Του Παναγιώτη Μήλα
Την Τετάρτη 24 Μαρτίου 1971, ο Παναθηναϊκός με ισοπαλία 0-0 στο Γήπεδο της Λεωφόρου με την Έβερτον προκρίθηκε στα ημιτελικά του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης. Στον πρώτο αγώνα το «τριφύλλι» είχε πάρει ισοπαλία 1-1 στο γήπεδο της Έβερτον.
Έτσι με το εκτός έδρας γκολ προχώρησε στους «4» όπου συνάντησε τον Ερυθρό Αστέρα, τον απέκλεισε και έτσι έφτασε στον μεγάλο τελικό με αντίπαλο τον Άγιαξ.
Η αναμέτρηση του Παναθηναϊκού με τους Ολλανδούς έγινε την Τετάρτη 2 Ιουνίου του 1971 στο ιστορικό γήπεδο Γουέμπλεϊ και υπήρξε – μέχρι και σήμερα – η κορυφαία ελληνική επιτυχία σε συλλογικό επίπεδο και αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς.
***
Οι συνθέσεις στην ιστορική πρόκριση.
Παναθηναϊκός: Οικονομόπουλος, Τομαράς, Βλάχος, Καψής, Σούρπης, Καμάρας, Γραμμός, Αθανασόπουλος, Αντωνιάδης, Δομάζος, Φυλακούρης.
Έβερτον: Ράνκιν, Λαμπον, Ράιτ, Χάρβεϊ, Νιούτον, Μπολ, Κένταλ, Ρόιλ, Ουίλτ, Χαρστ, Μορισέι (74′ Τζόνσον).
***
Τετάρτη 2 Ιουνίου 1971. Η ιστορική αναμέτρηση
Οι συνθέσεις στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης.
Άγιαξ (Ρίνους Μίχελς) : Στούι, Βάσοβιτς, Σουρμπίρ, Χουλσόφ, Γκ. Μιούρεν, Νέσκεενς, Ραίντερς (46’ Μπάλεκνμπουργκ), Σβαρτ, (46’ Χααν), Βαν Ντάικ, Κρόιφ, Κάιζερ.
Παναθηναϊκός (Φέρεντς Πούσκας): Οικονομόπουλος, Τομαράς, Βλάχος, Σούρπης, Καψής, Καμάρας, Γράμμος, Φυλακούρης, Ελευθεράκης, Δομάζος, Αντωνιάδης.
Οι Ολλανδοί προηγήθηκαν στο 5ο λεπτό. Ο Κάιζερ μετά από ατομική προσπάθεια από αριστερά, επιχείρησε σέντρα προς την εστία του Οικονομόπουλου, με τον Βαν Ντάικ να πιάνει την κεφαλιά και να στέλνει την μπάλα στα δίχτυα, ανοίγοντας το σκορ.
Τρία λεπτά πριν τη λήξη του αγώνα, στο 87ο, ο Άρι Χαάν σούταρε διαγώνια, με την μπάλα να κοντράρει στο πόδι του Καψή, να παίρνει ύψος, να ξεγελά τον Οικονομόπουλο, να καταλήγει στα δίχτυα και να γράφει το 2-0.
Η έγκυρη γαλλική αθλητική εφημερίδα «Εκίπ» έγραψε την επομένη του αγώνα: «Xωρίς να λάμψει στέφθηκε Πρωταθλητής Eυρώπης ο Άγιαξ. Tο ελληνικό θαύμα δεν έγινε, όμως οι Έλληνες δημιούργησαν μεγάλα προβλήματα στους Oλλανδούς. Με το κεφάλι ψηλά έφυγε ο Παναθηναϊκός. Ο μεγαλύτερος ελληνικός σύλλογος πούλησε πολύ ακριβά το πετσί του».
***
«Κάθε μέρα σ’ αγαπώ πιο πολύ» στη «Λεωφόρο ηρώων» επειδή σύλλογος μεγάλος δεν υπάρχει άλλος…
Εκατοντάδες ανέκδοτες φωτογραφίες και 1.134 σελίδες γεμάτες ένδοξες ιστορίες για τον Παναθηναϊκό σε τρεις λαμπερές εκδόσεις από την Κάπα Εκδοτική. Άσχετα από τα «ποδοσφαιρικά» πιστεύω που έχει κάθε ένας, η ιστορία του ελληνικού ποδοσφαίρου δεν αλλάζει ανάλογα με τα «χρωματιστά» γυαλιά που φορούν οι φανατικοί οπαδοί.
