Του Παναγιώτη Μήλα (*)
Ο ήλιος, από το διάστημα που βρίσκεται, φωτίζει κάθε τι που βρίσκεται στο «οπτικό» του πεδίο. Όσο ο ήλιος τα βλέπει τόσο αυτά είναι λαμπερά και… ζεστά. Όταν, ανάλογα με την κίνησή τους, φύγουν από την προστατευτική ομπρέλα του βασιλιά Ήλιου, τότε το σκοτάδι και η παγωνιά θα τα συνοδεύει για το υπόλοιπο της ημέρας.
Το ίδιο συμβαίνει και στον κόσμο των ανθρώπων όπου κάποιοι είναι αυτόφωτοι και κάποιοι άλλοι ετερόφωτοι. Αυτή η δεύτερη κατηγορία είναι και η πιο επικίνδυνη. Όσοι ανήκουν σ’ αυτήν προσπαθούν, με τη μηδενική τους λάμψη, να κάνουν αισθητή την παρουσία τους με τρόπους κάθε άλλο παρά θεμιτούς.
Η ιστορία έχει άπειρες παρόμοιες περιπτώσεις με τέτοια πρόσωπα που έμειναν καταγεγραμμένα στη μνήμη μας λόγω των τεράστιων πληγών που άνοιξαν εξαιτίας της αδιαμφισβήτητης ανικανότητάς τους.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Οι άνθρωποι αυτοί, που βρέθηκαν στο περιβάλλον του Μακεδόνα βασιλιά, όταν έμειναν χωρίς το άπλετο φως του νεαρού αλλά ισχυρού ηγέτη, βυθίστηκαν στο βαθύ τους σκοτάδι προκαλώντας ανυπολόγιστες ζημιές στο πέρασμά τους.
Στο στενό περιβάλλον του Αλεξάνδρου εκτός από τους στρατηγούς ήταν και η κόρη του Νεοπτόλεμου, η πριγκίπισσα των Μολοσσών, η ιέρεια του Μαντείου της Δωδώνης, η μύστις των Βακχικών και των Καβείριων Μυστηρίων, η μάγισσα, η Πολυξένη, η Μυρτάλη, η Στρατονίκη, η σύζυγος του Φιλίππου, η Βασίλισσα των Μακεδόνων, η μητέρα του Αλέξανδρου. Με μια λέξη: Η Ολυμπιάδα…
*
Λίγα λόγια για το έργο
Η Ολυμπιάδα, μητέρα του Αλέξανδρου, που στη σύντομη ζωή του έφτασε πιο μακριά από οποιονδήποτε άλλον και μετά τον θάνατό του τον είπαν Μέγα, δεν είναι η τυπική μητέρα ενός διάσημου άνδρα. Έχει μείνει στην ιστορία ως αυθύπαρκτη προσωπικότητα, βασίλισσα της Μακεδονίας και της Ηπείρου, που πήρε μέρος και καθόρισε τα γεγονότα ως ηγέτιδα και κληρονόμος της εξουσίας του Φίλιππου και του Αλέξανδρου. Βαθύτατα θρησκευόμενη και απείρως φιλόδοξη, η Ολυμπιάδα είχε πολλά ονόματα κατά τη διάρκεια της ζωής της. Ως Πολυξένη, ήταν η κόρη του βασιλιά της Ηπείρου, ενός περιφερειακού κι απομονωμένου βασιλείου στην άκρη του ελληνικού κόσμου, που όμως κληρονόμησε το αίμα του Αχιλλέα, του Νεοπτόλεμου και της Ανδρομάχης. Ως Μυρτάλη, ήταν μύστις των Βακχικών και των Καβείριων Μυστηρίων, που την εφοδίασαν με διορατικότητα για την πολιτική και πολεμική της δράση. Ως Ολυμπιάδα, ήταν η σύζυγος του Φιλίππου, του βασιλιά της Μακεδονίας που ονειρευόταν να γίνει βασιλιάς της Ελλάδας και της Ασίας ολόκληρης, και της έδωσε το νέο της όνομα ώστε να τιμήσει τη νίκη των αλόγων του στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ως Ολυμπιάδα πάλεψε με κάθε μέσο, θεμιτό και αθέμιτο, για να εγκαθιδρύσει την κυριαρχία της ενάντια στις άλλες συζύγους του Φιλίππου και στα παιδιά τους, εξασφαλίζοντας για τον Αλέξανδρο ένα λαμπρό μέλλον ως βασιλιά έτσι ώστε να εκπληρώσει το όνειρο του Φιλίππου. Και μετά τον πρόωρο θάνατο του Αλέξανδρου, έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να σώσει την αυτοκρατορία, και ως Στρατονίκη ηγήθηκε των ανδρών του Αλέξανδρου που παρέμειναν πιστοί ενάντια στους επίγονους που τη διαμέλισαν. Η ζωή της ήταν συναρπαστικά σκληρή και το τέλος της ηρωικό.
