Η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών και η Περιφέρεια Αττικής συνδιοργάνωσαν και φέτος την επέτειο για την Ημέρα Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος.
Την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου, πραγματοποιήθηκε κατάθεση στεφάνου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου, στο Μνημείο Ολοκαυτώματος της Αθήνας στον Κεραμεικό, στη μνήμη των Ελλήνων Εβραίων θυμάτων του Ολοκαυτώματος, παρουσία κοινού και επισήμων.
Συγκινητική ήταν η παρουσία και η κατάθεση στεφάνου από τον κ. Ούγκο Φρανσές, ο οποίος είναι ένας από τους λίγους επιζώντες του στρατοπέδου Bergen Belsen.
Η κεντρική εκδήλωση, με τίτλο «Σκυτάλη στη Μνήμη», έλαβε χώρα μία μέρα νωρίτερα, την Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2023 στο Μέγαρο Μουσικής. Την εκδήλωση άνοιξε χορωδία μαθητών του Lauder Σχολείου της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Αθήνας. Στη συνέχεια, συγγενείς της πρόσφατα εκλιπούσας Χρυσούλας Ελιασσά άναψαν τα κεριά της επτάφωτης λυχνίας τιμώντας τη μνήμη όσων χάθηκαν από το ναζιστικό καθεστώς. Η Χρυσούλα Ελιασσά υπήρξε όμηρος στο Άουσβιτς και σε άλλα στρατόπεδα, αλλά επέζησε, γύρισε στην πατρίδα, έκανε οικογένεια και πρόλαβε δισέγγονα. Δεν ξέχασε ποτέ τα όσα φρικτά έζησε και με τη ζωντανή μαρτυρία της προέτρεπε τους νεότερους να θυμούνται αυτά που συνέβησαν για να μην ξαναγίνουν.
Φέτος συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από τότε που τα τρένα σφύριζαν με κατεύθυνση τον θάνατο. Όσοι ήταν επιβάτες τους βίωσαν τη φρίκη στα στρατόπεδα. Ελάχιστοι επέστρεψαν. Από αυτούς τους ελάχιστους που γύρισαν, οι περισσότεροι δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Σήμερα που εκλείπει η δύναμη της ζωντανής μαρτυρίας, αναλαμβάνουν οι απόγονοί τους. Έξι ομιλητές της επόμενης γενιάς μοιράστηκαν με τους παρόντες τα συναισθήματά τους και τις ιστορίες των γονιών και των οικείων τους στέλνοντας το μήνυμα της μνήμης και της ευθύνης για τη διατήρησή της.
Την κεντρική ομιλία της εκδήλωσης έκανε η υπουργός Παιδείας κ. Νίκη Κεραμέως στην οποία απονεμήθηκε και ειδική τιμητική διάκριση από την Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών.
Την εκδήλωση χαιρέτησαν ακόμη ο Περιφερειάρχης Αττικής κ. Γιώργος Πατούλης, ο Πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας, κ. Δαυίδ Σαλτιέλ, ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών, κ. Αλβέρτος Ταραμπουλούς, και ο πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα, κ. Νόαμ Κατς.
Η εκδήλωση έκλεισε με ένα δρώμενο από τον ηθοποιό Νίκο Ψαρά και τα παιδιά του Lauder Σχολείου με θέμα το στρατόπεδο Τερεζίν που βρισκόταν στην Τσεχοσλοβακία. Ένα στρατόπεδο-βιτρίνα, μια ωραιοποιημένη κατασκευή για το ναζιστικό καθεστώς, προκειμένου οι ναζί, σ’ ένα παιχνίδι εντυπώσεων, να δείξουν στον υπόλοιπο κόσμο ότι οι κρατούμενοι Εβραίοι απολάμβαναν καλές συνθήκες διαβίωσης…
Δαυίδ Σαλτιέλ: Έχουμε το ιερό καθήκον, να θυμόμαστε και να μεταφέρουμε από γενιά σε γενιά τη φρίκη του Ολοκαυτώματος.
Αγαπητοί μου,
Βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στο Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας, σε ένα χώρο που συμβολίζει τη νίκη του πολιτισμού επί της βαρβαρότητας, τη νίκη της ζωής. Γιατί είμαστε εδώ ζωντανοί, παρά την εξόντωση 6.000.000 ομοθρήσκων μου, 6.000.000 συνανθρώπων μας. Είμαστε εδώ παρά το Ολοκαύτωμα, για να θυμόμαστε και να θυμίζουμε…
Από την κόλαση του Άουσβιτς, Μπίρκενάου, Μπέργκεν Μπέλσεν, Τρεμπλίνκα και των άλλων γερμανικών στρατοπέδων γλίτωσαν λίγοι… Αυτοί οι λίγοι -μαζί με όσους γλίτωσαν χάρη στην αυτοθυσία μερικών συνανθρώπων τους- κατόρθωσαν να συνεχίσουν να ζουν και να κτίσουν ξανά την εβραϊκή ζωή στα συντρίμμια που άφησαν οι Ναζί. Και ήταν αυτοί οι ζωντανοί μάρτυρες που μας μετέφεραν τη φρίκη που βίωσαν, εκεί που από άνθρωποι μετατράπηκαν σε χαραγμένους αριθμούς στο μπράτσο!
