11.1 C
Athens
Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2025

Τα άτομα με άνοια μπορούν και πρέπει να ζουν καλά σε κοινωνίες φιλικές προς τη νόσο

Επιμέλεια κειμένου: Ειρήνη Αϊβαλιώτου / catisart.gr

Σε μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας εξελίσσεται η άνοια και, σύμφωνα µε στατιστικά στοιχεία, οι ασθενείς ξεπερνούν τα 50.000.000 παγκοσμίως και θα υπερτριπλασιαστούν μέχρι το 2050.

Το ετήσιο κόστος της ασθένειας ξεπερνά σε παγκόσμιο επίπεδο το ένα τρισ. δολάρια. Στη χώρα µας, περίπου 200.000 άνθρωποι πάσχουν σήμερα από άνοια και το ετήσιο κόστος εκτιμάται σε 3 δισ. ευρώ.

Τα παραπάνω ανέφερε σε συνέντευξη Τύπου η Παρασκευή Σακκά, νευρολόγος ψυχίατρος, πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια, παρουσιάζοντας τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα και την ελληνική πραγματικότητα.

Όπως είπε, τα τελευταία χρόνια έχουν επενδυθεί τεράστιοι πόροι, ενέργεια και προσπάθεια από τις κοινωνίες και την ερευνητική κοινότητα, σε μία προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, να κατανοήσουμε τη νόσο, να αποκαλυφθούν νέα παθολογικά αίτια και νέες μέθοδοι ανίχνευσής τους, καθώς και να διαπιστωθεί η συμβολή του τρόπου ζωής στη διατήρηση των νοητικών ικανοτήτων.

Η καθημερινότητα για κάποιον που πάσχει από κάποια μορφή άνοιας είναι εξαιρετικά δύσκολη, αφού, με βάση διεθνή στοιχεία, ένας στους δύο δεν νιώθει μέρος της κοινότητας στην οποία ζει, πράγμα που δεν οφείλεται τόσο στα εμπόδια που βάζει η ασθένεια λόγω βιολογικών προβλημάτων, αλλά στο συνδυασμό τους µε τα εμπόδια που βάζει η κοινωνία: µη προσβάσιμοι χώροι, έλλειψη ενημέρωσης υπαλλήλων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σχετικά µε τη νόσο και τη διαχείρισή της, απουσία κατάλληλων υποδομών για τη διευκόλυνση των ασθενών στην άσκηση των κοινωνικών τους δικαιωμάτων κ.ά.

«Τα άτομα με άνοια μπορούν και πρέπει να ζήσουν καλά σε κοινωνίες φιλικές προς την άνοια, έχοντας πρόσβαση σε έγκαιρη διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση», τόνισε η κ. Σακκά.

Στη χώρα μας υπάρχει Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Άνοια, ενώ βρίσκονται στην τελική φάση υλοποίησης και θα λειτουργήσουν άμεσα στις μεγάλες πόλεις, οκτώ κέντρα ημέρας για άτομα με άνοια, 12 ιατρεία μνήμης και δύο μονάδες τελικού σταδίου – και όπως είπε η κ. Σακκά, «είναι ντροπή για τη χώρα μας που δεν διαθέτει ανάλογες Μονάδες Τελικού Σταδίου για όλες τις ασθένειες».

Για την προστασία των ηλικιωμένων από την άνοια, εστιάζοντας σε τρεις στόχους μίλησε η Μάγδα Τσολάκη, νευρολόγος-ψυχίατρος, καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Ο πρώτος αφορά σε τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι, εάν αξιολογηθούν έγκαιρα, μπορούν να ελαττώσουν τον αριθμό των ασθενών με άνοια σε ποσοστό που φτάνει το 30%.

Σύμφωνα με το νεότερα επιστημονικά δεδομένα, ο κρόκος Κοζάνης και το ελαιόλαδο σε συνδυασμό με τη μεσογειακή διατροφή, μπορεί να σταθεροποιήσουν τους ασθενείς στα προκλινικά στάδια της ασθένειας, ανάφερε η κ. Τσολάκη.

Ο δεύτερος στόχος αφορά την έγκαιρη διάγνωση, «που αφήνει σημαντικά περιθώρια για άμεσες παρεμβάσεις» και ο τελευταίος στόχος την ανεύρεση ριζικής θεραπείας των πρώιμων σταδίων της νόσου Alzheimer, «που να μπορεί να σταματήσει, ή ακόμα και να αναστρέψει την νευροεκφύλιση που σχετίζεται με την νόσο, αναχαιτίζοντας σημαντικά τη νοητική έκπτωση».

