Πάνω: Μαρίνα Βουλογιάννη και Ελένη Λιώνα, η διπλή διανομή της Διδούς
Ζωντανή ορχήστρα επί σκηνής, λυρικοί τραγουδιστές, χορωδία, κοστούμια, χορογραφίες, πραγματικό θεατρικό ρίσκο! Οι άνθρωποι του «Vault» το οραματίστηκαν, το πίστεψαν και το υλοποίησαν. Σε μια μικρή σκηνή ένα μεγάλο έργο τέχνης, μια δουλειά αγάπης, ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα. Ο πολυχώρος “Vault” παρουσιάζει την όπερα σε τρεις πράξεις του Henry Purcell “Dido And Aeneas” σε σκηνοθεσία Παναγιώτη Αδάμ για 20 μόνο παραστάσεις μέχρι τη Μ. Τρίτη 15 Απριλίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 19:15. Ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου ρεπερτορίου της όπερας και του ρεπερτορίου του Μπαρόκ.
Η Όπερα του Henry Purcell (Χένρι Πέρσελ) «Διδώ και Αινείας» (Dido and Aeneas) βασίζεται στον τραγικό έρωτα των δύο πρωταγωνιστών, της βασίλισσας της Καρχηδόνας, Διδούς, και του ήρωα Αινεία που φιλοξενείται στα ανάκτορά της, μετά την καταστροφή της Τροίας. Μάγισσες και πνεύματα προσπαθούν να καταστρέψουν τη βασίλισσα, διώχνοντας μακριά τον Αινεία, δήθεν κατ’ εντολήν του Δία, και οδηγώντας τη Διδώ να διώξει τον αγαπημένο της, καθώς πιστεύει ότι την εγκαταλείπει σκόπιμα, και στη συνέχεια να αυτοκτονήσει. Το δράμα ολοκληρώνεται με το θρήνο της Διδούς –ένα από τα πιο συγκινητικά κομμάτια της Μπαρόκ Μουσικής.
Το λιμπρέτο είναι βασισμένο στην Αινειάδα του Βιργιλίου. Η διήγηση είναι άκρως συγκινητική καθώς ξεδιπλώνονται οι αμφιβολίες και η αγωνία της Διδούς για τις προθέσεις του Αινεία και τη μοίρα του βασιλείου της.
Για την ηρωίδα ο κόσμος ολόκληρος τελειώνει στην άκρη μιας ελληνικής χλαμύδας, που μοιάζει με ακίνητη θάλασσα. Το βλέμμα της γίνεται μακρινό, τα χείλη της παγώνουν, ο έρωτάς της θα διασχίσει τα κύματα και αθόρυβα θα διαλυθεί η Καρχηδόνα μέσα στην απόγνωση. Τότε η θάλασσα μεταμορφώνεται για κείνην σε πέλαγος δακρύων. Ο τρανός ήρωας εγκαταλείπει τη χώρα. Κάτω από τα τείχη της πόλης βλέπει τον αντικατοπτρισμό της φωτιάς. Καπνοί και φλόγες κατατρώγουν το βασίλειο και η προφητεία επαληθεύεται.
Τον απαιτητικό ρόλο για κοντράλτο της Αρχιμάγισσας (Sorceress) κρατά ο Πωλ Ζαχαριάδης, ο οποίος τον έχει ερμηνεύσει στη σκηνή πολλές φορές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, και πραγματικά η εμφάνισή του μας μαγεύει. O Πωλ Ζαχαριάδης δεν είναι μόνο μια μεστή και σπάνια κοντράλτο φωνή αλλά έχει αισθαντικότητα και ευαισθησία, τόσο μουσική όσο και δραματική. Ένας πολύ καλός τραγουδιστής, μια σπάνια φωνή, με σπουδαίες υποκριτικές ικανότητες. Είναι πραγματική απόλαυση να ακούς τη γεμάτη ζεστασιά φωνή του.