***
Ένας (και πλέον) αιώνας πρωταθλητισμού και πρωτοποριών. Δέκα χρόνια έρευνας σε 88 ιδιωτικές και δημόσιες αρχειακές συλλογές. 1.100 σπάνιες φωτογραφίες και ντοκουμέντα. 472 καταπράσινες σελίδες και… Χιλιάδες Τίτλοι. Το βιβλίο που θα αλλάξει τον χάρτη της ιστορίας του Μεγάλου Συλλόγου βρίσκεται πλέον στα χέρια μας.
Πρόκειται για το πολυτελές λεύκωμα «Και Χιλιάδες Τίτλοι», το οποίο κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική, υπό την αιγίδα του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου. Το βιβλίο παρουσιάζει την ιστορία του Τριφυλλιού, μέσα από τους επίσημους ομαδικούς τίτλους του σε όλα τα αθλήματα και σε όλες τις ηλικιακές βαθμίδες.
Μέσα από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, λίστες και επεξηγηματικές σημειώσεις, παρουσιάζεται η πολυαθλητική δραστηριότητα του Παναθηναϊκού και το πώς αυτός εξελίχθηκε με την πάροδο των ετών από ποδοσφαιρικό σωματείο σε Πρωταθλητή όλων των σπορ.
Οι τίτλοι του Παναθηναϊκού παρατίθενται τόσο ανά άθλημα, όσο κι ανά χρονιά και είναι – όλοι ανεξαιρέτως – πλήρως τεκμηριωμένοι, με παραπομπές και επεξηγήσεις.
Το βιβλίο προλογίζει ο πιο πετυχημένος, σε ό,τι αφορά κατακτήσεις τίτλων σε ομαδικά σπορ, αθλητής του Ομίλου, Φραγκίσκος Αλβέρτης. Στις σελίδες του θα διαβάσετε, μεταξύ πολλών ακόμα, για τους «άγνωστους» τίτλους του Τριφυλλιού στο ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το βόλεϊ, στον στίβο και στα υπόλοιπα σπορ.
Φραγκίσκος Αλβέρτης: Κύματα υπερηφάνειας
Στον πρόλογο του βιβλίου ο άσος του μπάσκετ Φραγκίσκος Αλβέρτης γράφει: «Και Χιλιάδες Τίτλοι… Τρεις λέξεις που σε προϊδεάζουν για όσα πρόκειται να διαβάσεις στις σελίδες που ακολουθούν. Όταν δέχτηκα να προλογίσω το βιβλίο που κρατάτε, φαντάστηκα πως θα ήταν μία ακόμα έκδοση που εστιάζει στα δημοφιλή αθλήματα (μπάσκετ-ποδόσφαιρο), με αφιερώματα και φωτογραφίες για αυτά. Με χαρά διαπίστωσα ότι δεν ήταν ακριβώς έτσι.
Θεωρώ πως κάθε φίλαθλος θα αισθανθεί κύματα υπερηφάνειας να διαπερνούν το κορμί του, παρακολουθώντας τους τίτλους που κατέκτησε ο Παναθηναϊκός, από το 1908 μέχρι σήμερα. Οι σχεδόν 1.500 τίτλοι είναι, δίχως αμφιβολία, ένα μοναδικό και απλησίαστο επίτευγμα. Το ακόμα πιο σημαντικό, όμως, είναι πως οι τίτλοι αυτοί δεν κατακτήθηκαν μόνο από μπασκετμπολίστες ή ποδοσφαιριστές, αλλά και από αθλητές όλων των ηλικιών 26 διαφορετικών σπορ.
