Του Παναγιώτη Μήλα
Ένα από τα συνηθισμένα και αθώα λάθη που συμβαίνουν στις εφημερίδες ήταν η αφορμή της γνωριμίας μου με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Στο «Έθνος της Κυριακής» και στη στήλη «Λαβράκια» γράφτηκε, στα μέσα του 1989, κάτι που την ενόχλησε και ο διευθυντής της εφημερίδας «Έθνος» Αλέκος Φιλιππόπουλος, παρέπεμψε την Αλίκη σε μένα που ως αρχισυντάκτης του πολιτιστικού ρεπορτάζ στο καθημερινό «Έθνος» θα μπορούσα να συζητήσω μαζί της. Η συνεργασία μας είχε θετικό αποτέλεσμα αν και δεν είχε διάρκεια. Μετά τη ρήξη Φιλιππόπουλου – Μπόμπολα ο πρώτος έφυγε και ακολούθησε μια …πρώτη εκκαθάριση από αυτούς που έμειναν και οδήγησαν το καθημερινό φύλλο στη γνωστή πορεία του. Από τα τέλη Αυγούστου 1990 πληροφορήθηκα ότι απολύομαι την …30η Σεπτεμβρίου. Οπότε λίγες ημέρες πριν πήγα να τη συναντήσω για να την ευχαριστήσω για τη συνεργασία. Κατέβηκα και μπήκα στην ημιφωτισμένη αίθουσα του θεάτρου «Αλίκη». Εκεί για τη χειμερινή περίοδο 1990-91 είχαν αρχίσει τις πρόβες για του «Γλυκό πουλί της νιότης» του Τένεσι Ουίλιαμς, σε απόδοση Μάριου Πλωρίτη και σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά. Εκτός από την Αλίκη Βουγιουκλάκη (Αλεξάνδρα Ντελ Λάνγκο), έπαιζαν και οι Κώστας Σπυρόπουλος, Aλέξανδρος Ρήγας, Σπύρος Κωνσταντινίδης, Μπάμπης Κατσούλης, Τίμος Περλέγκας, Κώστας Ίτσιος, Λίνα Μαρκάκη, Γιάννης Μάνιος, Γιάνκα Αβαγιανού, Στέλιος Μάινας, Παναγιώτης Μεντής, Ζάνο Ντάνιας.
Την ώρα που πήγα έλειπε ο Ανδρέας Βουτσινάς και η πρόβα γινόταν από την Αλίκη Βουγιουκλάκη η οποία καθόταν στο ακριανό κάθισμα της αγαπημένης της σειράς, της 12ης… Με ρώτησαν τι ζητάω, τους είπα, ένας κύριος έσπευσε να την ενημερώσει. Γύρισε, με είδε, είπε στους ηθοποιούς να κάνουν διάλειμμα και ζήτησε να ανάψουν όλα τα φώτα στην αίθουσα. Μιλήσαμε περίπου μισή ώρα. Ήταν η τελευταία φορά που την είδα. Πρόκειται για έναν σπάνιο άνθρωπο. Είναι ένα σπάνιο πλάσμα. Ναι, είναι… Και αυτό το κορίτσι το αποτύπωσε με τρόπο εξαιρετικό και ανεπανάληπτο ο ζωγράφος Κώστας Σπυριούνης. Ένα πορτρέτο χωρίς κρυμμένα μυστικά…
***
Ο Κώστας Σπυριούνης έφτιαξε τα πορτρέτα 21 Ελλήνων για να χρησιμοποιηθούν ως γραμματόσημα από τα «Ελληνικά Ταχυδρομεία».
-Το 2011 ζωγράφισε τις προσωπογραφίες της Μαίρης Αρώνη, του Θανάση Βέγγου, της Ρένας Βλαχοπούλου, του Βασίλη Διαμαντόπουλου, του Ορέστη Μακρή και της Σαπφούς Νοταρά.
-Το 2010 ήταν η χρονιά του λαϊκού τραγουδιού. Ζωγράφισε τους: Γιώργο Ζαμπέτα, Στέλιο Καζαντζίδη, Βίκυ Μοσχολιού, Σωτηρία Μπέλλου, Γρηγόρη Μπιθικώτση και Βασίλη Τσιτσάνη.
-Η αρχή όμως έγινε το 2009 με τους αγαπημένους ηθοποιούς: Τζένη Καρέζη, Έλλη Λαμπέτη, Δημήτρη Χόρν, Αλέκο Αλεξανδράκη, Μάνο Κατράκη, Θάνο Κωτσόπουλο, Ντίνο Ηλιόπουλο και Νίκο Κούρκουλο.
