Αυτός ο κήπος είναι ο πιο αγαπημένος κήπος του παγκόσμιου δραματολογίου. Αρχές 1900. Πέντε χρόνια πριν, όταν ο μικρός της γιος πνίγηκε στη λίμνη, η Λιουμπόφ εγκατέλειψε το πατρικό της κτήμα, πασίγνωστο για το «Βυσσινόκηπό» του, και εγκαταστάθηκε στη Γαλλία με τον εραστή της, ο οποίος, αφού σπατάλησε όλες τις οικονομίες της, την εγκατέλειψε. Στην επιστροφή της βρίσκει ολάνθιστο το “Βυσσινόκηπο”. Ο αδελφός της, ένας χαριτωμένος αργόσχολος που τον φροντίζει ο ογδοντάχρονος υπηρέτης Φιρς, έχει αφήσει τα πρακτικά ζητήματα στα χέρια της Βάριας, θετής κόρης της Λιούμποφ. Μεταξύ αυτών που καλωσορίζουν την ξενιτεμένη, είναι και ο Λοπάχιν, ένας πλούσιος αλλά ακαλλιέργητος επιχειρηματίας.
Ανάμεσα σε έναν κόσμο που καταρρέει και σε ένα νέο που αναδύεται, τα πρόσωπα του Άντον Τσέχοφ συναντιούνται στον «Βυσσινόκηπο» για να αναμετρηθούν με τις μικρές και τις μεγάλες ήττες της ζωής τους. Καθημερινές κουβέντες, πυκνές σιωπές, βλέμματα και ελπίδες που διασταυρώνονται, αποτυπώνουν μια στιγμή του περάσματος από τον προηγούμενο αιώνα στον δικό μας. Η λεπτομέρεια των χαρακτήρων και το τρυφερό χιούμορ του Τσέχοφ κρατούν μέχρι σήμερα οικείο και δροσερό αυτόν τον τόσο αγαπημένο μας θεατρικό κήπο.
Ο πανέμορφος βυσσινόκηπος, ο οποίος αναφέρεται μέχρι και στο “Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν” της Ρωσίας, πρόκειται να καταστραφεί, να αλλάξει χρήση και στη θέση του να χτιστούν βίλες (μεζονέτες, θα λέγαμε σήμερα).
Μαζί με τον κήπο λοιπόν που, χάριν της προόδου, πρόκειται να κοπεί γιατί δεν αποδίδει πλέον, χάνεται δια παντός μια εποχή ευπορίας, αφθονίας, αμεριμνησίας και ταυτόχρονα σκαιότητας, επίδειξης, αχαλίνωτης σπατάλης και διαφθοράς.
Γύρω και μέσα σ’ αυτόν τον υπέροχο κήπο ζει και κινείται ένας ολόκληρος μικρόκοσμος, ένα φαινομενικά ανεξάντλητο δειγματολόγιο από χαρακτήρες που σηματοδοτούν τη δύσκολη μετάβαση από το παλιό στο καινούργιο. Είναι άνθρωποι απαίδευτοι, σοβαροφανείς, αδρανείς και νωθροί, συναισθηματικά ανάπηροι, και την ίδια στιγμή ευαίσθητοι, εργατικοί, με όραμα για ένα καλύτερο και δικαιότερο αύριο. Όλοι τους κινούνται από μια παράφορη ανάγκη να αγαπήσουν, να αγαπηθούν και να γεφυρώσουν την ερημιά τους, αλλά είναι τόσο ανίκανοι να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Πρόσωπα τραγελαφικά, θλιβεροί πρωταγωνιστές, σε ένα κωμικό ποίημα για το βαθύ και το ασήμαντο, το υψηλό και το γελοίο.
Ο «Βυσσινόκηπος» γράφτηκε το 1903. Ο Τσέχοφ το εμπνεύστηκε σε μία εποχή κατά την οποία ο ρωσικός λαός, αν και θεωρητικά ελεύθερος, εξαιτίας της κατάργησης της δουλοπαροικίας κατά το 1861, εν τούτοις ζούσε ακόμα στη φτώχεια και την αμάθεια. Ουσιαστικά θεωρείται μια προαναγγελία της επανάστασης του 1905 και της επανάστασης του 1917. Επίσης θεωρείται έργο στο οποίο υποδεικνύεται η αδυναμία των ανθρώπων, κυρίως των αριστοκρατών, να κατανοήσουν τις όποιες διαφοροποιήσεις αλλάζουν το κοινωνικό περιβάλλον, όπως επίσης και το ρόλο που παίζουν αυτές οι αλλαγές στην προσωπική τους ζωή. Σε συμβολικό επίπεδο ο “Βυσσινόκηπος”, ένα κομμάτι γης που ανήκει σε αριστοκρατική οικογένεια, όπως και η αδυναμία της οικογένειας να τον κρατήσει, υποδηλώνει τις αλλαγές της ρωσικής κοινωνίας και τα κοινωνικά στρώματα που έρχονται στο προσκήνιο, εξαιτίας των πολιτικο-κοινωνικών ζυμώσεων.
Ο Τσέχοφ με το έργο του αυτό ήθελε να τονίσει προφητικά αυτό που θα ερχόταν. Δηλαδή, προέβλεπε την αλλαγή που θα εμφανιζόταν στον κόσμο. Αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως αντιστοιχία του τότε με την εποχή μας είναι ότι όσα έχουμε ως δεδομένα θα πάψουμε να τα έχουμε. Ότι συμβαίνει μια εντυπωσιακή αλλαγή. Αν και ποτέ οι ιστορικές συνθήκες δεν είναι οι ίδιες.
