Το έργο του μόλις 30 ετών θεατρικού συγγραφέα Étienne Lepage, «Το Kαβούκι του Eλέφαντα», που ανεβαίνει στο “Τρένο στο Ρουφ”, αρχίζει με ένα κλισέ, την απρόσκλητη επίσκεψη ενός αγνώστου στο σπίτι 45χρονου επιστήμονα. H συνέχεια είναι αφάνταστα απρόβλεπτη. Οι δραματουργικές συναλλαγές και ανταλλαγές μόλις αρχίζουν και η υπόθεση μοιάζει να αναδύεται μέσα από μια κατάσταση ύπνωσης.
Μια ποικιλία συναισθημάτων μας κατακλύζει καθώς η αβεβαιότητα εντείνεται. Κενές οπτικές γωνίες, νεκρές ζώνες, μαύρες τρύπες και το ακριβό τίμημα της αγωνίας εξακοντίζουν το έργο στα ύψη και το κάνουν ένα μικρό αλλά απείρως πολύτιμο διαμάντι. Πόσες φορές δεν φανταστήκαμε μια συντροφιά στη μοναξιά μας; Η ήσυχη ώρα εναρμονίζεται με μια ανήσυχη αίσθηση. Καθισμένοι στην ασφάλεια του σαλονιού, περιτριγυρισμένοι από ακριβά αντικείμενα τέχνης, διαβάζοντας ένα σοβαρό βιβλίο, με την καταιγίδα σε έξαρση, μήπως ονειρευτήκαμε τη σαγήνη της ανασφάλειας;
Μήπως η απομόνωση μάς κάνει κατ’ εικόνα και ομοίωσή της; Τότε η παρουσία ενός άλλου ατόμου, ενός και μόνο, επιταχύνει αμέσως τη σκέψη μας και η επαφή με έναν άνθρωπο διαφορετικό λειτουργεί διεγερτικά. Είσαι μόνος με τον εαυτό σου και επινοείς αναρίθμητες επιδείξεις πνεύματος, φιλοφρονήσεις, σαχλά αστεία, κοινοτοπίες, επικίνδυνα παιχνίδια, λακωνικές απαντήσεις σε κάτι που κανείς δεν ρώτησε, αστραποβολήματα μιας κοινωνικότητας δίχως συμπαίκτη. Ο επισκέπτης είναι φασματικός, φανταστικός, έστω κι αν έχει υπόσταση και συγκεκριμένη μορφή ή είναι πραγματικός;
Το τυχαίο, το απροσδόκητο, το απρόβλεπτο, ένα απειλητικό επέκεινα εξάπτει τη φαντασία.
«Με κάθε σταγόνα που πέφτει σάς είμαι όλο και πιο υπόχρεος». Ένα σκληρό παιχνίδι συνδιαλλαγής αρχίζει όταν ένας μεσήλικας, βολεμένος στην άνεση του σπιτιού του, δέχεται την απρόσκλητη εισβολή ενός νεότερου άνδρα κατά τη διάρκεια μιας νεροποντής. Η ηρεμία και η τρυφηλότητα του πλούσιου σπιτιού διαλύονται. Το αστείο, η καλή προαίρεση και η ευγένεια αντικαθίστανται από την επιθετικότητα, τη σωματική βία και τον ψυχολογικό βασανισμό. Η σκηνή μετατρέπεται σε αρένα κι ένα ματς χωρίς οίκτο, σ’ ένα κοινωνικό παιχνίδι με κανόνες μακιαβελικούς και ανελέητους, αρχίζει. Αμφισβητείται η εμπιστοσύνη που δείχνουμε στον «άλλον», η έννοια της γνωριμίας. Είμαστε ξένοι με τον ίδιο μας τον εαυτό, όπως είμαστε ξένοι και αδυσώπητοι με τους άλλους γύρω μας. Ο άνθρωπος είναι κυριαρχικός με τον άνθρωπο, μια διαρκής απειλή ο καθένας για το συνάνθρωπό του. Είναι μια σχέση μίσους αυτή που εκτυλίσσεται ενώπιον του θεατή ή μήπως πρόκειται τελικά για μία σχέση αγάπης και ολοκλήρωσης; Είναι κάθε σχέση, σχέση αδελφοσύνης;
«Κυνηγημένα ζωάκια είμαστε όλοι», λέει ο Πωλ. Και οι δύο άνδρες, παρά τις κοινωνικές ανισότητες, τη διαφορά των τάξεων, είναι οι όψεις του ίδιου νομίσματος. Δεν είναι άνευ σημασίας μάλιστα που ο εισβολέας ζητά να παίζουν με το νόμισμα κορόνα – γράμματα. Παιχνίδι που φυσικά ο ίδιος κερδίζει.
Ο ένας λαλίστατος και θρασύς, ο άλλος με κλειστά χαρτιά, ολιγόλογος και καλλιεργημένος. Τους ενώνουν οι άμυνές τους. Τα ελλείμματά τους. Οι φόβοι τους. Ίσως ο Πωλ είναι το alter ego του Κλωντ.
Το ένστικτο του Κλωντ, που διανύει τη θλίψη του λυκόφωτος, καμωμένη από παραίτηση και πλήξη, από αλήθειες θαμμένες, από σταματημένους θυμούς, από μετέωρους λυγμούς, του υπαγορεύει να μην έχει καμία εμπιστοσύνη στον παρείσακτο Πωλ. Όμως παραδόξως δέχεται αυτό τον ύποπτο εισβολέα στο σπίτι του.