Δράσεις ευαισθητοποίησης

Ο Σεπτέμβριος είναι παγκόσμιος μήνας αφιερωμένος στην άνοια και τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών, διοργανώνει στις 18 Σεπτεμβρίου 2019 εκδήλωση ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με τίτλο: «Ζώντας καλά με την άνοια», στις 19:00, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση.

Επίσης θα διοργανωθεί για δεύτερη συνεχή χρονιά η ομαδική έκθεση ζωγραφικής, με τίτλο «Η Τέχνη Θεραπεύει / Art Heals ΙΙ». Περισσότεροι από 80 καλλιτέχνες, εμπνευσμένοι και ευαισθητοποιημένοι από τις απαιτήσεις της φροντίδας ατόμων με άνοια, ενώνουν τις δυνάμεις τους και συμβάλλουν με την τέχνη τους στη «μεταμόρφωση» της καθημερινότητας και στην προσπάθεια για καλύτερες συνθήκες ζωής για τους συμπολίτες μας.

Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο χώρο του ART16, Αρτεμισίου 16, στον Κεραμεικό και θα διαρκέσει από τις 20 έως και 29 Σεπτεμβρίου 2019. Τα έργα της έκθεσης θα κληρωθούν με λαχειοφόρο αγορά, στις 29 Σεπτεμβρίου και ώρα 19:00, και όλα τα έσοδα θα διατεθούν για την υποστήριξη του έργου της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών.

Παράλληλα, στις 21 Σεπτεμβρίου στις 11:00, στο χώρο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν δύο ομιλίες με σχετικά θέματα: «Νόσος Αλτσχάιμερ σήμερα – Κοινότητες Φιλικές προς την Άνοια» με ομιλήτρια τη Δρ. Παρασκευή Σακκά και «Πρακτικά θέματα φροντίδας και συμπεριφοράς σε άτομα με άνοια», με ομιλητή τον Κωστή Προύσκα, Ψυχολόγο – Δρ. Γεροντολογίας.

***

Η άνοια (“ἀ” στερητικό + “νοῦς”) είναι μια σοβαρή απώλεια της γενικής νοητικής ικανότητας (απώλεια μνήμης) σε ένα άτομο που προηγουμένως δεν ήταν εξασθενημένο, πέρα από ό,τι θα προκαλούσε η φυσιολογική γήρανση. Μπορεί να είναι στάσιμη, ως αποτέλεσμα μίας μοναδικής γενικής εγκεφαλικής βλάβης, ή προοδευτική, με αποτέλεσμα τη μακροπρόθεσμη μείωση της νόησης που οφείλεται σε βλάβη ή ασθένεια του σώματος. Παρά το γεγονός ότι η άνοια είναι πολύ πιο συχνή στους ηλικιωμένους (περίπου 5% των ατόμων άνω των 65 ετών εμπλέκεται) μπορεί να παρουσιαστεί και πριν από την ηλικία των 65 ετών, οπότε και ονομάζεται «άνοια πρώιμης έναρξης».

Η άνοια δεν είναι μια απλή ασθένεια, αλλά ένα γενικό σύνδρομο (δηλαδή ένα σύνολο συμπτωμάτων και σημείων). Γνωστικές περιοχές που επηρεάζονται είναι η μνήμη, η προσοχή, η γλώσσα και η επίλυση προβλημάτων. Κανονικά, τα συμπτώματα πρέπει να υπάρχουν για τουλάχιστον έξι μήνες ώστε να γίνει διάγνωση. Γνωστική διαταραχή μικρότερης διάρκειας ονομάζεται ντελίριο.

Στα επόμενα στάδια της πάθησης, οι ασθενείς μπορεί να χάσουν τον προσανατολισμό τους στον χρόνο (μη γνωρίζοντας την ημέρα, την εβδομάδα, ή ακόμη και το έτος), στον χώρο (μην ξέροντας πού βρίσκονται), και στο πρόσωπο (μη γνωρίζοντας ποιοι είναι οι ίδιοι ή/και οι γύρω τους).

Η άνοια μπορεί να ταξινομηθεί είτε ως αναστρέψιμη ή ως μη αναστρέψιμη, ανάλογα με την αιτιολογία της ασθένειας. Λιγότερο από το 10% των περιπτώσεων άνοιας οφείλονται σε αιτίες που μπορούν να αναστραφούν με θεραπεία.

Μερικές από τις πιο συνηθισμένες μορφές άνοιας είναι: η νόσος Αλτσχάιμερ, η αγγειακή άνοια, η μετωποκροταφική άνοια η σημασιολογική άνοια και η άνοια με σωμάτια Λέβι.

