Totus Mundus Agit Histrionem – Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή
Άγγλος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, ηθοποιός και θεατρικός επιχειρηματίας. Θεωρείται ο κορυφαίος δραματουργός των νεότερων χρόνος και ο μόνος, ίσως, που μπορεί να σταθεί δίπλα στους τρεις μεγάλους αρχαίους Έλληνες τραγικούς ποιητές. Ο δημιουργός του «Άμλετ», του «Μάκθεβ», του «Βασιλιά Λιρ» και άλλων αριστουργημάτων ζωντάνεψε με τους ήρωές του, όχι μόνο το πνεύμα της εποχής του, αλλά όλων των αιώνων. Είναι γνωστός και ως «Βάρδος του Έιβον» (Bard of Avon) ή ως «Κύκνος του Έιβον» (Swan of Avon).
Ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ γεννήθηκε στο Στράτφορντ-απόν- Έιβον (35 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Μπέρμιχγαμ) σε άγνωστη ημερομηνία και βαπτίστηκε στις 26 Απριλίου 1564. Ο πατέρας του Τζον Σαίξπηρ (1531-1601) ήταν εύπορος έμπορος και δημοτικός σύμβουλος και ζούσε με άνεση τη δεκαμελή οικογένειά του. Η μητέρα του Μαίρη Άρντεν (1537-1608) καταγόταν από πλούσια οικογένεια της περιοχής.
Πολύ λίγα πράγματα γνωρίζουμε για την παιδική ζωή του Γουίλιαμ Σαίξπηρ. Το πιθανό είναι να φοίτησε στο τοπικό σχολείο. Πάντως, σε ηλικία 18 ετών παντρεύτηκε την 26χρονη Αν Χάθαγουεϊ (1556-1623), με την οποία τρία παιδιά: τη Σουζάνα (1583-1649) και τα δίδυμα Χάμνετ (1585-1596) και Τζούντιθ (1585-1662).
Το 1585 άφησε την πατρίδα του κι εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Λονδίνο, όπου πρέπει να ξεκίνησε σταδιοδρομία ηθοποιού και να έγραψε τα πρώτα του θεατρικά έργα. Η πρώτη αναφορά που γίνεται γι’ αυτόν στα θεατρικά πράγματα του Λονδίνου βρίσκεται σ’ ένα φυλλάδιο του δραματουργού Ρόμπερτ Γκριν (1558 – 1592), που τον περιγράφει «ως τυχάρπαστο κοράκι, στολισμένο με τα δικά μας φτερά, με καρδιά τίγρης τυλιγμένη σε προβιά ηθοποιού, που νομίζει ότι μπορεί να στομφάρει ανομοιοκατάληκτους στίχους, όπως οι καλύτεροι από εσάς».
Το 1594 ήταν μέλος του σημαντικότερου θιάσου του Λονδίνου «Lord Chamberlain’s Men», που αργότερα μετονομάστηκε σε «King’s Men», που είχε τη δική του θεατρική σκηνή με την επωνυμία «The Globe». Ο Σαίξπηρ για 20 χρόνια συμμετείχε ενεργά στη συνεταιριστική επιχείρηση κι ενδιαφερόταν για την οικονομική επιτυχία των έργων που έγραφε για τον θίασο. Απέκτησε φήμη και πολλά λεφτά.
Το 1596 ξαναγύρισε για λίγο στην πατρίδα του, όπου ξεπλήρωσε τα χρέη του πατέρα του και αγόρασε πολλά κτήματα. Το 1613 επέστρεψε οριστικά στο Στράτφορντ, όπου έζησε ήρεμα τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του, που συνέβη στις 23 Απριλίου 1616, συνέταξε τη διαθήκη του.
Τάφηκε στην εκκλησία της ενορίας του στο Στράτφορντ και στον τάφο του τοποθετήθηκε ένα επίγραμμα, πιθανώς σύνθεση του ιδίου, χωρίς να αναφέρεται το όνομά του:
Καλέ μου φίλε, για χάρη του Ιησού απόφυγε
Να ανασκάψεις την τέφρα που βρίσκεται εδώ μέσα
Ευλογημένος ας είναι ο άνθρωπος που λυπάται αυτές τις ταφόπλακες
Και καταραμένος ας είναι αυτός που θα μετακινήσει τα οστά μου.