Και ναι, σήμερα που αυτοί οι ζωντανοί μάρτυρες φεύγουν από τούτο τον κόσμο, έχουμε εμείς το ιερό καθήκον, όχι μόνο να τιμούμε τη μνήμη των νεκρών αδελφών μας αλλά να θυμόμαστε και να μεταφέρουμε από γενιά σε γενιά αυτήν ακριβώς τη «φρίκη». Διότι εάν η λήθη επικρατήσει της μνήμης, εύκολα μπορεί να ξαναγεννηθεί το αβγό του φιδιού.
Όταν είδα το εύστοχο θέμα της φετινής Ημέρας Μνήμης, στην πρόσκληση της Περιφέρειας και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών, θυμήθηκα αυτές τις φωτογραφίες που προβάλλονται στην οθόνη). Μου τις είχε στείλει προ ετών μια φίλη, επιζήσασα της Κατοχής, μ΄ένα σημείωμα τριών λέξεων: «Η τρίτη γενιά μαθαίνει».
Τα παιδιά μαθαίνουν στο σχολείο για το πώς έζησαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, πώς έζησαν οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Σήμερα, για τους Εβραίους μαθαίνουν το πώς εξοντώθηκαν! Και για να γίνει αυτό χρειάστηκαν αγώνες! Παρότι πρόκειται για μάθημα ζωής -κι όχι απλώς για μάθημα ιστορίας. Ένα μάθημα που δείχνει στα παιδιά πού μπορεί να οδηγήσουν η άγνοια, το μίσος και ο φανατισμός. Τα διδάσκει ότι ο αντισημιτισμός δεν απειλεί μόνον τους Εβραίους, αλλά και τις αξίες της κοινωνίας μας∙ ότι η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων -οπουδήποτε στον κόσμο- αφορά όλους μας∙ Ότι πρέπει να παίρνουν θέση και να σηκώνουν ανάστημα, διότι -όπως είχε πει ο Έλι Βίζελ: «Η ουδετερότητα και η αδιαφορία βοηθούν τον θύτη και ποτέ το θύμα. Η σιωπή ενθαρρύνει τον καταπιεστή και ποτέ τον καταπιεσμένο».
Όμως, για να μάθει η νέα γενιά, πρέπει εμείς να τονίσουμε τη δέσμευσή μας στη διατήρηση της Μνήμης με έργα. Η σκυτάλη είναι το παράδειγμά μας, η στάση μας, η παρακαταθήκη μας.
Όσο βανδαλίζονται μνημεία, εμείς θα τα ξανακτίζουμε. Όταν συκοφαντίες και στερεότυπα αναπαράγονται με ασυδοσία στο διαδίκτυο, εμείς θα στεκόμαστε απέναντί τους και θα τους περιθωριοποιούμε. Όταν επιχειρείται η καταπάτηση της μνήμης – όπως στην περίπτωση του πάρκινγκ της Πλατείας Ελευθερίας – εμείς θα είμαστε εκεί για να την εμποδίσουμε.
Εμείς θα συνεχίσουμε να επενδύουμε στην Παιδεία, στη Μνήμη, στην καταπολέμηση του αντισημιτισμού, στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αναφέρω χαρακτηριστικά το Μουσείο Ολοκαυτώματος της Ελλάδας, στη Θεσσαλονίκη, το οποίο προχωρά με γοργούς ρυθμούς, χάρη στον συντονισμό και την ενεργή συμμετοχή του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης κ. Πικραμμένου.
Οι Εβραίοι όμως δεν ήταν μόνο «θύματα». Γιατί πριν το Ολοκαύτωμα ήταν κύτταρο ζωής, στον πολιτισμό, στην οικονομία, στην επιστήμη, στα γράμματα και τις τέχνες. Η ψηφιοποίηση των Αρχείων των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων -έργο για το οποίο πρόσφατα υπογράψαμε συμφωνία με τον ΟΤΕ– θα αναδείξει ακριβώς αυτό: Την εβραϊκή ζωή στην Ελλάδα. Ένα εγχείρημα που θα διασώσει τα ντοκουμέντα της ελληνοεβραϊκής ιστορίας, καθιστώντας τα προσβάσιμα στους ιστορικούς, προάγοντας την επιστημονική έρευνα και -επιτέλους- καθιστώντας γνωστές και τις πτυχές από τον πολιτισμό και τη ζωή των Εβραίων, κι όχι μόνο από το θάνατό τους!
Αγαπητοί μου,
Αναθαρρώ όταν βλέπω δεκάδες σχολεία σε όλη τη χώρα να συμμετέχουν με εργασίες τους στην Ημέρα Μνήμης… Αυτά τα παιδιά είναι η ελπίδα για ένα μέλλον μακριά από κοινωνικούς αποκλεισμούς, μίσος και βία. Αυτά τα παιδιά παίρνουν τη σκυτάλη της μνήμης ενάντια στη λήθη και στην άρνηση του Ολοκαυτώματος.
Παραδίδω τη σκυτάλη στη νέα γενιά μέσα από τους στίχους του τραγουδιού που τραγουδούσαν Ελληνίδες κρατούμενες του Άουσβιτς. Το διέσωσε η αείμνηστη Μπέρρυ Ναχμία, επί πολλά χρόνια Πρόεδρος της Ένωσης Ομήρων, επιζήσασα του Αουσβιτς:
«Κορίτσια Ελληνίδες, σας παρακαλώ
Εάν βγείτε ζωντανές μια μέρα
απ’ το «λάγγερ» αυτό,
διηγηθείτε στον απέραντο κόσμο
να μάθει, αυτά που τραγουδώ»
Σας ευχαριστώ.
