Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών ή Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα ή Οργάνωση Προστασίας Λαϊκού Αγώνα (ΟΠΛΑ) ήταν ένοπλη οργάνωση που έδρασε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1940. Αν και ομάδες περιφρούρησης δρούσαν νωρίτερα, εμφανίστηκε για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 1943 μέσα από μία αντικατοχική ανακοίνωση.
Ελεγχόμενη αποκλειστικά από το πολιτικό γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, εκτελούσε καθήκοντα ασφαλείας, συλλογής πληροφοριών και ειδικών αποστολών κατά την Κατοχή, αλλά κυρίως αναλάμβανε δολοφονίες ατόμων που κρίνονταν από το ΚΚΕ ως δωσίλογοι. Κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών, τα μέλη της προέβησαν σε πολλαπλές εκτελέσεις δωσίλογων αλλά και αντιφρονούντων, τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς.
Η ΟΠΛΑ κατηγορήθηκε για τη δράση της περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ΕΑΜική οργάνωση, ενώ οι εκτελέσεις που διέπραξε κατά τα Δεκεμβριανά αμαύρωσαν τη φήμη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, με τον Νίκο Ζαχαριάδη να τις καταδικάζει ως «υπερβάσεις» και «αυθαιρεσίες». Τα ίδια τα μέλη της αποσιωπούσαν την ύπαρξη της οργάνωσης μετεμφυλιακά, ενώ το ΚΚΕ δεν επιδίωξε να αναγνωριστεί ως αντιστασιακή οργάνωση κατά το ψήφισμα του 1982.
Ως κόκκινη τρομοκρατία ή, παλαιότερα, ερυθρά τρομοκρατία έχουν χαρακτηριστεί τόσο από τους τότε αντιπάλους τους όσο και από μικρή μερίδα της κατοπινής ιστοριογραφίας ένοπλες ενέργειες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ εναντίον Ελλήνων. Ο όρος αναφέρεται στην οργανωμένη άσκηση βίας από το ΕΑΜ (που κατευθυνόταν κυρίως από το ΚΚΕ) και από τις ένοπλες οργανώσεις του, τον ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο και την ΟΠΛΑ στα αστικά κέντρα, την περίοδο της Κατοχής, της Εθνικής Αντίστασης και των Δεκεμβριανών και μέχρι την επικράτηση των ελληνικών κυβερνητικών δυνάμεων, ιδιαίτερα από τα μέσα του 1943 έως τις αρχές του 1945.
Ο λόγος περί τρομοκρατίας της υπαίθρου από το ΕΑΜ προβλήθηκε αρχικά επί Κατοχής ως μέρος της προπαγάνδας της ελληνικής δωσιλογικής κυβέρνησης, για να δικαιολογηθεί η έναρξη αντιανταρτικών επιχειρήσεων το 1943, και από αντιεαμικές οργανώσεις για να εξηγήσουν τη συνεργασία τους με τις γερμανικές αρχές, για τις οποίες η τρομοκρατία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ νομιμοποιούσε τη δράση εναντίον αμάχων για την τρομοκράτηση της εαμικής βάσης. Η κατηγορία περί τρομοκρατίας του ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο διατυπώθηκε αργότερα από Έλληνες πολιτικούς εξορίστους, πρώτη φορά στο συνέδριο του Λιβάνου και αφορούσε περισσότερο τις συγκρούσεις του με άλλες αντιστασιακές οργανώσεις και ιδιαίτερα τη διάλυση του Συντάγματος 5/42 της ΕΚΚΑ. Το ότι η απήχηση του ΕΑΜ στηριζόταν στην τρομοκρατία αποτέλεσε συνήθη θέση αξιωματικών της SOE. Την επαύριο των Δεκεμβριανών, το 1945, ο λόγος των νικητών περί εαμικής τρομοκρατίας υιοθετήθηκε από τη βρετανική επιτροπή Σίτριν, νομιμοποιώντας την επικράτηση της αντικομμουνιστικής ρητορικής και δράσης, και εμπεδώθηκε ως βασικό συστατικό της εθνικοφροσύνης.
Μετεμφυλιακά αποτέλεσε βασικό ερμηνευτικό σχήμα της εθνικόφρονος ιστοριογραφίας, που δικαίωνε την ένταξη εθνικοφρόνων στα Τάγματα Ασφαλείας. Επανεμφανίστηκε ως ιστοριογραφική θέση εκπροσώπων του «νέου κύματος», κυρίως από τον πολιτικό επιστήμονα Στάθη Καλύβα, που αναφέρονται στην κόκκινη τρομοκρατία ως βασική εξήγηση των γεγονότων της περιόδου 1945-1949, και έχει δεχτεί κριτική ως γενικευτική απλούστευση του ιστορικού παρελθόντος.
Με την ευκαιρία της αναφοράς μας στη διαβόητη ΟΠΛΑ, θα παραθέσουμε τις καταγεγραμμένες απόψεις ενός πολιτικού και δύο συγγραφέων της Αριστεράς γι’ αυτήν.
Ανδρέας Παπανδρέου: «Κατά τις μάχες του Δεκεμβρίου η ΟΠΛΑ, η αστυνομική δύναμη του ΕΑΜ, είχε διαπράξει αποτρόπαια εγκλήματα. Μονάδες της ΟΠΛΑ, με φανατισμό αστυνομικών ολοκληρωτικών καθεστώτων, συνέλαβαν και εκτέλεσαν όχι μόνο συνεργάτες των Γερμανών, αλλά και κοινούς πολίτες που είχαν εκδηλωθεί υπέρ της μοναρχίας».
Ηλίας Πετρόπουλος: «Νομίζω πως, η ήττα της Αριστεράς οφείλεται, σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν, στις εκτελέσεις που έκανε ο ΕΛΑΣ και η ΟΠΛΑ. Έχω μιλήσει για το θέμα των αδικαιολόγητων (και πολιτικώς επιζήμιων) εκτελέσεων στο βιβλιαράκι μου “Πτώματα, πτώματα, πτώματα…”».
Διονύσης Χαριτόπουλος: «Σοβαρές ευθύνες για την ανάπτυξη των Ταγμάτων έχει η καθοδήγηση του ΚΚΕ. Με πρόσχημα την εγκληματική δράση των ταγματασφαλιτών ιδρύει ομάδες κόκκινων εκδικητών, τη διαβόητη ΟΠΛΑ, η οποία εξελίχθηκε σε μια ελληνική Γκεπεού. Ο τρόμος που σκορπάει ακόμα και η αναφορά της ΟΠΛΑ στέλνει στα Τάγματα Ασφαλείας ανθρώπους που δεν έχουν καμία σχέση με τους προδοτικούς μηχανισμούς και κανονικά η θέση τους ήταν στο αντάρτικο».