Ως αθλητής, αρχικά της εφηβικής ομάδας μπάσκετ και μετέπειτα της ανδρικής, πανηγύρισα δεκάδες ανεπανάληπτες επιτυχίες και το ίδιο συνεχίζω να κάνω και σήμερα, υπηρετώντας από διαφορετικά πόστα τον Παναθηναϊκό μας. Μπορώ, με βεβαιότητα, να σας πω ότι ο λόγος που η ομάδα μπάσκετ εξελίχθηκε στην πιο πετυχημένη της Ελλάδας είναι το γεγονός πως ποτέ δεν ήταν μόνη. Το σύνθημα «στις χαρές και στις λύπες μαζί» έγινε τρόπος ζωής. Αθλητές, παράγοντες, διοίκηση, προπονητές και κόσμος ήταν πάντοτε ΕΝΑ. Έτσι, αναπόφευκτα, οι χαρές ήταν και παραμένουν περισσότερες από τις λύπες.
Καλώ, λοιπόν, τον κόσμο του Παναθηναϊκού να αγκαλιάσει, με την ίδια θέρμη, όλα τα αθλήματα του Ομίλου μας. Γιατί, πίσω από τη δόξα και τη δημοφιλία του μπασκετικού και του ποδοσφαιρικού τμήματος, κρύβεται ένας άγνωστος κόσμος από δεκάδες αγωνιστικά τμήματα, τα οποία, στο πέρασμα των ετών, έχουν καταστήσει τον Παναθηναϊκό «βασιλιά» του ελληνικού αθλητισμού.
Σήμερα, κάτω από τεράστιες δυσκολίες, μποξέρ και καταδύτες, παλαιστές και αθλητές στίβου, δίνουν μάχες με τον εαυτό τους κόντρα στις αντιξοότητες της καθημερινότητας, για να κρατούν ψηλά την πράσινη σημαία. Χειροκροτήστε τους στις νίκες και σταθείτε στο πλευρό τους, μετά από ήττες. Και αυτοί θα ανταποδώσουν».
***
«Λεωφόρος ηρώων»
Το βιβλίο αυτό καταγράφει την ιστορία του Τριφυλλιού στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής (1940-1944). Παρουσιάζει -με απόλυτη προσοχή και προσήλωση στα πραγματικά γεγονότα- την αντιστασιακή, κοινωνική, πολιτική και φυσικά αθλητική δραστηριότητα των ανθρώπων του Παναθηναϊκού κατά την περίοδο αυτή. Η μελέτη στηρίζεται σε πρωτογενείς -ανέκδοτες μέχρι σήμερα- πηγές, όπως τα πρακτικά των διοικητικών συμβουλίων του Παναθηναϊκού από το 1940 έως το 1944. Πλούσιο είναι και το φωτογραφικό υλικό που εμπλουτίζει το βιβλίο με σπάνιες φωτογραφίες και έγγραφα.
Χρήστος Πασαλάρης: Πλούτος ιστορικών στοιχείων
Ο αείμνηστος κορυφαίος δημοσιογράφος Χρήστος Πασαλάρης είχε γράψει τα παρακάτω στον πρόλογο του βιβλίου: «Με …νεανική συγκίνηση, προλογίζω εγώ, ο σημερινός «ενενηντάρης», το βιβλίο του Ανδρέα Οικονόμου για την ιστορία του Παναθηναϊκού στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής. Συγκίνηση για δύο λόγους: πρώτον, γιατί ο Ανδρέας υπήρξε αριστούχος μαθητής μου στη δημοσιογραφία και αυτό το βιβλίο είναι από τα πρώτα επαγγελματικά «τέκνα» του, και δεύτερον, γιατί με γυρίζει πίσω στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής, όταν και του λόγου μου ξεκίνησα τη δημοσιογραφική καριέρα ως αθλητικός συντάκτης του «Ριζοσπάστη», με πρώτη δοκιμασία μου τη βιογραφία του ήρωα στρατηγού Παντελή Καρασεβδά, που μου ανέθεσε να γράψω τον Μάρτιο του 1946 ο τότε διευθυντής μου Κώστας Καραγιώργης. Θρυλική μορφή του Παναθηναϊκού αλλά και του έθνους ο Παντελής Καρασεβδάς. Όπως θρυλική μορφή και ο τότε στενός μου φίλος Γιώργος Θάνος, αγωνιστής και αυτός του Παναθηναϊκού, με το κοντάρι του να πηδάει όλο και πιο ψηλά, όχι μόνο στον στίβο αλλά και στους εθνικούς αγώνες του καιρού εκείνου. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στον συγγραφέα του βιβλίου, γιατί μπήκε με υποδειγματική σοβαρότητα σε ένα «πεδίο μάχης» που μόνον οι… παππούδες του έχουν ζήσει.