Στο φινάλε ο Πέρσελ με τη διάσημη άρια της Διδούς, το περίφημο Lamento «When I am Laid in Earth», που είναι ένα από τα αριστουργήματα του παγκόσμιου ρεπερτορίου, περιγράφει με συγκλονιστικό τρόπο την απόγνωση, τη συντριβή και εν τέλει τον θάνατο της ηρωίδας. Η εκλεκτή μέτζο σοπράνο Ελένη Λιώνα, ψηλή, επιβλητική και με πλούσια κόμη, ερμήνευσε με ενέργεια, ένταση και πάθος το δύσκολο ρόλο της. Μια ωραιότατη παρουσία, που μεταφέρει το συναίσθημα στη σκηνή χρησιμοποιώντας την αρτιότατη τεχνική της. H άρια αυτή της Διδούς είναι, όπως έμαθα, αριστούργημα έξυπνης χρήσης του basso ostinato, με το τσέλο να επαναλαμβάνει ένα μοτίβο καθόλη τη διάρκεια της μουσικής και τη σολίστα να ερμηνεύει συγχρόνως την υπέροχη μελωδία.
Στην όπερα συγκρούονται δύο κόσμοι, του παράφορου πάθους και της τέλειας μουσικότητας. Οι λυρικοί καλλιτέχνες πρέπει να βγαίνουν στη σκηνή και να το ζουν, να προσθέτουν καινούργια στοιχεία σε κάθε ερμηνεία τους. Αν χρειαστεί, να τσαλακώσουν την εικόνα τους, γιατί η όπερα είναι σκληρή, έχει ζωή, αίμα, έρωτα και θάνατο.
Κάτω από την πραγματικά σπουδαία μουσική διδασκαλία του Δημήτρη Βεζύρογλου και του σκηνοθέτη Παναγιώτη Αδάμ, όλοι οι ερμηνευτές πραγματικά προσέγγισαν αυτά τα στοιχεία της όπερας «Dido and Aeneas», χωρίς να ανησυχούν για την τέλεια εικόνα τους και δίνοντας τον καλύτερο εαυτό τους. Οι Aeneas – Νίκος Ζιάζιαρης, Belinda – Ευτέρπη Κατσαμάτσα, Second Woman/First Witch – Πένυ Δεληγιάννη, Second Witch/Spirit – Μαριάνθη-Ιππολύτη Κατσάρη και ο Sailor – Στέλιος Κέλερης ήταν πραγματικά αξιέπαινοι για τις φωνητικές τους δυνατότητες και την υποκριτική τους.
Πολύ ατμοσφαιρικό το σκηνικό εύρημα της Ευαγγελίας Γρηγοριάδου με τα μαύρα καλύμματα της κλίνης των εραστών. Προσδίδει έμφαση στο πάθος και στο πένθος.
H ορχήστρα (1ο βιολί: Αναστασία Μηλιώρη, 2ο βιολί: Πέτρος Χρηστίδης / Οδυσσέας Ζαφειρόπουλος, βιόλα: Κωνσταντίνος Γούζιος, τσέλο (basso continuo): Αντιγόνη Σεφερλή) έπαιξε με ακρίβεια και λυρισμό, υποστηρίζοντας με συνέπεια τους τραγουδιστές και εξασφαλίζοντας τις απαιτούμενες δυναμικές και εκφραστικές κορυφώσεις των ρόλων τους.
Σε μια έξυπνη χωροταξική διευθέτηση ο Παναγιώτης Αδάμ εικονοποίησε τον έρωτα, το φόβο και την απελπισία.
Οι ρόλοι της Διδούς και του Αινεία παρουσιάζονται σε διπλή διανομή. Τους επωμίζονται επίσης η υψίφωνος Μαρίνα Βουλογιάννη και ο Σωτήρης Τριάντης.
* Μια παράσταση όπερας με φαντασία και ταμπεραμέντο, που απευθύνεται τόσο στο μυημένο όσο και στον αμύητο θεατή.
Αινειάδα του Βιργιλίου
Το διάσημο σκηνικό έργο του «Διδώ και Αινείας» σε λιμπρέτο του Nahum Tate, βασισμένο στην Αινειάδα του Βιργιλίου, ανήκει στην κατηγορία της Όπερας Δωματίου και πρωτοπαρουσιάστηκε τον Ιούλιο του 1688 στο Josias Priest girl’s school στο Chelsea London. Από τότε η «Διδώ» έχει τύχει εξαιρετικής επιτυχίας με διάσημα ανεβάσματα στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου. Μεγάλες τραγουδίστριες όπως η περίφημη κοντράλτο Kathleen Ferrier, η Kirsten Flagstad, η Tatiana Troyanos, η Janet Baker, η Jessye Norman κ.α. χάρισαν τη φωνή τους στη θρυλική βασίλισσα της Καρχηδόνας και στο περίφημο «Lamento» της Διδούς “When I am laid in Earth” το οποίο στην τελευταία σκηνή περιγράφει συγκλονιστικά την απελπισία και το θάνατο της ηρωίδας και ανήκει στις χρυσές σελίδες της οπερατικής ιστορίας.
Η Αινειάδα (Αινειάς, Aeneis στα λατινικά) είναι ένα επικό ποίημα (έπος) γραμμένο από τον Ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο στα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. (29 π.Χ. ως 19 π.Χ.). Το έργο εξιστορεί τις μυθικές περιπέτειες του Αινεία, ενός Τρωαδίτη που ταξίδεψε με λίγους συντρόφους του στην Ιταλία μετά την άλωση της Τροίας και εκεί έγινε ο πρόγονος των Ρωμαίων. Το έπος είναι γραμμένο σε δακτυλικό εξάμετρο στίχο και χωρίζεται σε 12 βιβλία. Τα πρώτα 6 βιβλία αφηγούνται τις περιπλανήσεις του Αινεία από την Τροία μέχρι την άφιξή του στην Ιταλία, ενώ το δεύτερο μισό του έργου εξιστορεί τον πόλεμο μεταξύ των Τρώων και των Λατίνων.
Ο κεντρικός ήρωας Αινείας ήταν ήδη γνωστός στην ελληνορωμαϊκή μυθολογία ως πρόσωπο της Ιλιάδας. Ο Βιργίλιος συγκέντρωσε διάσπαρτες ιστορίες και θρύλους για τις περιπέτειές του, την ομιχλώδη σύνδεσή του με τους ιδρυτές της Ρώμης, τον εξόπλισε με ευσέβεια, και δημιούργησε έτσι έναν ιδρυτικό μύθο, ένα εθνικό έπος για την κοσμοκράτειρα Ρώμη. Το έπος αυτό, που έχει χαρακτηρισθεί ως το σημαντικότερο που γράφτηκε ποτέ στη λατινική γλώσσα, συνδέει τη Ρώμη με την Τροία και τους θρύλους της, ενώ ταυτόχρονα δοξάζει τις «παραδοσιακές» ρωμαϊκές αρετές και «νομιμοποιεί» την Ιουλιανή δυναστεία ως καταγόμενη από τους ιδρυτές, ήρωες και θεούς της Ρώμης και της Τροίας.
«Η Ρώμη ως κυρίαρχη δύναμη όλου του γνωστού μας κόσμου τότε, έπρεπε να έχει και κυρίαρχη, παγκόσμια λογοτεχνία. Ο Βιργίλιος θεωρώντας την πατρίδα του ως κληρονόμο του ελληνικού πολιτισμού, μόχθησε ενσυνείδητα να τον αναχωνέψει στην Αινειάδα του. “Χάρη σ’ αυτόν η Ρώμη προβάλλει εναργέστερα ως ο κληρονόμος του ελληνισμού, στην πιο πλατιά του έννοια. Η πρόθεσή του εναρμονίζονταν με την πολιτική του Αυγούστου, που μοχθούσε να συμφιλιώσει την εξελληνισμένη Ανατολή και την εκλατινισμένη Δύση και να δημιουργήσει ένα ενιαίο συγκρητικό πολιτισμό, που να καλύπτει τη Ρώμη και την Ελλάδα”. (Ιστ.Unesco σελ.1768).
Πρωτάρχισε να γράφει στις αρχές του Μάρτη, το 30 π.Χ. σε πεζά σχεδιάσματα. Αφού τελείωσε η πρώτη γραφή, διαίρεσε το υλικό του σε 12 βιβλία, έξι για την αινειαδική Οδύσσεια και έξι για την αινειαδική Ιλιάδα. Τρίτο στάδιο ήταν η επίπονη μεταφορά σε στίχο, στο αυστηρά δοκιμασμένο πια δαχτυλικό εξάμετρο. Όπου ο στίχος δεν του έβγαινε, για να μη χάσει τον οίστρο του, τον άφηνε ημιτελή και προχωρούσε ελπίζοντας σε μια τελική επεξεργασία. Έτσι η Αινειάδα έχει 57 ημιτελείς στίχους.
Έντεκα χρόνια πάλευε ο ποιητής μας με αυτό το έργο των 10.000 χιλιάδων περίπου ρωμαλέων στίχων, μέσα από τους οποίους προβάλλουν οι πιο σπουδαίες ρωμαϊκές αρετές. Το προγονικό ήθος (mos majorum), η προσωπική τιμή (dignitas), η ευσέβεια (pietas), η αξιοπρέπεια, ο ηρωισμός, η αντοχή στα βάσανα, η πίστη στο πεπρωμένο (Fatum), όπως έχει προδιαγραφεί από τους θεούς. Ιδού ο σκελετός του έργου:
I. Οι Τρώες έτοιμοι να αποβιβαστούν στην Ιταλία, μετά από εφτάχρονη περιπλάνηση, ρίχνονται από τρικυμία που επιδίωξε η Ήρα, στις ακτές της Καρχηδόνας.
ΙΙ και ΙΙΙ. Ο Αινείας διηγείται στη Διδώ την άλωση της Τροίας και τις εφτάχρονες περιπέτειές του.
IV. Η Διδώ ερωτεύεται τον Αινεία και όταν εκείνος φεύγει, αυτοκτονεί.
VI. Η εις Άδου κάθοδος του Αινεία.
VII-XII. Ο Αινείας μάχεται εναντίον του Τύρνου με έπαθλο τη Λαβίνα. Τελικά ο Αινείας νικά».
(Aπόσπασμα από το βιβλίο «Ταξιδευτής» του Publius Vergilious Maro).
Το θέμα της όπερας
Καρχηδόνα! Στο παλάτι της η βασίλισσα Διδώ είναι ανήσυχη…Ο έρωτάς της για τον Τρώα ήρωα Αινεία που έχει φτάσει στο βασίλειο δεν είναι αρκετός για να την κάνει ευτυχισμένη… Άσχημα προαισθήματα βαραίνουν και σκιάζουν τη σκέψη της για το μέλλον της και το λαό της! Η αδερφή της Μπελίντα και η κυρία επί των τιμών της με τη βοήθεια των αυλικών προσπαθούν να την καθησυχάσουν ώστε να δεχθεί να παντρευτεί τον Αινεία! Εκείνος καταφτάνει και οι δύο νέοι συμφωνούν να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου! Σε μια σκοτεινή σπηλιά, η Μάγισσα σχεδιάζει την καταστροφή της βασίλισσας και της Καρχηδόνας… Επικαλείται τα πνεύματα του κακού και τους εξηγεί το σχέδιό της: Ένα πνεύμα θα εμφανιστεί στον Αινεία με τη μορφή του Ερμή, μεταφέροντάς του ψεύτικη εντολή του Δία με την οποία θα τον διατάζει να εγκαταλείψει την Καρχηδόνα και τη Διδώ και να φύγει με το στόλο του για την Ιταλία, όπου και θα ιδρύσει τη Νέα Τροία… τη Ρώμη! Η Μάγισσα θα κάψει την Καρχηδόνα και θα βυθίσει το στόλο του Αινεία! Στο δάσος κατά τη διάρκεια ενός κυνηγιού που λαμβάνουν μέρος οι δύο νέοι και οι φίλοι τους για να γιορτάσουν τον επικείμενο γάμο τους, η Μάγισσα δημιουργεί μια καταιγίδα… Όλοι φεύγουν και το σκοτεινό πνεύμα εμφανίζεται στον Αινεία μεταφέροντάς του τα άσχημα νέα! Ενώ οι ναύτες ετοιμάζουν την αναχώρησή τους και η Μάγισσα σχεδιάζει την τρικυμία που θα καταστρέψει τον στόλο, ο Αινείας θλιμμένος, υποκύπτοντας στις δήθεν εντολές του Δία, αποχαιρετά τη βασίλισσα στο παλάτι της! Η Διδώ συντετριμμένη αυτοκτονεί…
Henry Purcell
Ο Henry Purcell (1659-1695) θεωρείται ως ένας από τους σπουδαιότερους Άγγλους συνθέτες/οργανίστες και γενικότερα ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της εποχής του Μπαρόκ. Ανάμεσα στα έργα του καταμετρούνται δεκάδες τραγούδια με συνοδεία, καντάτες, μια τεράστια συλλογή με ύμνους, λειτουργίες και ανθέμια καθώς και πολλά έργα για πληκτροφόρο, αλλά και για σύνολα με βιόλες ντα γκάμπα. Ξεχωρίζει το “Πένθιμο Εμβατήριο” για την κηδεία της Βασίλισσας Μαρίας Β΄.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Παναγιώτης Αδάμ
Μουσική διδασκαλία / Διεύθυνση ορχήστρας- continuo: Δημήτρης Βεζύρογλου
Μουσική διδασκαλία χορωδίας: Valery Oreshkin
Σκηνικά – Κοστούμια: Ευαγγελία Γρηγοριάδου
Κατασκευή κοστουμιών: Ηλιάνα Γκοτζαρίδη
Επιμέλεια κίνησης: Νατάσα Παπαμιχαήλ
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανασούλα
Φωτογραφία: Νικολέττα Γιαννούλη
Αφίσα: Αλέξανδρος Βενιέρης
Video teaser: Δήμητρα Κολλά (μουσική επιμέλεια Μάνος Αντωνιάδης)
Βοηθός Σκηνοθέτη: Λουκάς Θεοδοσόπουλος
Παραγωγή: “BackUp”
Διανομή
Dido: Ελένη Λιώνα / Μαρίνα Βουλογιάννη
Aeneas: Νίκος Ζιάζιαρης / Σωτήρης Τριάντης
Belinda: Ευτέρπη Κατσαμάτσα
Sorceress: Πωλ Ζαχαριάδης
Second Woman/First Witch: Πένυ Δεληγιάννη
Second Witch/Spirit: Μαριάνθη-Ιππολύτη Κατσάρη
Sailor: Στέλιος Κέλερης
* Η Dido και ο Aeneas θα παρουσιάζονται σε διπλή διανομή
Ορχήστρα
1ο βιολί: Αναστασία Μηλιώρη
2ο βιολί: Πέτρος Χρηστίδης / Οδυσσέας Ζαφειρόπουλος
Βιόλα: Κωνσταντίνος Γούζιος
Τσέλο (basso continuo): Αντιγόνη Σεφερλή
* Η χορωδία απαρτίζεται από μέλη του φωνητικού συνόλου «Μελωδοί»
Soprani: Άνθια Μέγα-Χαβρέ, Ελίνα Κανάρη, Έλλη Μουχτάρη, Εύα Μιχελιδάκη.
Alti: Ιφιγένεια Κοβάνη, Πάνθεια Νουργκοστάρ, Ευφορία Λεβέντη.
Tenori: Σταύρος Ζουλιάτης, Γιώργος Φλαμουρίδης.
Bassi: Νίκος Παινέζης, Valery Oreshkin.
Πληροφορίες
«Dido And Aeneas»
Παραστάσεις
Για 20 μόνο παραστάσεις (έως τη Μ. Τρίτη, 15 Απριλίου 2014).
Δευτέρα, Τρίτη στις 19:15
Διάρκεια παράστασης: 60 λεπτά (χωρίς διάλειμμα)
Τιμές Εισιτηρίων
15€ (Κανονικό)
10€ (Μειωμένο) Φοιτητές/ Μαθητές / Σπουδαστές/ Κάτοχοι Κάρτας Πολυτέκνων (ΑΣΠΕ)/ ΑμΕΑ/Κάτοχοι Κάρτας Ανεργίας (ΟΑΕΔ).
Πολυχώρος VAULT
Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός
Πλησιέστερος σταθμός μετρό: Κεραμεικός (8’ περίπου με τα πόδια)
Τηλέφωνα: 213 0356472 / 6945993870, e-mail: [email protected]
(για τηλεφωνικές κρατήσεις 11:00 – 14:00 και 17:00 -21:00)
* Φωτογραφίες: Νικολέττα Γιαννούλη