Η Ολυμπιάδα πέθανε πριν από 2.300 χρόνια, σε έναν κόσμο που είχε μεταμορφωθεί ανεπανόρθωτα από τις κατακτήσεις του γιου της, του Αλέξανδρου. Την έχουν χαρακτηρίσει δολοπλόκο, δολοφόνο, θρησκομανή και ψεύτρα, ηρωίδα, πρόμαχο, μάνα, σύζυγο, βασίλισσα και πολιτική ηγέτιδα. Ανάμεσα στα ερείπια της ζωής της, κάπου στην Πύδνα, η Ολυμπιάδα, νεκρή πλέον, αναμετράται από την αρχή με όσα κατάφερε κι όσα προσπάθησε στη ζωή της, με τα νεανικά της όνειρα, την ταραχώδη συζυγική ζωή της, το όνειρό της που γέννησε τον Αλέξανδρο, την κληρονομιά που έχτισε ο Αλέξανδρος στην Ασία και που κατασπάραξαν οι επίγονοι μετά τον θάνατό του. Βέβαιη για τις επιλογές και τις πράξεις της ως το τέλος, η γυναίκα που κέρδισε κυρίως υστεροφημία μέσω του γιου της ανασυνθέτει τη δική της ζωή, η οποία αναπόφευκτα γέννησε τον μύθο του Αλεξάνδρου.
Η «Ολυμπάδα» που είδαμε στον Πολυχώρο Vault
Στον θεατρικό μονόλογο «Ολυμπιάδα ή Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος;», που παρουσιάζεται στον Πολυχώρο Vault, δεν είναι πρωταγωνίστρια η Ολυμπιάδα που τη συνοδεύουν τα παραπάνω επίθετα και οι ιδιότητες. Πρωταγωνίστρια είναι η Ολυμπιάδα, η γυναίκα. Αυτό το αυτόφωτο πλάσμα που δεν είχε ανάγκη ούτε από τη λάμψη του άντρα της, ούτε από το άστρο του γιου της. Αυτή η γυναίκα που με το εξαιρετικό μυαλό και την αποφασιστικότητά της κινούσε τα νήματα. Η γυναίκα που έκανε πάντα μόνον επιτυχείς κινήσεις στη σκακιέρα του βασιλείου της Μακεδονίας.
Η «Ολυμπιάδα», το κείμενο της οποίας έχει την υπογραφή της Κάτιας Σπερελάκη, δεν διεκδικεί ιστορικές δάφνες. Είναι προϊόν αμέτρητων ωρών μελέτης και δεν υστερεί από μεταπτυχιακές πανεπιστημιακές διατριβές, όμως δεν είναι αυτός ο στόχος, να εισπράξει τα «εύγε» των ειδικών. Στόχος της συγγραφέως είναι να υπογραμμίσει το μέγεθος αυτής της Γυναίκας. Ναι, με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. Αυτή είναι και η ουσία της παράστασης, να μπορέσει ο θεατής να γνωρίσει το πραγματικό πρόσωπο της Ολυμπιάδας και να μην προσκολληθεί στις ιστορικές ψηφίδες που συνθέτουν το πορτρέτο της. Η Κάτια Σπερελάκη, μια πολυσύνθετη καλλιτέχνις, κατάφερε να ξεφύγει από την παγίδα του ιστορικού πλαισίου μέσα στο οποίο κινήθηκε η βασίλισσα της Μακεδονίας. Η συγγραφέας ανέδειξε με επιτυχία το μεγαλείο αυτής της προσωπικότητας και σε τελική ανάλυση αυτό είναι και το αδιαμφισβήτητο κέρδος του θεατή, το ότι θα δει την πραγματική εικόνα της κόρης του Νεοπτόλεμου.