***

Η νόσος Alzheimer ανακαλύφθηκε περίπου πριν από 116 χρόνια. Το 1901 μία ασθενής ηλικίας 51 ετών, η Auguste Deter, εισήχθη στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο της Φρανκφούρτης (Städtische Heilanstalt für Irre und Epileptische – City Hospital for the Mentally Ill and Epileptics / Frankfurt Asylum), Ψυχιατρικό Νοσοκομείο της Φρανκφούρτης εξαιτίας «μιας προοδευτικής διανοητικής έκπτωσης, εστιακών συμπτωμάτων, παραισθήσεων και ψυχοκοινωνικής ανικανότητας».

 

Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο της Φρανκφούρτης (Städtische Heilanstalt für Irre und Epileptische), σε φωτογραφία του 1864.

 

Η Auguste Deter μελετήθηκε για πέντε χρόνια από τον διαπρεπή Γερμανό ψυχίατρο και νευροπαθολογοανατόμο Alois Alzheimer (1864-1915), πριν από το θάνατό της στις 8 Απριλίου 1906. Στη συνέχεια τα ιατρικά αρχεία και ο εγκέφαλός της μεταφέρθηκαν στο Μόναχο, στο Βασιλικό Ψυχιατρικό Νοσοκομείο, όπου εργαζόταν ο Alzheimer στο Ανατομικό Εργαστήριο, του μέντορά του, του φημισμένου Γερμανού ψυχιάτρου της εποχής, Emil Kraepelin (1856-1926).

 


Ο διαπρεπής Γερμανός ψυχίατρος και νευροπαθολογοανατόμος Alois Alzheimer (1864-1915).

 

Ο Alzheimer σχετικά σύντομα μετά τον θάνατο της Auguste Deter, διενήργησε νεκροψία-νεκροτομή στον εγκέφαλό της, όπου με τη βοήθεια των επισκεπτών Ιταλών ιατρών Gaetano Perusini και Francesco Bonfiglio, χρησιμοποιώντας τις πρόσφατα αναπτυχθείσες τεχνικές χρώσης αργύρου από τον Max Bielschowsky, διαπίστωσε ασυνήθη χαρακτηριστικά, όπως διαπλεκόμενες νευρικές ίνες, καθώς επίσης και ό,τι είναι σήμερα γνωστό ως «πλάκες αμυλοειδούς».

 

Το Ανατομικό Εργαστήριο του Βασιλικού Ψυχιατρικού Νοσοκομείου του Μονάχου.

 

Έτσι επίσημα η νόσος Alzheimer ανακαλύφθηκε από τον Alois Alzheimer το 1906. Ο Alzheimer ανακοίνωσε τα ευρήματά του σχετικά με την παθολογική εκφύλιση του εγκεφάλου και τα συμπτώματα της «προγεροντικής άνοιας» στις 3 Νοεμβρίου 1906 στο Tübingen, σε μία συνάντηση των ψυχιάτρων της νοτιοδυτικής Γερμανίας. Δυστυχώς η διάλεξή του συνάντησε την αδιαφορία των συναδέλφων του, χωρίς να δεχθεί καμία ερώτηση ή σχόλιο σχετικά με την ανακάλυψη των παθολογοανατομικών χαρακτηριστικών ενός τύπου γεροντικής άνοιας. Μετά τη διάλεξή του ο Alzheimer δημοσίευσε μία περίληψη των ευρημάτων του, ενώ το 1907 έγραψε μία εκτενή εργασία, όπου παρουσίαζε με λεπτομέρεια τη νόσο και τα ευρήματά του.

Όσον αφορά τη θεραπεία, οι πρώτοι ασθενείς με νόσο Alzheimer δεν υποβάλλονταν σε καμία θεραπεία. Η νόσος Alzheimer ή ειδικότερα η απώλεια μνήμης, αποτελούσε μία διαδικασία που θεωρούνταν ότι ήταν αναπόφευκτο να συμβεί σε κάθε άτομο. Αρχικά η νόσος Alzheimer θεωρούνταν ως επακόλουθο της «μεγάλης ηλικίας» και του «γήρατος». Ως εκ τούτου όταν ανακαλύφθηκε η νόσος Alzheimer, δεν θεωρήθηκε ως μία νέα μορφή νευροψυχικής διαταραχής, αλλά περίπου ταυτίστηκε με την άποψη ότι καθόσον κάθε άτομο αναπόφευκτα γερνά, εξίσου μοιραία θα εμφανίσει και τη νόσο.