Ο πατέρας του Σαίξπηρ ασχολήθηκε με πολλές δουλειές, ενώ σε μία πληρωνόταν για να πίνει μπίρες. Γιος ενός αγρότη, ο Τζον Σαίξπηρ έφτασε στο Στράτφορντ-Απόν-Έιβον, το 1551, και άρχισε να ασχολείται με διάφορα επαγγέλματα, όπως την κατασκευή γαντιών, το εμπόριο δερμάτων, την επεξεργασία μαλλιού, βύνης και καλαμποκιού. Το 1556, εργάστηκε στο δήμο ως δοκιμαστής μπίρας. Την επόμενη χρονιά, παντρεύτηκε τη Mαίρη Άρντεν, την κόρη ενός αριστοκράτη γαιοκτήμονα, που έτυχε να είναι πρώην αφεντικό του πατέρα του. Αργότερα, εργάστηκε σε πολλές ανώτερες θέσεις στο δήμο του Στράτφορντ.
Για ένα διάστημα, όταν ο Γουίλιαμ ήταν 4 ετών, έγινε και δήμαρχος του Στράτφορντ. Το 1570, για άγνωστους λόγους, περιέπεσε σε οικονομικό χρέος, το οποίο του προκάλεσε πολλά νομικά προβλήματα. Ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ παντρεύτηκε μια μεγαλύτερη γυναίκα που ήταν τριών μηνών έγκυος. Τον Νοέμβριο του 1582, ο 18χρονος Γουίλιαμ παντρεύτηκε την Aννα Χάθαγουέι, κόρη ενός γαιοκτήμονα, που ήταν οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του. Η πρόθεση του ζευγαριού να παντρευτεί ανακοινώθηκε μόνο μία φορά, κάτι που αποδεικνύει ότι ο γάμος είχε κανονιστεί εσπευσμένα, λόγω της προβληματικής διαταραχής που αντιμετώπιζε η Άννα.
Έξι μήνες μετά το γάμο τους, ο Γουίλιαμ έκανε μια κόρη, τη Σουζάνα, και τον Φεβρουάριο του 1585, τα δίδυμα παιδιά, Χάμνετ και Τζούντιθ. Λίγα είναι γνωστά για τη σχέση που διατηρούσε με την Άννα. Φημολογείτο ότι για μεγάλα διαστήματα ζούσαν χώρια, και ότι της κληροδότησε στη διαθήκη του μόνο το “δεύτερο κρεβάτι του”.
Οι γονείς του Σαίξπηρ ήταν αγράμματοι, ενώ τα παιδιά τους, κατά πάσα πιθανότητα, ήταν το ίδιο. Κανείς δε γνωρίζει με σιγουριά, αλλά είναι πολύ πιθανό, ο Τζον και η Mαίρη Άρντεν να μην έμαθαν ποτέ να διαβάζουν και να γράφουν. Κάποιοι ισχυρίζονταν ότι ο Τζον υπέγραφε πάντοτε με ένα χαρακτηριστικό σημάδι. Ο γιος τους, Γουίλιαμ, από την άλλη πλευρά, φοίτησε στο γυμνάσιο του Στράτφορντ, το οποίο ιδρύθηκε, το 1553, από το βασιλιά Εδουάρδο ΣΤ’. Εκεί έμαθε ανάγνωση και γραφή, έλαβε κλασική παιδεία και εκπαιδεύτηκε στη Λατινική γλώσσα.
Τον περισσότερο καιρό του, μάλιστα, τον περνούσε διαβάζοντας Λατινικά και απαγγέλοντας απ’ έξω μεγάλα αποσπάσματα από ποιήματα. Η σύζυγός του και τα τρία τους παιδιά, Σουζάνα, Χάμνετ και Τζούντιθ, φημολογείτο ότι ήταν επίσης αναλφάβητοι.
Κανείς δεν ξέρει τι έκανε ο Σαίξπηρ μεταξύ των ετών 1585 και 1592. Ο Σαίξπηρ εξαφανίζεται μεταξύ των ετών 1585 και 1592, τη χρονιά που ο θεατρικός συγγραφέας, Robert Greene, τον χαρακτήρισε “τυχάρπαστο κοράκι”. Η προσβολή αυτή αποκαλύπτει ότι ήταν ήδη γνωστός στο καλλιτεχνικό στερέωμα του Λονδίνου.
Τι έκανε, όμως, κατά τη διάρκεια αυτών των επτά χρόνων (τα λεγόμενα χαμένα χρόνια);
Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι εργάστηκε ως δάσκαλος, σπούδασε νομικά, ταξίδεψε σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ευρώπη και έγινε τελικά ηθοποιός σε έναν καλλιτεχνικό θίασο που επισκέφτηκε το Στράτφορντ. Στα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ υπάρχουν πολλές καινούργιες λέξεις, φράσεις, όροι και ονόματα. Ο Γουίλιαμ επηρέασε την αγγλική γλώσσα, περισσότερο από κάθε άλλο συγγραφέα της ιστορίας, και επίσης συνέβαλε στην εκλαΐκευση όρων και φράσεων που εξακολουθούν να αναφύονται ακόμα και σήμερα στην καθημερινή γλώσσα.
