Του Παναγιώτη Μήλα
Την εποχή που ήμουν στο Γυμνάσιο τα κείμενα του Στρατή Μυριβήλη δεν είχαν περιληφθεί στο βιβλίο των Νέων Ελληνικών.
Αν και είχε προταθεί τρεις φορές για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, εν τούτοις τα έργα του «Η ζωή εν τάφω» και «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια» δεν επελέγησαν στην ύλη των σχολικών βιβλίων.
Είχε προηγηθεί όμως η Δικτατορία του Μεταξά που τα είχε επιλέξει ως «επικίνδυνα δια την χρηστήν αγωγήν των ελληνοπαίδων»…
***
Ευτυχώς στο ΣΤ’ Γυμνάσιο Αρρένων της Αθήνας – το οποίο είχε εγκατασταθεί τότε στο νέο του κτήριο της οδού Ζεύξιδος στον Νέο Κόσμο – υπήρχε στην τάξη μας ένας φωτισμένος φιλόλογος.
Το όνομά του: Γεώργιος Παπανδρεόπουλος.
Έμενε στο Κουκάκι, στην οδό Ζαχαρίτσα.
***
Ο καθηγητής μας αποφάσισε την ώρα των Νέων Ελληνικών να αναλύσει το έργο του Μυριβήλη «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια». Ήταν μεγάλο το δώρο που μας έκανε. Βέβαια ανάμεσα στα όσα μας είχε πει τότε ήταν και οι διάφορες εικασίες σχετικά με την ύπαρξη της δασκάλας. Μάλιστα και εκείνη την εποχή – αλλά και πολύ αργότερα – στη Λέσβο, στον Μόλυβο, στο κεντρικό καλντερίμι όπως ανέβαινες αριστερά, σου έδειχναν έναν μισογκρεμισμένο ξύλινο οικίσκο ο οποίος – σύμφωνα με όσα έλεγαν οι ντόπιοι – ήταν το σπίτι ή μάλλον η χαμοκέλα της δασκάλας.
***
Ο φιλόλογος θέλοντας να λύσουμε κάθε απορία μας έστειλε να συναντήσουμε τον ίδιο τον συγγραφέα ο οποίος τότε ζούσε στο Κουκάκι, στην οδό Γαληνού, στον αριθμό 27, σε μια πολύ προσεγμένη διώροφη μονοκατοικία. Αργότερα μετακόμισαν στα Εξάρχεια.
Πήγαμε τέσσερις συμμαθητές για να βρούμε τον συγγραφέα. Ήταν ο Πέτρος Γ. και ο Γιώργος Κ. που έγιναν γιατροί, ο Μιχάλης Χ. που έγινε καθηγητής της Ιστορίας του Θεάτρου Σκιών στο πανεπιστήμιο, κι εγώ.
Μας υποδέχτηκε η κυρία Ελένη και στο σαλόνι μάς πρόσφερε ένα ποτήρι δροσερό νερό μέχρι να έρθει ο συγγραφέας.
Όταν ήρθε, ο Πέτρος, που ήταν ο αρχηγός της ομάδας, του εξήγησε το σκοπό της επίσκεψής μας. Ο συγγραφέας με χαρά απάντησε. Χωρίς περιστροφές είπε πως και ο ίδιος έχει τις ίδιες με απορίες…
Μας εξήγησε ότι η δασκάλα με τα χρυσά μάτια, η «Σαπφώ Βρανά», δεν ήταν η Στέλλα Ιωάννου που ζούσε στον Μόλυβο. Δεν ήταν ούτε η γυναίκα ενός σκοτωμένου φίλου στην προκάλυψη του Μοναστηρίου ή κάποιου άλλου συμπολεμιστή στο Εσκί Σεχίρ. Αλλά δεν ήταν ούτε και η δασκάλα «με τα μάτια τα χρυσαφιά» που τη συνάντησε όταν βρέθηκε με άδεια στη Σμύρνη.
Δεν ήταν ούτε η Χιωτοπούλα μούσα του, ούτε και η σύζυγός του Ελένη Δημητρίου, όπως μας είπε τη στιγμή που εκείνη πήγε να του φέρει ένα ποτήρι νερό…
«Όμως κάθε ένας που διαβάζει το μυθιστόρημά μου κάτω από τις γραμμές θα μάθει το μυστικό της δασκάλας», μας είπε λίγο πριν μας αποχαιρετήσει.
***
Ο Στρατής Μυριβήλης (πραγματικό ονοματεπώνυμο: Ευστράτιος Σταματόπουλος). Γεννήθηκε στη Συκαμινέα Λέσβου, στις 30 Ιουνίου 1892. Σε κάποιες ιστοσελίδες αναφέρεται ως χρονολογία γέννησης το 1890. Όμως οι δύο χρονολογίες (1890 και 1892) αναγράφονται και στην επίσημη ιστοσελίδα του Στρατή Μυριβήλη. Ο αγαπημένος συγγραφέας έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα, στις 19 Ιουλίου του 1969.
. Γεννήθηκε στη Συκαμινέα Λέσβου, στις 30 Ιουνίου 1892 ή του 1890...){kind=link}