Στις 15 Ιουλίου 1910 κυκλοφόρησε ο δεύτερος τόμος του «Εγχειριδίου Ψυχιατρικής» του διακεκριμένου Γερμανού ψυχιάτρου Emil Kraepelin, όπου στο κεφάλαιο «Προγεροντική και Γεροντική Άνοια», για πρώτη φορά περιγραφόταν ένας τύπος άνοιας με το όνομα “νόσος Alzheimer”.

Σήμερα η έρευνα στον τομέα της νευρολογίας, της ψυχιατρικής και των νευροεπιστημών εν γένει, έχει δείξει ότι η νόσος Alzheimer χαρακτηρίζεται από μειωμένη εγκεφαλική δραστηριότητα, εγκεφαλική ατροφία, θάνατο των νευρώνων, νευροϊνιδιακά συμπλέγματα και συνολικά μειωμένη γνωσιακή ικανότητα. Βασικό ρόλο στην αιτιολογία της νόσου διαδραματίζει η γενετική, με τα ευρήματα να συνηγορούν στο ότι μεταλλάξεις στα χρωμοσώματα 21, 14 και 1, μπορούν να οδηγήσουν στην εκδήλωση νόσου Alzheimer, ενώ επίσης άνθρωποι που φέρουν ένα γονίδιο για την απολιποπρωτεΐνη E4, εμφανίζουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν νόσο Alzheimer, συγκριτικά με ανθρώπους που φέρουν γονίδια για άλλες μορφές της πρωτεΐνης.

Επίσης όσον αφορά την κληρονομικότητα, έχει δειχθεί ότι στην οικογενή νόσο Alzheimer, τα παιδιά ενός ασθενή παρουσιάζουν 50-50 πιθανότητα να αναπτύξουν άνοια, ενώ αν και οι δύο γονείς νοσούν το ποσοστό αυξάνει σε 75%. Όσον αφορά τη θεραπεία, η νόσος Alzheimer δεν θεραπεύεται, μπορεί να ανιμετωπιστεί όμως και να επιβραδυνθεί η εξέλιξή της, τόσο με φαρμακευτική αγωγή όσο και με μουσικοθεραπεία.

Ατενίζοντας το μέλλον, οι ερευνητές χρησιμοποιούν τη μαγνητική τομογραφία (MRI) για να μελετήσουν και να αναλύσουν τις ανατομικές δομές και τις νευροφυσιολογικές λειτουργίες, οι οποίες παρουσιάζουν εκφύλιση εξαιτίας της νόσου Alzheimer. Επίσης οι τομογραφίες εκπομπής ποζιτρονίων (PET scans), χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τη γλυκόζη όταν υπάρχει η νόσος Alzheimer, ενώ με την οσφυονωτιαία παρακέντηση, εξετάζεται το εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ), στοχεύοντας στη μελέτη της χημείας του εγκεφάλου.

Αν και η ύφεση της γνωσιακής ικανότητας ήταν γνωστή από την εποχή του Αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου και μαθηματικού Πυθαγόρα, ο οποίος από τον 7ο αιώνα π.Χ. κατέγραψε και ανέφερε τέτοιες περιπτώσεις, εν τούτοις η καινοτόμος συμβολή του Alois Alzheimer συνίσταται στο ότι για πρώτη φορά απέδειξε ότι, η μεταβολή στην συμπεριφορά και τη γνωσιακή ικανότητα της 51χρονης ασθενούς του Auguste Deter σχετιζόταν με δομικές μεταβολές στον εγκέφαλό της. Η μελέτη της ιστορίας της Ιατρικής μας δείχνει πολλές φορές, πως μία νέα προσέγγιση σε μία υπάρχουσα παρατήρηση και καταγραφή, αλλά και η εμβριθής μελέτη και η καινοτόμος πράξη οδηγεί στην ανακάλυψη και τη γνώση, επιβεβαιώνοντας τη ρήση του Ιπποκράτη «Το γαρ οίεσθαι μεν, μη πρήσσειν δε, αμαθίης και ατεχνίης σημείον εστίν» (το να νομίζεις κάτι, μόνο, χωρίς να ενεργείς θεωρείται σημείο ατεχνίας, δηλαδή άγνοιας της τέχνης του ιατρού).

-Ο Κικέρων επίσης κάνει εκτενή αναφορά στο έργου του Περί γήρατος (De senectute) (44 π.Χ.)

  • Αρχική εικόνα: Η Auguste Deter, η πρώτη ασθενής στην οποία διαπιστώθηκε η νόσος Alzheimer.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -