Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Δύο είναι τα αποτελέσματα κάθε κρίσης: Δυσκολίες και ευκαιρίες. Οι This Famous Tiny Circus theater group, λοιπόν, με την κρίση βρήκαν την ευκαιρία να φτιάξουν μια σπουδαία παράσταση. Ανακάλυψαν ένα έργο του Sergi Belbel, ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους Καταλανούς συγγραφείς, το εξαιρετικό «Οφσάιντ-Εκτός Παιδιάς», έβαλαν φωτιά στο ταλέντο τους και μας πρόσφεραν μια θεατρική πανδαισία γεμάτη εκπλήξεις. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος άλλωστε σε μια περίοδο κρίσης δεν είναι η κρίση. Είναι να ενεργείς με βάση τη λογική του χθες. Η παράσταση όμως αυτή, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μάρκελλου, φτιάχτηκε με κύρια υλικά την ευρηματικότητα, το ρεαλισμό, την ικανότητα προσαρμογής και το αστείρευτο χιούμορ.
Το «Οφσάιντ-Εκτός Παιδιάς» είναι η ιστορία πέντε χαρακτήρων εν καιρώ οικονομικής κρίσης. Ο Πολ και η Άννα δίνουν αγώνα να προσφέρουν ένα καλύτερο μέλλον στη χαρισματική κόρη τους, τη Λίζα, η οποία ονειρεύεται να σπουδάσει στις ΗΠΑ. Ο παππούς της οικογένειας και πατέρας της Άννας, Ζουζέπ, καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι στο διαμέρισμα που του πληρώνει η κόρη του, χρειάζεται φροντίδα «πλήρους απασχόλησης». Αυτό, δηλαδή, το οποίο πληρώνεται να κάνει ο Ρίκυ, ο οικότροφος μετανάστης από τη Λατινική Αμερική που φροντίζει τον ηλικιωμένο Ζουζέπ, και δίνει τον δικό του αγώνα για να στέλνει χρήματα στην πατρίδα του, στη γυναίκα του και στον ταλαντούχο γιο του, ο οποίος προπονείται εντατικά και ονειρεύεται να γίνει κάποτε αστέρι του ποδοσφαίρου ώστε να υπογράψει συμβόλαιο με ένα μεγάλο ευρωπαϊκό σύλλογο.
Το ποδόσφαιρο και η γλώσσα των γηπέδων φαίνεται να παρεμβαίνουν όλο και περισσότερο στη σημερινή πραγματικότητα. Η οικονομική ύφεση σίγουρα είναι όμως ένα αντικανονικό παιχνίδι που μας βγάζει από τα νερά μας. Ο χρόνος μοιάζει να μας δείχνει την κόκκινη κάρτα. Αν όμως είμαστε τυχεροί, υπάρχει πιθανότητα ενός χατ-τρικ στη ζωή. Κι αυτό πάντα έρχεται με την αγάπη.
Πρόκειται για μια απολαυστική, αλλά συνάμα κι αποκαλυπτική παράσταση, η οποία αφορά ένα πολύ σοβαρό ζήτημα που άλλαξε τις ζωές όλων μας, την κατάρρευση της οικονομίας. Αιφνιδίως, ο Πολ δέχεται μια δραματική περικοπή αποδοχών, εξαιτίας της κρίσης. Αλλά και η αίτηση υποτροφίας της Λίζας απορρίπτεται από το κράτος λόγω των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Αυτό που συμβαίνει στους χαρακτήρες του Sergi Belbel μπορεί να συμβεί και -πιθανότατα- συμβαίνει στον καθένα μας. Τα μέλη μιας μικροαστικής οικογένειας κλονίζονται από την ύφεση. Η οικογένεια της Άννας και του Πολ είναι μόνο μία από τα εκατομμύρια των οικογενειών που βρίσκονται ξαφνικά ενώπιον μιας οδυνηρής αλλαγής στην άνετη ρουτίνα τους. Όσο αντιφατικό κι αν φαίνεται, αυτό το έργο δεν το παρακολουθήσαμε ως καθηλωμένοι θεατές αλλά ταυτιζόμενοι βαθιά με τους ήρωες.
Η Άννα, βεβαίως, αρνείται να παραιτηθεί από τις πολυτέλειες της καθημερινότητάς της, παρόλο που κάτι τέτοιο δείχνει επιτακτικό στην προσπάθεια της οικογένειας να εξοικονομήσει χρήματα για τις σπουδές της Λίζας. Αφού η φροντίδα του Ζουζέπ, και το διαμέρισμά του κοστίζουν πολύ, το αδιανόητο μοιάζει η μόνη διέξοδος στο πρόβλημα: Να δολοφονήσουν τον παππού…
Αναλγησία, μικροαστικός κανιβαλισμός και ανοησία δημιουργούν το πλέγμα μιας κοινωνίας παραδομένης στο αδιέξοδο, στο παράλογο και στη βαρβαρότητα. Ωστόσο, την πιθανή λύση προτείνει ο παππούς με τη στάση του. Ανεβάζοντας τον δείκτη του πολιτισμού και της ανθρωπιάς. Καιρός για πράξεις αλληλεγγύης, δηλαδή. «Η πιο μεγάλη τέχνη είναι να ξέρεις να αποχωρείς την κατάλληλη στιγμή», που λέει και ο Νίτσε.
Η παράσταση έχει πολλή ελευθερία κι άλλη τόση ευαισθησία μέσα της. Αυτό αναζητάς ως θεατής: να χάνεις τις αναστολές σου, να σκαλίζεις βαθιά μέσα στη μνήμη σου και τις εμπειρίες και τη ζωή, και μετά να βρίσκεις τον τρόπο να θέσεις ερωτήματα. Διαθέτει ακόμα ένα φανταστικό σύνολο ηθοποιών και είναι τόσο κωμική και απελευθερωτική που ευχαρίστως ξαναβλέπεται.
Οι συντελεστές
Ο σκηνοθέτης της Κωνσταντίνος Μάρκελλος έχει μια πολύ έντονη θεατρική πυξίδα και ισχυρή περί του κωμικού αίσθηση. Παρουσίασε μια παράσταση με γοργούς ρυθμούς, εντυπωσιακή δε και νεανικά προσεγμένη σκηνοθεσία.
Η βραβευμένη -από το “Maison d’ Εurope et d’ Οrient”- με το ευρωπαϊκό βραβείο Eurodram 2015 μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ ήταν άψογη. Η μεταφράστρια έδωσε ένα κείμενο ρευστό, ζωντανό, ακριβές, που είχε απήχηση και μετέδιδε το νόημα του πρωτότυπου.
Η μουσική του Σταύρου Παπασταύρου έδινε έμφαση και απόχρωση στη δράση.
Τα σκηνικά – κοστούμια της Γεωργίας Μπούρδα είχαν απλότητα, αίσθηση οικειότητας και λειτουργικότητα.
Η κίνηση των ηθοποιών που επιμελήθηκε ο Βαγγέλης Πιτσιλός είχε πάθος, νεύρο και ζωντάνια. Αξιόλογη δουλειά έγινε και από τη σύμβουλο Δραματολογίου, τη θεατρολόγο Βασιλική Δεμερτζή.
Οι φωτισμοί της Ελίζας Αλεξανδροπούλου τόνιζαν επιτυχώς τα κρίσιμα σημεία της παράστασης.
Οι ερμηνείες
Ο Φαίδων Καστρής έδωσε μια αναμφισβήτητα υπέροχη ερμηνεία. Ένας από τους πιο ευφυείς, ουσιαστικούς και ειλικρινείς ηθοποιούς που έχω συναντήσει επί σκηνής.
Η Άννα Κουτσαφτίκη έκανε ερμηνεία δυνατή και απολαυστική, αποδεικνύοντας για άλλη μία φορά τόσο το ταλέντο της στο να διεισδύει στην ηρωίδα που ενσαρκώνει, όσο και γιατί τη θεωρώ (δικαίως, πιστεύω) μία από τις κορυφαίες ηθοποιούς της γενιάς της.
Ο Κώστας Ανταλόπουλος έπαιξε λιτά, άμεσα και ανθρώπινα. Η ερμηνευτική του κατάθεση συνέβαλε στη βαθύτερη κατανόηση της πολιτικής και κοινωνικής διάστασης του έργου. Ήταν σπουδαίος.
Ο Γιάννης Καπελέρης έκανε μια απίστευτη υποκριτική διαδρομή ως οικονομικός μετανάστης. Πιστεύω ότι στο μέλλον θα μας δώσει σπουδαίο υλικό να γράφουμε για τις ερμηνείες του. Του αξίζουν συγχαρητήρια. Όπως και στη νεαρή Ελένη Στεργίου, με την ιδιαίτερη θεατρική αντίληψη, τη σοβαρότητα και τη στιβαρότητα της ολοκάθαρης θεατρικής παρουσίας της. Σε κάνει να αναρωτιέσαι από πού προέκυψε, τέλος πάντων, αυτό το ταλέντο. Έξοχη!
Το «Οφσάιντ | Εκτός Παιδιάς» του Sergi Belbel, που παρουσιάζεται στο “Από Μηχανής Θέατρο”, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μάρκελλου, είναι ένα παραμύθι με μεγάλο σθένος και χιούμορ, αλλά και μια ιστορία που είναι οικεία σε καθέναν από εμάς. Μία χιουμοριστική προσέγγιση και δημιουργική προσπάθεια να βρούμε λόγο ώστε να δούμε την κρίση με άλλο μάτι. Λεφτά… μπορεί να μην υπάρχουν, λόγοι όμως υπάρχουν για να μας αρέσει η οικονομική κρίση, αρκεί να έχουμε φαντασία και αίσθηση του χιούμορ.
* Βρισκόμουν εκεί, στο “Από Μηχανής Θέατρο”, όταν έγινε η συζήτηση με τον Σέρτζι Μπελμπέλ, ο οποίος μας καθήλωσε με την ευχάριστη και φωτεινή του προσωπικότητα. Ένας ενδιαφέρον άνθρωπος, ένας λαμπρός συγγραφέας.
Σέρτζι Μπελμπέλ, ή Το Θέατρο στις Ανθρώπινες Διαστάσεις του
Το σήμα κατατεθέν του Μπελμπέλ, το… δολοφονικό του μαύρο χιούμορ πλημμυρίζει την πλοκή του «Οφσάιντ», καθώς οι χαρακτήρες του εξωθούν και εξωθούνται στα άκρα, αγωνίζονται να ορίσουν τη ζωή τους ως μέρος μιας πραγματικότητας που δυσκολεύονται να αποδεχτούν ή να αντιμετωπίσουν, και ως εκ τούτου αναγκάζονται να την «μπερδέψουν» με τη φαντασία και το όνειρο, στην προσπάθειά τους να τα βγάλουν πέρα και να ισορροπήσουν σε έναν κόσμο που περιστρέφεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, έτσι όπως μόνο μια μπάλα ποδοσφαίρου μπορεί.
Ταυτότητα παράστασης
Πότε: 25 Ιανουαρίου – 26 Απριλίου 2016
Πού: Από Μηχανής Θέατρο, Ακαδήμου 13 Μεταξουργείο
Παραστάσεις: Δευτέρα και Τρίτη στις 20.00
Τηλ. Κρατήσεων: 210-5231131
* Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μάρκελλος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ελένη Στεργίου
Σύμβουλος Δραματολογίου-Θεατρολόγος: Βασιλική Δεμερτζή
Μουσική: Σταύρος Παπασταύρου
Σκηνικά-Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
Σχεδιασμός Φωτισμών: Ελίζα Αλεξανδροπούλου
Επιμέλεια Κίνησης: Βαγγέλης Πιτσιλός
Σχεδιασμός Ήχου: Λεονάρδος Γαλανάκης
Φωτογραφίες Παράστασης: Γιάννης Πρίφτης
Teaser: Κώστας Στάμου, Χάρη Καρακουλίδου|ARTLABOR productions
Φωτογραφίες Promo: Μαρία Ασημάκη
Special FX (Teaser & Photo): Φαίη Αναστασοπούλου, Ήρα Μαγαλιού
Make-up (Teaser & Photo): Αμαλία Κάκκαβου
Γραφιστικά-Σχεδίαση: Ειρήνη Ματθαίου
Οργάνωση & Εκτέλεση Παραγωγής: Μαρία Μαρουλάκου
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Παίζουν:
Φαίδων Καστρής | Άννα Κουτσαφτίκη | Κώστας Ανταλόπουλος | Γιάννης Καπελέρης | Ελένη Στεργίου|
Ο Σέρτζι Μπελμπέλ για το «ΟΦΣΑΪΝΤ | Εκτός Παιδιάς»
Το “Οφσάιντ/ Εκτός παιδιάς” (“Fora de joc” στα καταλανικά, τη γλώσσα που γράφτηκε) είναι για μένα ένα ξεχωριστό έργο, το τελευταίο που έχω γράψει, και είναι πολύ επηρεασμένο από την οικονομική κρίση, από την οποία υποφέρουν όσοι ζουν στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, όπως εσείς, όπως εμείς. Θέλησα να χειριστώ το θέμα της κρίσης με χιούμορ, όχι τόσο για να εστιάσω στην πολιτική ή οικονομική του διάσταση, όσο για να “ζωγραφίσω” τις μικρές αντιξοότητες, τις ανθρώπινες δυστυχίες που πηγάζουν από αυτή την κατάσταση και καταλήγουν να επηρεάσουν μια φαινομενικά συμβατική μέση οικογένεια. Στο θέμα της οικονομικής κρίσης έρχεται να προστεθεί κι εκείνο του ποδοσφαίρου, ενός αθλήματος αρκετά “τρελού”, που παραδόξως χρησιμεύει ως βάλσαμο για να ξεφύγουν οι χαρακτήρες του έργου -έστω και προσωρινά- από τη δυστυχία στην οποία είναι βυθισμένοι. Τελικά, όμως, νομίζω πως είναι απλώς ένα έργο για την οικογένεια, αυτή την παράξενη κοινωνική δομή στην οποία η τραγωδία και το δράμα πάνε πιασμένα χέρι χέρι, σχεδόν πάντα με έναν τρόπο αρκετά αστείο.
Sergi Belbel
* Ο Σέρτζι Μπελμπέλ, ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους σύγχρονους θεατρικούς συγγραφείς παγκοσμίως, γεννήθηκε στην Τερράσα (Βαρκελώνη) το 1963. Εκτός από την πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα, ο Μπελμπέλ είναι επίσης σκηνοθέτης και μεταφραστής θεάτρου. Σπούδασε Ρομανική και Γαλλική φιλολογία στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης. Είναι καθηγητής δραματουργίας στο Ινστιτούτο Θεάτρου της Βαρκελώνης από το 1988. Από το 2006 μέχρι το 2012 ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου της Καταλονίας.
Έχει γράψει περισσότερα από είκοσι θεατρικά έργα, από τα οποία αξίζει ιδιαίτερα να αναφέρουμε τα εξής: Έλσα Σνάιντερ, Συζυγικό κρεβάτι, Χάδια, Μετά τη βροχή, Μια στιγμή πριν, Το αίμα, Ο καιρός των Πλανκ, Ξένοι, Κινητό, Εκτός παιδιάς (Οφσάιντ) και Στην Τοσκάνη. Πολλά από αυτά τα έργα έχουν παρασταθεί με επιτυχία σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής (Πορτογαλία, Γαλλία, Αγγλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Φινλανδία, Ισλανδία, Σλοβενία, Κροατία, Πολωνία, Ιταλία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο, Καναδά, ΗΠΑ, Κολομβία, Αργεντινή, Μεξικό, Βραζιλία, Ουρουγουάη, Χιλή κ.ά)
Έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, έργα των Μολιέρου, Γκολντόνι, Κολτές, Μαριβώ, Ντε Φίλιππο, Γιον Φόσσε και Μπέκετ.
Έχει σκηνοθετήσει έργα κλασικών και σύγχρονων συγγραφέων, μεταξύ άλλων των Σαίξπηρ, Καλδερόν, Μολιέρου, Γκολντόνι, Κολτές, Μαριβώ, Ντε Φίλιππο, Μάμετ, Μπενέτ ι Ζουρνέτ, Δαβίδ Πλάνα και Τζόρντι Γκαλθεράν.
Έχει τιμηθεί, μεταξύ άλλων, με το Εθνικό Βραβείο Δραματικής Λογοτεχνίας της Αυτόνομης Κυβέρνησης της Καταλονίας, το Εθνικό Βραβείο Δραματικής Λογοτεχνίας του Υπουργείου Πολιτισμού της Ισπανίας, το Βραβείο Μολιέρου 1999 για την καλύτερη κωμωδία (Μετά τη βροχή), το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου της Αυτόνομης Κυβέρνησης της Καταλονίας, το Βραβείο ΜΑΧ για τις Σκηνικές Τέχνες του 2002 για τις διεθνείς παραγωγές των έργων του, το Βραβείο της πόλης της Βαρκελώνης το 2003 για τη διασκευή και τη σκηνοθεσία του έργου του Ντε Φίλιππο “Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα”, στο Εθνικό Θέατρο της Καταλονίας.