Στην παράσταση του Θεάτρου του Νέου Κόσμου δίνεται έμφαση στην εύθυμη πλευρά του έργου αλλά και στη συναισθηματική φόρτιση των ηρώων, στην απελπισία τους, στην εσωτερική μοναξιά τους.
Το πνεύμα του «Βυσσινόκηπου» τα περιέχει όλα. Απόγνωση, σκοτεινιά, σαρκασμό, μελαγχολία, ειρωνεία. Είναι το μόνο έργο της παγκόσμιας δραματουργίας που έχει ως κεντρικό χαρακτήρα έναν κήπο. Διότι ο «Βυσσινόκηπος» είναι ήρωας και ιδέα. Μπορεί να παρασταθεί με πολλούς τρόπους και όλοι είναι δυνατόν να ισχύουν.
Η παράσταση που είδα είναι ανάλαφρη και τολμηρή. Σκηνοθετημένη ανατρεπτικά από τον Παντελή Δεντάκη. Υπηρετείται δε από τις σημαντικότατες δυνάμεις του νέου ελληνικού θεάτρου. Είναι μια παράσταση με διάθεση πειραματισμού, με τάση για το διαφορετικό, κατ’ εξοχήν νεανική και ενθουσιώδης. Η σκηνή του πάρτι της ημέρας του πλειστηριασμού είναι γεμάτη σπαραγμό και αγωνία, αν και σε πρώτη ανάγνωση πιστεύεις πως έχει κωμικότητα. Πίσω όμως από την ψευδεπίγραφη κωμικότητα κρύβεται μια θλίψη ανείπωτη. Η απώλεια της παλιάς γνώσης, η ελαφρότητα των αριστοκρατών που φλυαρούν και τιτιβίζουν, δίνουν ολόκληρο μισθό ως φιλοδώρημα στο σερβιτόρο, ενώ κρατούν απλήρωτο τον υπηρέτη τους, είναι στοιχεία κομβικά που προβάλλονται με ενάργεια στην παράσταση.
Ο μακρόβιος και κουφός υπηρέτης, που νοσταλγεί τις παλιές καλές εποχές, περιφέρεται γεμάτος σπουδή, έχοντας άποψη για όλα, κι ενώ ο ίδιος χρήζει φροντίδας, συμπεριφέρεται στα αφεντικά του σαν να είναι νήπια. Στο τέλος δε τον ξεχνούν, μόνο και αβοήθητο, στο υπό κατεδάφιση αρχοντικό.
Υπάρχουν λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά, όπως η μουσική υπόκρουση της «Casta Diva» από τη «Νόρμα» του Μπελίνι, τα πρόσωπα των ερμηνευτών τραυματισμένα από έρωτα και αδιέξοδο, ζωγραφισμένα κλόουν, το αναποδογύρισμα των επίπλων ως αλληγορισμός για την αλλαγή της τάξης των πραγμάτων.
Οι ηθοποιοί όλοι, Μιχάλης Οικονόμου, Κατερίνα Λυπηρίδου, Όμηρος Πουλάκης, Σύρμω Κεκέ, Δημήτρης Πασσάς, Σοφία Γεωργοβασίλη, Μαρία Γεωργιάδου, Γιώργος Μελισσάρης, Δάφνη Δαυίδ, Μιχάλης Τιτόπουλος, Πέτρος Σπυρόπουλος, Σπύρος Πίτσος, ευσυνείδητοι και ταλαντούχοι, αρέσουν και καταχειροκροτούνται ιδίως από το νεανικό και φοιτητικό κοινό, που κατακλύζει το θέατρο. Με τον Μάκη Παπαδημητρίου (Λοπάχιν) να αποδεικνύει την κλάση του, δίνοντας ρεσιτάλ εκφραστικότητας μόνος στη σκηνή και υποδεχόμενος το κοινό πριν από την έναρξη της παράστασης. Η μετάφραση είναι αυτή του Λυκούργου Καλλέργη, με σεβασμό διασκευασμένη στην καθομιλουμένη από τον Δαυίδ Μαλτέζε.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία:
Παντελής Δεντάκης
Επιμέλεια κίνησης:
Αγγελική Στελλάτου
Κοστούμια:
Γεωργία Μπούρδα
Σκηνικός χώρος:
Νίκος Δεντάκης
Μουσική:
Κώστας Νικολόπουλος
Φωτισμοί:
Σάκης Μπιρμπίλης
Βοηθός σκηνοθέτη:
Κατερίνα Μαούτσου
Φωτογραφίες:
Εύη Φραγκολιά –
Μιχάλης Θεοφάνους
Ηθοποιοί
Μάκης Παπαδημητρίου
Μιχάλης Οικονόμου
Κατερίνα Λυπηρίδου
Όμηρος Πουλάκης
Σύρμω Κεκέ
Δημήτρης Πασσάς
Σοφία Γεωργοβασίλη
Μαρία Γεωργιάδου
Γιώργος Μελισσάρης
Δάφνη Δαυίδ
Μιχάλης Τιτόπουλος
Πέτρος Σπυρόπουλος
Σπύρος Πίτσος
Πληροφορίες
Θέατρο του Νέου Κόσμου
Κεντρική Σκηνή
Μέχρι 23.4.2013
Παραστάσεις:
Δευτέρα, Τρίτη 21:15
Τιμές εισιτηρίων:
Κανονικό 15€
Φοιτητικό 10€
Ανέργων 5€
