστίνα Παπαδοπούλου
Info
Μπάγκειον ξενοδοχείο, Πλ. Ομόνοιας 18, Αθήνα.
Παραστάσεις: από 10 Φεβρουαρίου έως 25 Μαρτίου, Πέμπτη έως Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 19.30.
Τιμές: 10-15 ευρώ.
Προπώληση μέσω:
Link Προπώλησης:
https://www.viva.gr/tickets/theater/ksenodoxeio-mpagkeion/enta-gkampler/
Τηλεφωνικές κρατήσεις: 693.8500457 (Από 16.00 έως 20.00, καθημερινά).
Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
***
Ηλέκτρα του Σοφοκλή – Πληροφορίες
Ηλέκτρα / Σοφοκλή, Εθνικό Θέατρο – Θάνος Παπακωνσταντίνου
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
20-21 Ιουλίου 2018
21:00
Υπόθεση του έργου:
Η Ηλέκτρα, έργο της όψιμης περιόδου του Σοφοκλή −γράφτηκε πιθανότητα το 412 ή το 411 π.Χ.−, δραματοποιεί ένα από τα πιο ζοφερά επεισόδια του μύθου των Ατρειδών: την εκδίκηση για το φόνο του Αγαμέμνονα που διέπραξαν η Κλυταιμνήστρα και ο Αίγισθος. Κεντρική μορφή του δράματος, η Ηλέκτρα διατηρεί ζωντανή την ανάμνηση του φόνου του πατέρα της και παρακαλεί τους θεούς να βοηθήσουν στην τιμωρία των δολοφόνων του. Η επιστροφή του αδελφού της, του εξόριστου Ορέστη, αναπτερώνει τον πόθο της για εκδίκηση και δρομολογεί το έργο της τιμωρίας που θα κορυφωθεί με την πράξη της μητροκτονίας. Το δράμα του Σοφοκλή εστιάζεται στο πρόσωπο της Ηλέκτρας και όχι στα ηθικά ζητήματα που επισύρει η πράξη της μητροκτονίας. Η εκδίκηση είναι συνειδητή επιλογή των ηρώων, και όχι πράξη επιβεβλημένη από τους θεούς. Το ανθρώπινο πάθος κυριαρχεί, αφήνοντας τους ήρωες εκτεθειμένους και απηχώντας το πνεύμα του ύστερου 5ου αιώνα, ο οποίος υπό την επίδραση της σοφιστικής σκέψης, απομακρύνεται από τις βεβαιότητες και τις απλουστευτικές ερμηνείες της αρχαϊκής περιόδου.
Σημείωμα σκηνοθέτη:
Γραμμένη στη σκιά του Πελοποννησιακού Πολέμου, η Ηλέκτρα του Σοφοκλή, είναι από τα πιο «άγρια» έργα του ποιητή. Από την πρώτη κιόλας σκηνή της επιστροφής του μητροκτόνου Ορέστη, ως και τις επινίκιες ιαχές του Χορού στην τελευταία, υπάρχει ένας διαρκής διάλογος μεταξύ σκότους και φωτός. Μια μάχη αντιθέσεων με κεντρικό θέμα τη δίκη: τη διαταραγμένη ισορροπία και την αποκατάστασή της. Αποτυπώνοντας έναν κόσμο εμφύλιου σπαραγμού, ο ποιητής μάς προσκαλεί να παρακολουθήσουμε τη λειτουργία ενός φυσικού νόμου: του νόμου της ανταπόδοσης.
Ο ίδιος ο ποιητής τοποθετείται πέρα από κάθε ηθική – δεν τον ενδιαφέρει αν η χαμένη ισορροπία θα επανέλθει με τρόπο καλό ή κακό. Το θέμα είναι να επανέλθει. Η βία διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις. Όταν γίνεται μια βίαιη προσβολή της δίκης, η απάντηση θα είναι επίσης βίαιη. Το ότι το μέτρο της εκδίκησης εδώ ξεπερνά τα συνήθη όρια για μια «πολιτισμένη» κοινωνία οδηγώντας στη μητροκτονία, επίσης δεν ενδιαφέρει. Η Ηλέκτρα του Σοφοκλή κραυγάζει για ανταπόδοση, όχι για δικαιοσύνη.
Θάνος Παπακωνσταντίνου