Φυσικά η πιο δύσκολη αποστολή ήταν η προσωπογραφία της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Ασφαλώς η πιο αγαπημένη πολλών γενεών. Η ανέμελη φιγούρα της με το ψάθινο ψαράδικο καπέλο στη «Μανταλένα» είναι χαρακτηριστική. Όμως δεν ήταν αυτό που αναζητούσε ο ζωγράφος. Δεν επιδίωξε το εύκολο. Επιχείρησε να αποτυπώσει την έκφραση της Αλίκης όχι όπως θα άρεσε στο κοινό της, αλλά όπως θα άρεσε στην ίδια. Ξέρουμε δε πόσο αυστηρή και απαιτητική ήταν η ίδια με τον εαυτό της. Πόσο τελειομανής.
Για να το πετύχει αυτό ο Κώστας Σπυριούνης πέρασε από δύο στάδια. Το πρώτο ήταν να κάνει μια πρώτη επιλογή ανάμεσα σε εκατοντάδες φωτογραφίες – πορτρέτα της Αλίκης. Το δεύτερο ήταν να πάρει και τη σύμφωνη γνώμη των αγαπημένων της προσώπων.
Έτσι κι έγινε. Ύστερα από αυτή τη χρονοβόρα και επίπονη εργασία κατέληξε σε 2-3 φωτογραφίες και από αυτές πήρε τα στοιχεία που ήθελε για την τελική προσωπογραφία. Όμως το πιο σημαντικό που πέτυχε ο Σπυριούνης δεν είναι η ακριβής αποτύπωση του προσώπου της Αλίκης. Αυτό για ένα ζωγράφο του επιπέδου του θα ήταν το πιο εύκολο. Το πιο δύσκολο ήταν το ότι έβγαλε από την έκφραση του προσώπου της ένα τεράστιο «γιατί». Ένα ερωτηματικό για το φινάλε που της επιφύλαξε η ζωή.
Αυτή είναι η μεγάλη επιτυχία στην προσωπογραφία της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Το ότι ο Σπυριούνης ανακάλυψε το κρυφό μυστικό της Αλίκης.
Πρώτη φορά Καλό Πάσχα με «σπουργιτάκι»…
Την Αλίκη Βουγιουκλάκη την είδα για πρώτη φορά, την Κυριακή του Πάσχα 9 Απριλίου 1961. Τότε τα θέατρα εκτός από τις δώδεκα παραστάσεις τη βδομάδα, ήταν ανοιχτά και στις μεγάλες αργίες. Έτσι πήγαμε οικογενειακώς να δούμε από κοντά το νέο αστέρι του ελληνικού θεάτρου. Στο Θέατρο Μουσούρη, και για τη χειμερινή περίοδο 1960-61, ο Κώστας Μουσούρης ανέβασε σε δική του σκηνοθεσία το έργο της Λαντίσλας Φόντορ «Φτωχό σαν σπουργιτάκι». Η πρώτη παράσταση δόθηκε την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 1961. Τη μετάφραση είχε κάνει ο Πλάτων Μουσαίος. Εκτός από τον Κώστα Μουσούρη και την Αλίκη Βουγιουκλάκη (Σούζι Μαξ), έπαιζαν επίσης οι ηθοποιοί: Μαίρη Λαλοπούλου, Σταύρος Ξενίδης, Γιώργος Λευτεριώτης, Γιάννης Βογιατζής, Κλέαρχος Καραγιώργης. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε ούτε face book, ούτε instagram, οπότε δεν υπάρχει οπτικό υλικό από τη συνάντηση στα καμαρίνια…
Η Αλίκη στου Λεωνίδα το 1990
Στις 18 Ιουλίου 2017 αποχαιρετώντας τον αγαπημένο Λεωνίδα Λιακόπουλο, στο Λυγουριό, θυμήθηκα τη συζήτηση που είχε μαζί του η Αλίκη Βουγιουκλάκη όταν το 1990 (Παρασκευή 6 και Σάββατο 7 Ιουλίου) ανέβασε την «Αντιγόνη» στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου. Μετά την πρώτη παράσταση βρισκόταν μέσα στο μαγαζί στα σκαλάκια που οδηγούν στον κήπο. Εκεί συζητούσε με τον Λεωνίδα και την κυρία Κάκια.
Στην είσοδο ήταν μια παρέα δημοσιογράφων που συνομιλούσαν χαμηλόφωνα. Τότε είπε η Αλίκη στην κυρία Κάκια:
-Τους βλέπεις εκεί κάτω; Τώρα με θάβουν και όταν έρθουν εδώ θα μου δίνουν συγχαρητήρια…
- Για την ιστορία να πούμε ότι στο Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου το απόλυτο ρεκόρ εισιτηρίων το έχουν σημειώσει μόνο τέσσερις παραστάσεις.
-Το 1956, η «Αντιγόνη» με την Άννα Συνοδινού, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. Κορυφαίο και απλησίαστο το ρεκόρ αυτής της παράστασης. Η παράσταση δεν μπορούσε να αρχίσει επειδή ο κόσμος είχε κατακλύσει την ορχήστρα. Έπειτα από πολλή ώρα εκκλήσεων και παρακλήσεων οι θεατές στριμώχτηκαν όπου μπόρεσαν αφήνοντας χώρο και μια ψάθινη καρέκλα καφενείου για να καθίσει ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής.
