H Έλλη Παπακωνσταντίνου μας έχει συνηθίσει σε πολύ ιδιαίτερες, τολμώ να πω προκλητικές, θεατρικές εκπλήξεις. Αυτή τη φορά μας παρουσίασε μια πρωτότυπη, γεμάτη δυναμισμό, δεξιοτεχνικά στημένη, performance. Το «Δέρμα» είναι μια σκληρή και πένθιμη παράσταση, όχι όμως και αναίτια σκληρή. Είναι μια παράσταση ποιητικά καταγγελτική. Συνδυάζει μνήμες, θεωρίες, μηνύματα. Το αποτέλεσμά της ένα αρτίστικο τρίπτυχο. Ένας ολόκληρος ωκεανός κατοικημένος από αρχετυπικές μορφές, σύμβολα, τερατώδεις και υπερφυσικές φιγούρες, οπτικούς γρίφους και μυθικές αναπαραστάσεις.
Το «Δέρμα», μια παράσταση – installation, που αναπτύσσεται σε τρεις διαφορετικούς χώρους του Βυρσοδεψείου, είναι μια αναμέτρηση με την ουτοπία.
Καταρχάς, μας περιμένει ένα καταφύγιο πένθους, το «Πονάδικο». Στο σημείο αυτό, που βρίσκεται στην υποδοχή, διατυπώνεται και η θεωρητική αφετηρία της παράστασης: «Η απάθεια σήμερα συνδέεται με το συλλογικό κοινωνικό πένθος; Για ποιους λόγους πενθούμε σήμερα ως κοινωνία;».
Κατόπιν, με μια πρωτόγονη σχεδία οι θεατές, συνοδευόμενοι από τους ηθοποιούς – περφόρμερς-«θιασώτες του χάους», περνούν τον Αχέροντα -μεταβατικός ψυχικός χώρος- και αποβιβάζονται στο Εργοστάσιο.
Εκεί, στο επίκεντρο έρχονται αντιμέτωποι, ως άλλο έκθεμα, με τον άνθρωπο – μηχανή, το σύγχρονο καπιταλισμό ως μια αδιάλειπτη αλυσίδα θύτη – θύματος. Ενώπιόν τους ο άνθρωπος – προϊόν, η δουλεία, η απάθεια, η μεταχείριση της ανθρώπινης εργασίας και τελικά η αποδόμηση, η απομυθοποίηση του εργοστασιακού συστήματος.
O άνθρωπος, βεβηλωμένος και ρημαγμένος, στέκει μετέωρος εμπρός στις ρωγμές του, χωρίς να ξέρει τι να πράξει, αναποφάσιστος και άβουλος. Δίχως καν να γνωρίζει αν αυτή η διάλυση των δομών που αντικρίζει είναι ευοίωνη ή αδιέξοδη.
Κατόπιν έρχεται το ποντιακό τραγούδι «Πάρθεν η Ρωμανία», ένα τραγούδι – προσευχή, αφιερωμένο στην Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως με προέλευση από τον Πόντο, σαν ειρωνικό σχόλιο στο ελληνικό πείραμα του νεοφιλελευθερισμού και τον άνθρωπο υπερεκτεθειμένο σε συνθήκες πέραν της λογικής.
Έναν πουλίν, καλόν πουλίν εβγαίν’ από την Πόλην
ουδέ στ’ αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια,
επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί’ τον κάστρον.
Εσείξεν τ’ έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον,
εσείξεν τ’ άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον,
Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ’ ο μητροπολίτης
έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει.
Σίτ’ αναγνώθ’ σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν.
“Ναϊλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία!”
Μοιρολογούν τα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρια
κι ο Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται,
– Μη κλαίς, μη κλαίς Αϊ-Γιάννε μου, και δερνοκοπισκάσαι
– Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία ‘πάρθεν.
– Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο.
Στο τέλος οι θεατές αλλάζουν μέτωπο για να παρακολουθήσουν την αρένα: μια opera philosophica.
Με εκκίνηση την εννοιολογική τέχνη, η ανήσυχη και ταλαντούχα σκηνοθέτις Έλλη Παπακωνσταντίνου παρουσιάζει μια σειρά σκηνοθετημένων αναλογικών εικόνων, που προκαλούν δέος.
Η σύνδεση εικόνας και λόγου, αισθητικής και γνωστικής αξίας παίζουν σημαίνοντα ρόλο στη συγκεκριμένη δουλειά της. Στην παράσταση ανακαλούνται εμβλήματα του παρελθόντος, καταναλωτικά αγαθά, αλχημιστικές εικόνες, μυστικιστικά σύμβολα, που επισφραγίζονται από λακωνικά επιγράμματα.
Η τέχνη και η ποίηση συμβιώνουν με τη φρίκη και τη σκληρότητα, η ωμότητα με τη ζωτικότητα, το ενδόμυχο με το φανερό, η φιλοσοφία με τη μεταφυσική διάσταση, το παρελθόν με το μέλλον.
Η παράσταση, δημιούργημα εξαντλητικής και άρτιας μελέτης και έρευνας, μοιάζει με στημένο ρινγκ. Ο ένας γύρος διαδέχεται τον άλλο μέχρις ότου και οι δύο αντίπαλοι σωριαστούν στο έδαφος. Μέχρις ότου δέσει κάθε νέο… ξόρκι. Μέχρι τον επόμενο αγώνα. Μέχρι την επόμενη περφόρμανς, την επόμενη δοκιμασία.
To «Δέρμα» αποτελεί μια συνέχεια της περσινής παράστασης «Μετά», που μετέφερε το κοινό στο ζοφερό περιβάλλον μιας εποχής μετά την καταστροφή.
Ένα παλιό βυρσοδεψείο, όπου μέχρι πρόσφατα επεξεργάζονταν δέρματα ζώων, μετατράπηκε για τις ανάγκες της εποχής σε χώρο επεξεργασίας ανθρώπινου δέρματος.
Οι θεατές ξεναγούνται σε απρόβλεπτα διαμορφωμένους χώρους όπου τους δίνεται η επιλογή να διεισδύσουν βαθύτερα στα τεκταινόμενα ή να παραμείνουν απλοί παρατηρητές.
Πρόκειται για ένα αδυσώπητο παιχνίδι ενηλίκων, μια γιορτή, ένα «φόρο τιμής» στη μηχανιστική εργασία, τη μονοτονία, το πένθος, την απάθεια.
Η δράση εκτείνεται στο τεράστιο βιομηχανικό κτίριο του «Βυρσοδεψείου» και φέρνει αντιμέτωπο το κοινό με εκπλήξεις, καθώς μπαινοβγαίνει σε διαφορετικές εγκαταστάσεις, πότε ως παρατηρητής και πότε ως παρατηρούμενος. Η παράσταση συντελείται με τη συμμετοχή εθελοντών, περφόρμερς, μουσικών και εικαστικών.
Η μουσική του Τηλέμαχου Μούσα είναι μια περιπλάνηση στο ασύμπτωτο των επιθυμιών και της ύπαρξής μας. Η διαδρομή μιας δέσμης φωτός.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια των Τέλι Καρανάνου και Αλεξάνδρας Σιάφκου συναντούν το απατηλό, το αμείλικτο, το πείραμα, την παραποίηση, το εσωτερικό ταξίδι στην ψυχή μιας άλλης, παράδοξης εποχής.
Όλοι οι ηθοποιοί είναι συγκλονιστικοί στην έκθεσή τους στο κοινό. Πορεύονται σ’ ένα ανοίκειο συναισθηματικά περιβάλλον με απόλυτη πεποίθηση της σημασίας του ρόλου τους. Λειτουργούν σαν διάμεσοι ανάμεσα στο σήμερα και τον παγωμένο χρόνο και μεταφέρουν τις βιωμένες εμπειρίες τους.
Συντελεστές
Αρχιτελετάρχης του χάους: Έλλη Παπακωνσταντίνου
Βοηθοί αρχιτελετάρχη: Θωμάς Νταϊφάς και Davydd Cook
Τελετάρχης δραματουργίας: Στάθης Γραφανάκης
Τελετάρχες κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου και Χριστίνα Σουγιουλτζή
Τελετάρχης μουσικής: Τηλέμαχος Μούσας
Τελετάρχες εγκαταστάσεων και κοστουμιών: Τέλις Καρανάνος και Αλεξάνδρα Σιάφκου
* Οι “θιασώτες του χάους”: Νεφέλη Παπαδερού, Βάλια Παπαχρήστου, Θάνος Κοσμίδης, Adrian Frieling, Άγγελος Καλίνογλου, Αναστασία Κατσιναβάκη, Στέλλα Χριστοδουλοπούλου
* Το “Δέρμα” συνεχίζεται για όλο το μήνα Φεβρουάριο.
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00, στο “Βυρσοδεψείο”
Ορφέως 174, Βοτανικός
(Μόνο το πρώτο Δευτερότριτο 4 και 5/2/13 δεν θα γίνει παράσταση).