Επίσης, επινόησε αρκετά ονόματα, τα οποία έχουν γίνει κοινά, όπως και άλλα, που δεν κατάφεραν να γίνουν κοινά. Το όνομα του Σαίξπηρ δεν το προφέρουμε σωστά. Πιθανόν, όμως, ούτε και εκείνος το πρόφερε σωστά. Μαρτυρίες από τη ζωή του Σαίξπηρ αποτυπώνουν το επίθετό του με περισσότερους από 80 διαφορετικούς τρόπους, που κυμαίνονται από το “Shappere” ως το “Shaxberd.” Από ένα σύνολο υπογραφών που έχουν διασωθεί, ο Γουίλιαμ ποτέ δεν έγραφε το όνομά του ως “William Shakespeare,” ενώ συνήθιζε να χρησιμοποιεί παραλλαγές ή συντομογραφίες, όπως «Willm Shakp,” “William Shakespeare” και “William Shakspeare”. Ωστόσο, το επίθετό του πιστεύεται ότι προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις “schakken” και “Speer”. Με μια κατάρα κατάφερε να απομακρύνει από τον τάφο του τους επίδοξους ληστές του.
Ο Γουίλιαμ πέθανε στις 23 Απριλίου του 1616, σε ηλικία 52 ετών. Καθόλου άσχημα για μια εποχή όπου ο μέσος όρος ζωής κυμαινόταν μεταξύ 30 και 40 ετών. Εμείς ποτέ δεν θα μπορέσουμε να μάθουμε τους λόγους που τον οδήγησαν στο θάνατο, αν και κάποιος ισχυρίστηκε ότι αρρώστησε βαριά μετά την κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ.
Παρά τον θάνατό του, ο Σαίξπηρ είχε εξασφαλίσει τα απαραίτητα χρήματα για να περιφράξει τον τάφο του, που βρiσκόταν μέσα σε μια εκκλησία του Στράτφορντ. Η επιγραφή του τάφου του είχε ως στόχο να ματαιώσει τα σχέδια των πολυάριθμων ληστών, οι οποίοι συνήθιζαν να λεηλατούν τα νεκροταφεία της Αγγλίας.
Ο στίχος έγραφε: “Good frend for Iesvs sake forbeare, To digg the dvst encloased heare. Bleste be ye man yt spares thes stones, And cvrst be he yt moves my bones”. ”Καλέ μου φίλε, για όνομα του Θεού, συγκρατήσου, Από το να σκάψεις τη σκόνη που εσωκλείεται εδώ. Ευλογημένος ας είναι όποιος ήσυχες αφήσει αυτές τις πέτρες, Και καταραμένος ας είναι όποιος μετακινήσει τα κόκαλά μου”.
Θα πρέπει να έπιανε το κόλπο, αφού τα λείψανα του Σαίξπηρ δεν έχουν συληθεί ακόμα. Ο Σαίξπηρ φορούσε ένα χρυσό σκουλαρίκι. Σε ένα από τα πιο διάσημα πορτρέτα του 17ου αιώνα, γνωστό και ως το “Πορτρέτο του Chandos”, βλέπουμε τον Γουίλιαμ να έχει γένια, αραιωμένα μαλλιά, να φορά πουκάμισο, να έχει χαλαρωμένη γραβάτα και να φορά ένα λαμπερό χρυσό σκουλαρίκι στο αριστερό του αυτί.
Πριν από τον Σαίξπηρ, τα σκουλαρίκια που φορούσαν οι άνδρες ήταν μοντέρνα αντικείμενα ενός μποέμ τρόπου ζωής, όπως φαίνεται και από τους πίνακες των υπόλοιπων καλλιτεχνών της Ελισαβετιανής εποχής. Αυτή η μόδα προέρχεται από τους ναυτικούς, οι οποίοι φορούσαν ένα χρυσό σκουλαρίκι στο αυτί τους, για να καλύψουν τα έξοδα κηδείας τους σε περίπτωση που έχαναν τη ζωή τους στη θάλασσα. Στη Βόρεια Αμερική 200 εκατομμύρια ψαρόνια οφείλουν ευγνωμοσύνη στον Σαίξπηρ για την ύπαρξή τους.
Τα έργα του Σαίξπηρ περιέχουν περισσότερες από 600 αναφορές σε διάφορα είδη πουλιών -από κύκνους και περιστέρια, μέχρι σπουργίτια και γαλοπούλες. Το ψαρόνι, ένα λαμπερό μαύρο πουλί, ζει και αναπαράγεται σχεδόν όλο το χρόνο στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη, στη νότια Αυστραλία και στη βόρεια και κεντρική Αμερική, ενώ το χειμώνα ζει στη νότια Ευρώπη και στην Ασία.
Το 1890, ένας Αμερικανός που ονομαζόταν Eugene Schiffelin, αποφάσισε να εισαγάγει σε ένα βιβλίο του όλα τα είδη πουλιών που εμφανίζονται στα έργα του Σαίξπηρ. Σε ένα μέρος αυτού του βιβλίου, βλέπουμε δύο σμήνη από 60 ψαρόνια να πετούν πάνω από το Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης.
Εκατόν είκοσι χρόνια αργότερα, αυτό το ιδιαίτερα ευπροσάρμοστο είδος θα συνεχίσει να πετά στους ουρανούς, οδηγώντας κάποια άλλα πουλιά στο χείλος της εξαφάνισης.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ήταν ομοφυλόφιλος. Στη διάρκεια των αιώνων, έχει τονιστεί ότι στα σονέτα του Σαίξπηρ υπάρχουν στοιχεία ομοφυλοφιλίας, ειδικότερα φαίνεται η αγάπη του για ένα νεαρό άνδρα.
Άλλοι, αντίθετα, εκλαμβάνουν τους ίδιους στίχους ως έκφραση έντονης φιλίας και όχι ερωτικού πάθους. Παράλληλα, άλλα σονέτα απευθύνονται σε μία παντρεμένη γυναίκα και εκλαμβάνονται ως απόδειξη ετεροφυλόφιλων σχέσεων.
Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ήταν Καθολικός. Τα μέλη της οικογένειας του Σαίξπηρ ήταν Καθολικοί, σε μία εποχή που η Καθολική πρακτική ήταν αντίθετη με το νόμο. Η μητέρα του Σαίξπηρ, Μαίρη Άρντεν, προερχόταν από μία ευσεβή καθολική οικογένεια. Αυτό το αποδεικνύει μία Καθολική δήλωση πίστης υπογεγραμμένη από τον Τζον Σαίξπηρ, που βρέθηκε το 1757 στις δοκούς ενός σπιτιού του. Ωστόσο, το έγγραφο έχει χαθεί και οι επιστήμονες διαφωνούν ως προς τη γνησιότητά του.
Παρόλ’ αυτά, υπάρχουν αρκετά στοιχεία στα έργα του Σαίξπηρ που συνηγορούν τόσο υπέρ όσο και κατά του Καθολικισμού, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατο να αποδειχθεί η αλήθεια.
Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο Σαίξπηρ ήταν μια απάτη. Πώς ένας επαρχιώτης αστός που δεν είχε πάει ποτέ στο κολέγιο ή δεν είχε αποτολμήσει ποτέ να φύγει από το Στράτφορντ, κατάφερε τελικά να γίνει ένας από τους πιο επιτυχημένους συγγραφείς της ιστορίας; Ενώ ήταν ακόμα στην αρχή της καριέρας του, φαίνεται να γνώριζε πολύ καλά κάθε πτυχή της ιστορίας, του δικαστικού συστήματος και της υψηλής κοινωνίας.
Για το λόγο αυτό, ορισμένοι κριτικοί έχουν ισχυριστεί ότι πίσω από αυτόν υπήρξαν περισσότεροι από ένας συγγραφείς που επιθυμούσαν να αποκρύψουν την πραγματική τους ταυτότητα και χρησιμοποίησαν το όνομα του Γουίλιαμ Σαίξπηρ ως προσωπείο.
Στους προτεινόμενους υποψηφίους περιλαμβάνονται ο Edward De Vere, ο Francis Bacon, ο Christopher Marlowe και η Mary Sidney Herbert. Οι περισσότεροι μελετητές, κριτικοί και ιστορικοί συνεχίζουν να παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με αυτή την υπόθεση, αν και πολλοί υποψιάζονται ότι ο Σαίξπηρ συνεργάστηκε με άλλους συγγραφείς, δεδομένου ότι την εποχή αυτή πολλοί δραματουργοί και θεατρικοί συγγραφείς συνεργάζονταν στενά μεταξύ τους.
ΠΗΓΕΣ: History Channel, Wikipedia
- Αρχική εικόνα: Απεικόνιση του William Shakespeare να απαγγέλλει τον Άμλετ στην οικογένειά του. Η σύζυγός του, Anne Hathaway, κάθεται στην καρέκλα στα δεξιά. Ο γιος του Hamnet είναι πίσω του αριστερά. Οι δύο κόρες του Susanna και Judith βρίσκονται στα δεξιά και αριστερά του. (Οι Hamnet και Judith είναι δίδυμα). Έργο άγνωστου Γερμανού χαράκτη.
