Η γιαγιά μου παντρεύτηκε στην εφηβεία της. Ο άντρας που της έδωσαν ήταν 40 χρονών και πλούσιος γαιοκτήμονας. Είχε όμως ένα πάθος. Ήταν χαρτοπαίχτης. Κατοικούσε σχεδόν μόνιμα στην Καλαμάτα, έχοντας εγκαταλείψει τη νεαρή σύζυγο στο πατρικό του σπίτι, στο χωριό. Στην πόλη ξημεροβραδιαζόταν στις χαρτοπαιχτικές λέσχες, χάνοντας αργά και σταθερά την περιουσία του. Η γιαγιά μου γέννησε οκτώ παιδιά. Το ένα πέθανε μετά τη γέννα. Τα άλλα έζησαν. Ο 17χρονος Γιώργης είχε τραγικό τέλος στον Εμφύλιο. Ο παππούς μου πέθανε λίγο μετά την Απελευθέρωση έχοντας απολέσει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του, καθώς και της αξιοπρέπειάς του. Τη γιαγιά μου τη σεβότανε όλο το χωριό, αλλά και τα γειτονικά χωριά. Ήταν η κυρα-Μιχαλού, με τ’ όνομα. Πέθανε μια νύχτα που έριχνε μια παγωμένη βροχή. Το απόγευμα της κηδείας της ένας πλούσιος ήλιος στέγνωνε το μεσσηνιακό κάμπο. Πλήθη συνέρρευσαν για να την αποχαιρετήσουν. Η μεγάλη της κόρη φόρεσε πολύχρωμο φουστάνι κι έβαλε στη διαπασών τα λαϊκά. Στην κηδεία δεν πήγε. Πάντα υπάρχουν οικογενειακά μίση.
Τι είναι αυτά που σας αραδιάζω; Tι κάθομαι τώρα και ανασκαλεύω; Τι με έπιασε και τα θυμήθηκα; Απλώς παρακολούθησα, στο “Bios”, την καταπληκτική παράσταση «Γιοι και Κόρες» του Γιάννη Καλαβριανού και της Εταιρείας Θεάτρου Sforaris και παρασύρθηκα στη δίνη της μνήμης. Μνήμη οικογενειακή. Άλλοτε γλυκιά κι άλλοτε πικρή.
Μεσοπόλεμος, μεταναστευτικό ρεύμα, νήσος Έλλις, δικτατορία του Μεταξά, Αλβανικό Μέτωπο, Κατοχή, Εμφύλιος, Δεκεμβριανά, χούντα του ’67, μεταπολίτευση. H μοίρα δεν μας προειδοποιεί για ό, τι πρόκειται να μας συμβεί. Είναι πολύ σοφή και πολύ σκληρή για να κάνει κάτι τέτοιο. Άλλωστε, πώς αλλιώς θα διασκέδαζε; Κι εμείς αναζητούμε την ευτυχία μέσα από μια παράσταση που ανασκαλεύει ιερές και αστείες μνήμες των προγόνων μας. Που, αλήθεια, διασκορπίζουν τα νέφη μυαλού και ψυχής.
Ο Γιάννης Καλαβριανός και οι ηθοποιοί της Εταιρείας Θεάτρου Sforaris διακρίνονται για τη φιλοπονία τους και τη λεπτότητα του συναισθηματικού τους κόσμου. Σε συνδυασμό με την εξαίρετη κυριαρχία του σκηνοθέτη στα σκηνικά μέσα, η παράσταση αποκτά μια άλλη διάσταση. Γίνεται μεταφυσική, υπερβατική, δίχως ταυτόχρονα να χάνει τη φρεσκάδα της και τη ζεστασιά της.
«Από τον άνδρα της, που δεν τον ξαναείδε ύστερα από τόσα χρόνια στην Αμερική, δεν είχε απομείνει παρά μια καφέ μαντίλα με κίτρινα λουλουδάκια».