-Το 1990, η «Αντιγόνη» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, σε σκηνοθεσία Μίνωα Βολανάκη,
-Το 1993, η «Λυσιστράτη» με τον Θύμιο Καρακατσάνη, σε δική του σκηνοθεσία. Και σε αυτή την παράσταση ο κόσμος μπήκε μέσα στην ορχήστρα. Οι ηθοποιοί ξεκίνησαν αλλά 2-3 λεπτά μετά την έναρξη ο Καρακατσάνης διέκοψε και ζήτησε από τους θεατές και να απομακρυνθούν και να ησυχάσουν.
-Το 2006 έγινε το τέταρτο ρεκόρ εισιτηρίων, πάλι από μια «Αντιγόνη». Πρωταγωνίστρια η Αμαλία Μουτούση, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή.
***
- Στην Αντιγόνη του 1990, σκηνοθέτης και μεταφραστής ήταν ο Μίνως Βολανάκης. Κοστούμια έκανε η Λαλούλα Χρυσικοπούλου. Μουσική, ο Μίκης Θεοδωράκης. Ερμήνευσαν: Αλίκη Βουγιουκλάκη (Αντιγόνη), Αθηνά Τσιλύρα (Ισμήνη), Πέτρος Φυσσούν (Κρέων), Τίμος Περλέγκας (Φύλακας), Αντώνης Θεοδωρακόπουλος (Αίμωνας), Ηλίας Λογοθέτης (Τειρεσίας), Στέφανος Κυριακίδης (Άγγελος). Στον χορό των γερόντων: Στέλιος Μάινας, Άντρος Κρητικός, Απόστολος Σοφιανός, Γιάννης Μάνιος, Βασίλης Στογιαννίδης, Γιάννης Σιαμσιάρης, Φώτης Κεπελής, Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Τάσος Αποστόλου, Αλέξανδρος Ζαχαρίας, Νίκος Σιδέρης, Γιώργος Νικοδήμου, Γιώργος Βασιλείου, Λεωνίδας Λοϊζίδης, Νίκος Σαρρόπουλος.
Η παράσταση στη συνέχεια παρουσιάστηκε στην Καβάλα, τη Θεσσαλονίκη, τη Λάρισα, τα Ιωάννινα, την Πάτρα, τη Μεγαλόπολη και τον Πειραιά.
***
Επιστροφή και λίγα λόγια για τον Κώστα Σπυριούνη
Φύσει και θέσει άνθρωπος αισιόδοξος, ευγενής, συμπαθής, ευχάριστος, σεμνός, έντιμος και καλοπροαίρετος, μετράει την τέχνη και τη ζωή με λεπτότητα και αξία.
Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Δάσκαλοί του στη ζωγραφική ο Γιάννης Τσαρούχης και ο Βρασίδας Βλαχόπουλος, στη γλυπτική η Ναταλία Μελά και στη συντήρηση ο Τάσος Μαργαριτώφ. Το 1984-1988 εργάστηκε στην αισθητική αποκατάσταση των τοιχογραφιών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Ιλίου Μέλαθρον και στο Αρσάκειο. Από το 1988 εργάζεται στο Πολεμικό Μουσείο ως καλλιτεχνικός επιμελητής. Από το 1989 μέχρι και το 2010 δίδαξε ζωγραφική. Το 1993 συνεργάστηκε με το Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού φιλοτεχνώντας σειρά προσωπογραφιών.
Το 1993 παρουσίασε τη μελέτη του για την τεχνική Fresco στο σεμινάριο επαγγελματικής κατάρτισης. Έχει εικονογραφήσει βιβλία των: Αμαλίας Μεγαπάνου (εκδ. Libro), Χάρη Μεγαλυνού (εκδ. Ίκαρος), Alba Ambert Mc Cann (εκδ. Κάκτος), Γιώργου Χρονά (εκδ. Οδός Πανός), Ολυμπίας Καράγιωργα (εκδ. Δίαυλος), Μάρως Στασινοπούλου (εκδ. Οδός Πανός), Ηλία Πετρόπουλου (εκδ. Νεφέλη), Ανδρέα Ριζόπουλου, Αλκυόνης Παπαδάκη (εκδ.Καλέντης), Γιάννη Σουλιώτη (εκδ. Οδός Πανός), Κολλεγίου Αθηνών. Έργα του υπάρχουν σε βιβλία του Γυμνασίου καθώς και σε σειρές καρτών των «χωριών SOS». Το 1998 η Ελληνική Ομοσπονδία Ιππασίας θέσπισε ένα έργο του (στεφάνι ελιάς) ως έμβλημα των αγώνων Παγκοσμίου Κυπέλλου Κεντρικής Ευρώπης. Το 2006 προσεκλήθη από το State Department των ΗΠΑ στο International Visitor Program. Το 2010 σχεδίασε και επιμελήθηκε το Μουσείο «Μαρία Κάλλας», στην Τεχνόπολη, το οποίο αργότερα… το έκλεισαν.