Διαβάζοντας τις 288 σελίδες της Λεωφόρου Ηρώων, απορείς με τον πλούτο των ιστορικών στοιχείων και με την αντικειμενικότητα που τα χειρίστηκε. Εκείνο όμως που απομένει από την ανάγνωση του βιβλίου δεν είναι απλώς η τέλεια εικόνα ενός ένδοξου αθλητικού συλλόγου – εικόνα που βεβαίως ικανοποιεί απόλυτα τους οπαδούς του και τους κάνει υπερήφανους για όσα προσέφερε στον ελληνικό αθλητισμό!… Εκείνο που «βγαίνει» και που έχει ακόμη μεγαλύτερη αξία, είναι το αγωνιστικό πνεύμα! Πηγάζει, αναδίδεται, διαχέεται σε όλες τις μορφές του από τα πρόσωπα και τα γεγονότα δύο δραματικών δεκαετιών, στις οποίες οι άνθρωποι του Παναθηναϊκού, όπως και οι περισσότεροι Έλληνες, έπαιξαν τον ρόλο τους, σιωπηλοί, σεμνοί, ντροπαλοί, όπως ταιριάζει σε κάθε αγνό πατριώτη. Αλλά και ανίσχυροι πλέον να αντισταθούν στο πάθος και στο χρέος του συγγραφέα του βιβλίου, να τους βγάλει από την… αφάνεια».
***
«Κάθε μέρα σ’ αγαπώ πιο πολύ»
Πρόκειται για το πρώτο «πράσινο» ημερολόγιο όπου στις σελίδες του παρελαύνουν οι «αιώνια πιστοί» και οι «γνωστοί άσοι» σε όλες τις μεγάλες στιγμές τους.
Είναι ένα παναθηναϊκό «ταξίδι στο χρόνο» με τα σημαντικότερα γεγονότα που σημάδεψαν τον Σύλλογο από τις 3 Φεβρουαρίου 1908, τακτοποιημένα στην κάθε ημέρα του έτους μέσα σε 365 «χορταστικές» σελίδες.
Μπορεί κάποιος να βρει τίτλους, ιστορικές νίκες, «πράσινες» επετείους, γενέθλια, οπαδικές «παραστάσεις», μεγάλες προσωπικότητες του Παναθηναϊκού, άγνωστα περιστατικά και πολλά άλλα γεγονότα με επίκεντρο τον ΠΑΟ.
Το συγκεκριμένο χρονολόγιο που κυκλοφορεί από την Κάπα Εκδοτική θα κάνει τα «παιδιά της Λεωφόρου» να αγαπήσουν το «τριφύλλι» ακόμη πιο πολύ.
Άγγελος Σκλαβουνάκης: Ένα αυστηρά… παναθηναϊκό «σαν σήμερα»
«Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι μία προσπάθεια συλλογής στοιχείων που αφορούν τον Παναθηναϊκό σε ένα «παιχνίδι» με τον χρόνο και τις ημερομηνίες, γράφει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Άγγελος Σκλαβουνάκης.
Το «Σαν σήμερα», λοιπόν, υπάρχει εδώ και δεκαετίες και το πρωτοσυναντάμε στη χώρα μας από πολιτικές εφημερίδες και τους χρονογράφους τους. Λίγο αργότερα μπαίνουν στο χορό και οι αθλητικές εφημερίδες, στις οποίες υπήρχαν αρχικά κάποιες στήλες με τη μορφή καταγραφής γεγονότων για την ίδια ημέρα προ δεκαετίας ή εικοσαετίας. Μετά από χρόνια η διαδικασία αυτή εξελίχθηκε, τα αθλητικά περιστατικά ήταν περισσότερα πλέον και έτσι υπήρχε στην κάθε ημέρα και μεγαλύτερη ποικιλία. Χαρακτηριστική, άλλωστε, είναι η προσπάθεια που έκανε στην «Αθλητική Ηχώ» ο συνάδελφος Ηλίας Αλεξόπουλος, εκμεταλλευόμενος το πλούσιο αρχείο της εφημερίδας της «μεγαλυτέρας των Βαλκανίων».