Στις μέρες μας πολλοί ακούγονται να λένε: «Γιατί δεν κάνουμε κάτι;». Οι περισσότεροι το λένε για ευρεία κατανάλωση, για άλλοθι. Οι ίδιοι δεν κάνουν τίποτα. Ούτε εξηγούν τι εννοούν με αυτό το «κάτι» γιατί και οι ίδιοι δεν ξέρουν.
Κάποιοι νέοι καλλιτέχνες, σημαντικοί και ταλαντούχοι, προχωρούν. Δεν στέκονται στα λόγια. Έχουν την τιμιότητα, τη γενναιότητα και τη γενναιοδωρία να κάνουν κάτι.
Τα πράγματα είναι απλά. Δίχως περιττές πολυτέλειες. Δίχως να επιστρατεύονται… ηχηρά ονόματα. Δίχως τη επιδίωξη ανούσιων εντυπώσεων. Τα πράγματα είναι απλά, όσο και ευφυή.
Περιπτώσεις ανθρώπων μεγάλων, πιο μεγάλων και από την ίδια τη ζωή, ιστορίες παλιές, ξεχασμένες, ιστορίες τυχερές που γίνονται καλό και μεγάλο θέατρο.
Αφηγήσεις, που ίσως άλλοι σοβαροφανείς θα απέρριπταν αβασάνιστα, γίνονται αριστουργήματα επί σκηνής.
«Η αγάπη, μάτια μου, είναι ο μόνος τρόπος».
Μέσα σε έντεκα μήνες η Εταιρεία Θεάτρου Sforaris πραγματοποίησε έναν άθλο. Περιπλανήθηκε σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο και απευθύνθηκε σε παππούδες και γιαγιάδες. Τους έκανε μία και μόνη ερώτηση: ποια ήταν η ιστορία που σημάδεψε τη ζωή τους. Οι απαντήσεις βιντεοσκοπήθηκαν. Από τις περίπου 85 ιστορίες που συγκεντρώθηκαν, προέκυψαν διαμάντια. Τα διαμάντια αυτά, σκονισμένα και ξεχασμένα στα συρτάρια της μνήμης δεκαετίες ολόκληρες, με τις πρόβες και τη θεατρική δουλειά, ήρθαν και έλαμψαν. Η ομορφιά τους φάνηκε σε όλο της το μεγαλείο.
«Πάντα στην αρχή γίνονται όλα. Τότε που ακούς τη φωνή του άλλου, που βλέπεις μέσα στα μάτια του και καταλαβαίνεις ότι αυτός μπορεί να γίνει ο άνθρωπός σου».
Οι μαρτυρίες μεταφέρθηκαν στη σκηνή αυτούσιες. Όλες οι ιστορίες είναι αληθινές. Αναγκαστικά υποκειμενικές, φιλτραρισμένες από το χρόνο, τις προκαταλήψεις, τις συγκυρίες και τις εποχές. Όμως απίστευτα και υπέροχα αληθινές. Το ζητούμενο της εταιρείας Sforaris δεν ήταν η επιστημονική καταγραφή ούτε η συγγραφή Ιστορίας αλλά η καλλιτεχνική προσέγγισή τους. Επιλέχθηκαν εκείνες που βρίσκονταν σε συνάφεια με τα διαπιστωμένα ιστορικά γεγονότα και τοποθετήθηκαν σε χρονολογική σειρά.