Τον ίδιο στόχο υπηρέτησε με απόλυτη επιτυχία και ο σκηνοθέτης Σήφης Μάινας. Αν και είχε στα χέρια του ένα εξαιρετικό κείμενο και μια ηθοποιό με πλούσια ερμηνευτικά εφόδια, εν τούτοις απέφυγε τις ευκολίες που του έδιναν τα δύο παραπάνω στοιχεία. Ο Μάινας με μαεστρία αλλά και με απόλυτη σκηνοθετική λιτότητα μπόρεσε να αναδείξει τα όπλα και τη δύναμη της Ολυμπιάδας. Επίσης απέφυγε τις επικίνδυνες διαδρομές που θα τον οδηγούσαν σε μια απλά ιστορική – και οπωσδήποτε αδιάφορη – απεικόνιση της ηρωίδας.
Φυσικά το ιστορικό πλαίσιο είναι απαραίτητο, αφού εντός αυτού κινείται η Ολυμπιάδα, όμως αυτό το κομμάτι το καλύπτουν με απόλυτη επιτυχία τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης. Με τη δουλειά τους η Λήδα Σπερελάκη και η Βασιλική Σύρμα «απελευθερώνουν» τον σκηνοθέτη και του ανάβουν το «πράσινο φως» ώστε να ασχοληθεί μόνο με τον ψυχισμό της Ολυμπιάδας. Είχαμε έτσι την ευκαιρία να γνωρίσουμε τον εσωτερικό κόσμο αυτής της Γυναίκας που είχε μείνει παραγκωνισμένος μέσα στην κλαγγή των όπλων και τις πλεκτάνες των ανδρών.
Ακόμη είχαμε τη χαρά να ζήσουμε το πάντρεμα της ιστορίας και του μύθου μέσα από τις γενιές, αφού «άμα ήπιε η βασιλοπούλα τ’ Αθάνατο Νερό, εσηκώθηκε στον αγέρα, κι έγινε αερικό. Κι από τότε άλλοι την είπαν Γοργόνα κι άλλοι Νεράιδα. Και κάθε φορά που σηκώνεται ανεμοστρόφιλος, όποιος τυχόν βρεθεί κοντά ακούει τη φωνή της: Για λέγε με, να σε χαρώ, αν ζει ο αδελφός μου. Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Όποιος δεν ηξεύρει και πει «όχι» χάνεται, μα όποιος νοήσει, θα της πει: Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος. Ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει»…
*
Έτσι ακριβώς όπως βασιλεύει και κυριεύει τη σκηνή του Vault η Κάτια Σπερελάκη η οποία – υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Σήφη Μάινα – κερδίζει το στοίχημα και μας προσφέρει το άλλο πρόσωπο της μητέρας του «βασιλιά όλου του γνωστού κόσμου, του Αλέξανδρου, που μετά τον είπαν Μέγα».
***
«Ολυμπιάδα ή Ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος»;
Κείμενο: Κάτια Σπερελάκη
Σκηνοθεσία: Σήφης Μάινας
Σκηνικά: Λήδα Σπερελάκη
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Άκης Σαμόλης
Φωτογραφίες: Βασίλης Βρεττός
Παραγωγή: Πολυχώρος Vault
*
Ερμηνεία: Κάτια Σπερελάκη
*
Πληροφορίες
Κάθε Σάββατο στις 19.15 και Κυριακή στις 21.15, έως 27 Μαΐου
Διάρκεια: 70 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Τιμές Εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 12 ευρώ
Προπώληση Viva: 10 ευρώ
Μειωμένο: 10 ευρώ (Φοιτητές / Μαθητές / Σπουδαστές / Κάτοχοι Κάρτας Πολυτέκνων – ΑΣΠΕ / ΑμΕΑ / Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας (ΟΑΕΔ) /Συνταξιούχοι)
Ατέλειες: 5 ευρώ
Πληροφορίες-κρατήσεις: Στο 213-035.64.72 και στο 694-953.48.89
(για τηλεφωνικές κρατήσεις 11:00 – 14:00 και 17:00 – 21:00)
*
Πολυχώρος Vault Theatre Plus
Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός
Πλησιέστερος σταθμός μετρό: Κεραμεικός (8′ περίπου με τα πόδια).
*
(*) Ο Παναγιώτης Μήλας είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ και ΔΕΝ είναι κριτικός θεάτρου.
***
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΔΩ