Πάνω: Jean-Baptiste-Camille Corot (1870). Ελληνίδα κόρη
Τα δημοτικά τραγούδια της αγάπης είναι παλιά όσο παλιό είναι και το συναίσθημα που τα εμπνέει. Ένα από τα πολλά τραγούδια που συνέθεσε η λαϊκή μούσα για να εκφράσει το θαυμασμό και την αγάπη προς τη γυναικεία ομορφιά είναι και η “Κόρη που λάμπει”. Μέσα σε ένα πνεύμα υπερβολικών εκφράσεων και ενεργειών που υπαγορεύει ο έρωτας, ένας νέος άνδρας συγκρίνει το αντικείμενο του πόθου του με τον ήλιο και το φεγγάρι, υπονοώντας προφανώς ότι έχει θαμπωθεί από την ομορφιά της κόρης. Ο ερωτευμένος δεν μας πληροφορεί αν η κόρη ανταποκρίνεται στα αισθήματά του. Περιορίζεται να αναφέρει απλώς πως η ομορφιά της “καίγει” καρδιές. Η λέξη αγαπητικιά στη γλώσσα της εποχής σημαίνει αγαπημένη. Το ερωτικό στοιχείο, με την ευρύτερη έννοια του όρου, είναι το βασικό σε όλα τα τραγούδια αυτής της κατηγορίας, τα οποία παρουσιάζουν εκφραστική και στιχουργική ποικιλία. Περίφημα είναι τα ερωτικά δίστιχα (λιανοτράγουδα) που επιζούν ως τις μέρες μας, ή ορισμένες από τις αυτοσχέδιες μαντινάδες. Ανάμεσα στις διάφορες μορφές των ερωτικών τραγουδιών είναι τα παινέματα, οι καημοί, τα πεισματικά, τα πειρακτικά κ.λπ. Το τραγούδι που ακολουθεί είναι «παίνεμα της αγαπητικής», υμνεί δηλαδή την ομορφιά της κόρης συγκρίνοντάς τη με το φεγγάρι και τον ήλιο. Σε δεκαπεντασύλλαβο ανομοιοκατάληκτο στίχο, με προσωποποιήσεις ουράνιων σωμάτων, με συμπαθητικές και θεμιτές υπερβολές, με γλαφυρές επαναλήψεις, η “Κόρη που λάμπει” είναι ένα ποίημα για την άδολη αγάπη.
“Η κόρη που λάμπει”
Εδώ σ’ αυτή τη γειτονιά δεν πρέπει να είν’ φεγγάρι,
μόν’ πρέπει να ’ναι συννεφιά, να ’ναι βαθύ σκοτάδι,
γιατ’ έχω μια αγαπητικιά κι εκείνη είν’ το φεγγάρι,
π’ όντες προβάλλει να τη διω σκορπιέται το σκοτάδι.
Και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέγει:
Ήλιε μου, για έβγα για να βγω, για λάμψε για να λάμψω.
Έλαμψε ο ήλιος το ταχύ, μαραίνει τα χορτάρια,
πρόβαλε η κόρη π’ αγαπώ, μαραίνει παλικάρια·
φλογίζει νιους και καίγει οχτρούς, σκλαβώνει παλικάρια,
καίγει κι εμένα π’ αγαπώ μέσα στα φυλλοκάρδια.
Τα δημοτικά μας τραγούδια, επιμέλεια Γ. Ιωάννου, Ερμής