Από τότε μού «καρφώθηκε» η ιδέα ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα αυστηρά… παναθηναϊκό «σαν σήμερα» με γεγονότα και περιστατικά που αφορούν μόνο το «τριφύλλι». Άρχισα να κατατάσσω ημερολογιακά όλες τις στιγμές που θεωρούσα σημαντικές για τον Σύλλογο, λίγο αργότερα μάζεψα μια καλή «βάση» γεγονότων και η εφημερίδα «Πράσινη» μου έκανε την τιμή να φιλοξενεί καθημερινά στις σελίδες της αυτά τα στοιχεία υπό την μορφή ενός «πράσινου» χρονολογίου.
Πλέον οι σημαντικότερες στιγμές των αθλητών, των προπονητών, των παραγόντων και των οπαδών του Παναθηναϊκού βρίσκονται συγκεντρωμένες –με βάση πάντα την ημερομηνία- σε τούτη εδώ την έκδοση».
***
1 Ιουνίου 1930: Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 8 – 2
Την Κυριακή 1 Ιουνίου του 1930 ο Παναθηναϊκόις συνέτριψε στο γήπεδο της Λεωφόρου τον αιώνιο αντίπαλό του Ολυμπιακό με 8-2
Τα γκολ του αγώνα σημειώθηκαν κατά σειρά: 10′ Συμεωνίδης, 20′ και 25′ Άγγελος Μεσσάρης, 30′ Συμεωνίδης, 53′ Μίμης Πιερράκος, 56′ και 59′ Γιώργος Ανδριανόπουλος (Ολυμπιακός), 72′ Κουράντης (αυτογκόλ), 76′ Μηγιάκης και 81′ Μίμης Πιερράκος.
Οι συνθέσεις
Παναθηναϊκός: Αργυράκης, Στέφανος Πιερράκος, Βασιλείου, Ανδρίτσος, Κ. Μπαλτάσης, Υποφάντης, Μηγιάκης, Άγγελος Μεσσάρης, Συμεωνίδης, Δ. Μπαλτάσης, Μίμης Πιερράκος.
Ολυμπιακός: Γραμματικόπουλος, Σοφράς, Κουράντης, Λάλης, Λεκκός, Πανόπυλος, Διολέτης, Τερζάκης, Ν. Ανδριανόπουλος, Γ. Ανδριανόπουλος, Β. Ανδριανόπουλος, Λ. Ανδριανόπουλος.
Για την ιστορία ο Παναθηναϊκός νίκησε και στον επαναληπτικό με 2-1 κατακτώντας το πρώτο του πρωτάθλημα.
Χαρακτηριστικό ήταν και το δίστιχο που σκάρωσαν μετά το τέλος της αναμέτρησης οι φίλοι του Παναθηναϊκού με αναφορά στο αστέρι της ομάδας, Άγγελο Μεσσάρη που πέτυχε δύο γκολ: «Βάλαμε οχτώ στον Ολυμπιακό και τέσσερα στον Άρη, γεια σου Άγγελε Μεσσάρη».
***
«Και χιλιάδες τίτλοι». Παναθηναϊκή εγκυκλοπαίδεια. Συλλογικό έργο. Κάπα Εκδοτική, 2016. 470 σελ. – ISBN 978-618-5191-36-8
***
«Κάθε μέρα σ’ αγαπώ πιο πολύ». Το πράσινο ημερολόγιο. Γράφει ο Άγγελος Σκλαβουνάκης. Κάπα Εκδοτική, 2016. 376 σελ. – ISBN 978-618-5191-50-4
***
«Λεωφόρος ηρώων». Η ιστορία του Παναθηναϊκού Αθλητικού Ομίλου στα χρόνια του πολέμου και της Κατοχής (1940-1944). Γράφει ο Ανδρέας Οικονόμου. Κάπα Εκδοτική, 2014. 288 σελ. – ISBN 978-618-81451-0-8
***
ΤΟ ΑΗΤΤΗΤΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ
***
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ “ΛΕΩΦΟΡΟ”