Και οι δύο ρόλοι ερμηνεύονται από δύο εξαίρετους ηθοποιούς, τον πεπειραμένο Μάνο Βακούση και το νεότερο αλλά εξίσου ευσυνείδητο επαγγελματικά Άρη Τσαμπαλίκα.
Ο Άρης Τσαμπαλίκας καταφέρνει και ισορροπεί ανάμεσα στο χιούμορ, τη θλίψη, την ταραχή και την αδημονία σε μια ερμηνεία που αποδίδει εν αφθονία το μεστό ταλέντο του. Eίναι ηθοποιός με τόλμη και ευρηματικός.
Ο Μάνος Βακούσης από την άλλη παίζει με τη σιωπή, την ακινησία, το εύγλωττο βλέμμα. Έχει μόλις μία ώρα και δέκα λεπτά στη διάθεσή του για να δημιουργήσει και να απογειώσει το χαρακτήρα πάνω σε τρία – τέσσερα τετραγωνικά μέτρα σκηνής. Διασχίζει τη ζωή του και σμίγει με αυτό το παράλογο και αινιγματικό πρόσωπο που είναι ο γιατρός Κλωντ. Υποδύεται τον άνθρωπο όπως μπορεί να είναι κι όπως είναι. Είναι αποκαλυπτικός, αποδίδει ολόψυχα τον πόνο του μοναχικού ανθρώπου που διατρέχει έως το τέρμα το αδιέξοδο μιας κοινότοπης ζωής. Στη λιτή σκηνή που ακουμπάει το πρόσωπο στο τζάμι δίνει όλα τα χρώματα του πόνου μόνο με την έκφρασή του στο θεατρικό μισοσκόταδο.
Η Τατιάνα Λύγαρη με τη σκηνοθετική της διαίσθηση αντιλήφτηκε ότι το έργο αυτό είναι συγκλονιστικό. Η σύγκρουση των δύο ανδρών δεν ήταν αγχωτική γι’ αυτήν. Επιστράτευσε δύο ικανότατους ηθοποιούς και έδειξε τη δεξιοτεχνία της. Είδε το έργο καθαρά και το πρόσφερε στους θεατές ως κατακτημένο έδαφος. Τέχνη και μόνο τέχνη. Δεν εξήγησε, δεν έδωσε λύσεις, παρά μόνο ένιωσε και περιέγραψε. «Έχουμε την τέχνη για να μην πεθάνουμε από την αλήθεια», έλεγε ο Νίτσε. Το να δώσει εξήγηση κανείς στο αίνιγμα της τέχνης είναι μάταιο, η αίσθηση της θεατρικής μαγείας ωστόσο παραμένει και μαζί της οι ακατάπαυστες προκλήσεις ενός ανεξάντλητου στη σημασία του έργου τέχνης. Γι’ αυτό και η παράσταση κατορθώνει επιτυχώς να μας ξεναγήσει στον παράδοξο και παιδιάστικο κόσμο αυτού του νέου συγγραφέα, του Καναδού Ετιέν Λεπάζ.
Στο τέλος ένα μαγνητικό φως αναβλύζει, η ελπίδα και η προσδοκία της συμφιλίωσης. Ίσως και το εμπόρευμα που πουλά ο περιοδεύων πλασιέ να μην είναι διόλου τυχαίο.
Ο ατομικισμός, η ατομική ευθύνη και συμπεριφορά, μια κοινωνία σε ύπνωση, το κλείσιμο στον εαυτό μας, η ιδεολογική χειραγώγηση, ο φόβος του «ξένου» που εξαπλώνεται ραγδαία, είναι τα θέματα που με ιδιότυπο χιούμορ και σαρκασμό πραγματεύεται το έργο, το οποίο γράφτηκε το 2010 και έχει ήδη παρουσιαστεί με επιτυχία σε σκηνές του εξωτερικού.
Η ανταγωνιστικότητα των καιρών μας, οι υποθηκευμένες ζωές μας, η διάχυτη βία και η συναισθηματική καταπίεση είναι οι συνισταμένες που εξωθούν τον άνθρωπο στα άκρα και δημιουργούν ένα ηφαίστειο κάτω από τα πόδια του που είναι έτοιμο να εκραγεί ανά πάσα στιγμή.
* Το έργο του θεατρικού συγγραφέα Étienne Lepage, «Το Kαβούκι του Eλέφαντα», που έκανε πρεμιέρα το Σάββατο 10 Νοεμβρίου, στο μοναδικό αθηναϊκό βαγόνι τέχνης, το «Τρένο στο Ρουφ», θα έλεγε κανείς πως έχει γραφτεί για τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα και όχι για τον Καναδά, όπου ζει και εργάζεται ο συγγραφέας.
* Η μετάφραση είναι της Μαρίας Ευσταθιάδη, η σκηνοθεσία της Τατιάνας Λύγαρη, η σκηνογραφική επιμέλεια του Βασίλη Παφίλη, τα κοστούμια της Δανάης Κουρέτα, η μουσική του Παναγιώτη Βελιανίτη, η επιμέλεια της κίνησης της Αννέτας Κουβελιώτη και οι φωτισμοί του Γιάννη Δρακουλαράκου. Βοηθός σκηνοθέτη: Dubravka Franz Spiliotopoulou.
* Η παράσταση «Το Kαβούκι του Eλέφαντα» παρουσιάζεται από Πέμπτη έως Σάββατο (στις 21.00) και Κυριακή (στις 20.00) στο Θεατρικό Βαγόνι της Αμαξοστοιχίας Θέατρο «Το Τρένο στο Ρουφ» (Σιδηροδρoμικός Σταθμός Ρουφ, επί Λεωφ. Κωνσταντινουπόλεως, Προαστιακός Ρουφ).