Ο διχασμός, οι μεγάλες πράξεις, οι εφιάλτες, το φως στην Ελλάδα κάνουν Ιστορία. Είναι το ένα συνυφασμένο με το άλλο. Το ένα αναπαράγει το άλλο, το ένα ερμηνεύει, δίνει σημασία και δικαιώνει το άλλο…
Πού κατοικεί η ευτυχία; Πότε έζησε η ευτυχία; Ξενοδοχείται παντού και πάντα υπάρχει. Δεν κατοικεί όμως μόνιμα. Την κρατάς για λίγο στα γόνατά σου κι ύστερα φεύγει. Οι ιστορίες ξεκινούν να διαδραματίζονται λίγο πριν από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, συνεχίζονται στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, μερικές έχουν σκηνικό θρυλικούς ποδοσφαιρικούς αγώνες του ’50 και του ’60. Μια άλλη έχει ιστορικό υπόστρωμα την περίοδο της ανέγερσης του Τείχους στο Βερολίνο. Υπάρχει και κάποια που γεννιέται την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών και πεθαίνει το 1981 με την άνοδο στην εξουσία του ΠΑΣΟΚ. Τέλος, μια άλλη αρχίζει στην Αλεξάνδρεια και τελειώνει στην Αθήνα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Ιστορίες ελληνικές που κατάγονται από την εποχή του Ομήρου.
Η παράσταση, φωτεινή και χαρούμενη, σου δίνει μια αίσθηση πληρότητας, ειρήνης, ευτυχίας.
Πρωταθλητές κολύμβησης, δήμαρχοι, χορευτές τάνγκο στην Κοζάνη του Μεσοπολέμου, ράφτρες της οικογένειας του Κεμάλ, ερωτευμένοι, δολοφόνοι, δίγαμοι και κατά συρροήν αρραβωνιαστικοί, μια δασκάλα γιόγκα που υπήρξε κρατούμενη σε στρατόπεδο συγκέντρωσης είναι οι ηλικιωμένοι πρωταγωνιστές που σε ξαφνιάζουν.
Tις ιστορίες τις αφηγούνται γνήσια, αστεία και συνάμα συγκινητικά, μερικοί από τους καλύτερους ηθοποιούς της νέας γενιάς, οι Άννα Ελεφάντη, Μαρία Κοσκινά, Αλεξία Μπεζίκη, Κωνσταντίνος Ντέλλας και Γιώργος Παπαπαύλου. Τα λόγια είναι φτωχά για να περιγράψεις αυτά τα παιδιά. Εξαιρετικά, ενημερωμένα, αφοσιωμένα. Νέοι άνθρωποι με προωθημένα ιδανικά.
Απέριττα, όμορφα και λειτουργικά τα κοστούμια και τα σκηνικά των Αλεξάνδρας Μπουσουλέγκα – Ράνιας Υφαντίδου.
Η μουσική του Χρύσανθου Χριστοδούλου πρωτότυπη και γεμάτη ζωή, το δε τραγούδι από τις φωνές του Γιώργου Γλάστρα και της Χριστίνας Μαξούρη έξοχο, ιδιαίτερα ευχάριστη επιλογή.
Για τον Γιάννη Καλαβριανό έχω να πω ότι κάθε παράσταση που κάνει είναι ωραία, και πιο ωραία, και ακόμα πιο ωραία. Κάθε φορά είναι και καλύτερος.
«Όμορφη και παράξενη πατρίδα» πόσο ταλέντο σου περισσεύει…
Θέατρο Bios
“Γιοι και κόρες, μια παράσταση για την αναζήτηση της ευτυχίας”
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός
Σκηνικά – Κοστούμια: Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα – Ράνια Υφαντίδου
Μουσική: Χρύσανθος Χριστοδούλου
Τραγούδι: Γιώργος Γλάστρας – Χριστίνα Μαξούρη
Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας
Επιμέλεια κίνησης: Αλεξία Μπεζίκη
Φωτογραφίες: Εύη Φυλακτού
Παίζουν: Άννα Ελεφάντη, Μαρία Κοσκινά, Αλεξία Μπεζίκη, Κωνσταντίνος Ντέλλας, Γιώργος Παπαπαύλου
* Το “Γιοι και κόρες, μια παράσταση για την αναζήτηση της ευτυχίας” θα περιοδεύσει στο Ούντινε της Ιταλίας (Φεβρουάριος 2013), στην Καβάλα (Φεβρουάριος 2013) και τη Θεσσαλονίκη (Μάρτιος 2013). Το πρόγραμμα της υπόλοιπης περιοδείας βρίσκεται υπό διαμόρφωση.
