Μια μεγάλη απώλεια για την καταλανική δραματουργία. Έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος Καταλανός θεατρικός συγγραφέας και πατέρας του σύγχρονου καταλανικού θεάτρου Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ ι Ζουρνέτ ύστερα από επιπλοκές της ασθένειας του Covid-19.
Η μεταφράστρια και θεατρολόγος Μαρία Χατζηεμμανουήλ τον αποχαιρετά μέσω F/B με το παρακάτω συγκινητικό κείμενο:
Ο Παπίτου δεν μένει πια εδώ…
Πενθούμε μια τεράστια απώλεια. Σήμερα τα ξημερώματα πέθανε o Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ ι Ζουρνέτ, ο αγαπημένος μας Παπίτου, νικημένος από τον κορονοϊό, στα 79 του χρόνια. Τα λόγια είναι φτωχά για να περιγράψει κανείς έναν τέτοιο άνθρωπο, μια τέτοια προσωπικότητα. Θα πω μόνο ότι αφήνει πίσω του ένα σπουδαίο, τεράστιο έργο και πολλούς μαθητές, αφού υπήρξε ο αδιαμφισβήτητος πατέρας του σύγχρονου καταλανικού θεάτρου. Όσοι είχαμε τη μεγάλη τύχη να τον γνωρίσουμε και να μας τιμήσει με τη φιλία του, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη γενναιοδωρία του, το αστείρευτο χιούμορ του και όλες τις ώρες που περάσαμε μαζί του συζητώντας για το θέατρο και τη ζωή. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σκεπάσει τον αγαπημένο μας.
Ο Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ ι Ζουρνέτ γεννήθηκε στη Βαρκελώνη στις 20 Ιουνίου του 1940. Έγινε γνωστός στο θεατρικό κοινό το 1963 με το έργο του Una vella coneguda olor (Μια παλιά γνωστή μυρωδιά).
Στα έργα της πρώτης περιόδου του διακρίνουμε επιδράσεις από τους Ισπανούς συγγραφείς Αλφόνσο Σάστρε και Αντόνιο Μπουέρο Βαγιέχο και τους Αμερικανούς Τένεσσι Ουίλλιαμς και Άρθουρ Μίλλερ, όπως π.χ La nau (To πλοίο, 1968, καθώς επίσης και κάποιες μπρεχτικές τεχνικές. Τα θέματά του αντανακλούν τον προβληματισμό για την πατρίδα του, τη δυτική κοινωνία και το σύστημά της αλλά και τον άνθρωπο και τον εσωτερικό χαώδη κόσμο του, αναμιγνύοντας στοιχεία ιστορικά και φανταστικά.
Έχει γράψει περίπου 40 θεατρικά έργα πολλά από τα οποία έχουν βραβευτεί και μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και είναι ένας από τους γνωστότερους και πιο επιτυχημένους τηλεοπτικούς σεναριογράφους της Ισπανίας (υπολογίζεται ότι έχει γράψει περίπου πέντε χιλιάδες επεισόδια τηλεοπτικών σειρών) γράφοντας πάντα στην καταλανική γλώσσα.
Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε κάποιους τίτλους από τα γνωστότερα έργα του: Η εξαφάνιση της Γουέντι (1973), Ανταρσία μαγισσών (1975) Περιγραφή τοπίου (1978), Το χειρόγραφο του Αλή Μπέη (1984), Πόθος (1989) κ.ά. Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί τα έργα του Πόθος, Περιγραφή τοπίου, Το δωμάτιο του παιδιού (στις 13 τη νύχτα), Υπόγειο, Πώς να το πω, Σαλαμάνδρα, όλα σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ, Δυο γυναίκες χορεύουν σε μετάφραση των Els de Paros και Ε.R. (Ηθοποιοί, μετάφραση Κατερίνας Χαλκίδου).
Έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων με το Εθνικό Βραβείο Θεάτρου της Ισπανίας (1995), τον Σταυρό του Αγίου Γεωργίου (1997- ένα μεγάλο βραβείο που απονέμεται από την Αυτόνομη Διοίκηση της Καταλονίας σε πρόσωπα που προάγουν τον καταλανικό πολιτισμό), το Βραβείο του Ιδρύματος των Καταλανικών Γραμμάτων για οπτικοακουστικά σενάρια (1998), το Τιμητικό Βραβείο ΜΑΧ (2010), το Τιμητικό Βραβείο των Καταλανικών Γραμμάτων (2013) και το Τιμητικό Μετάλλιο της Εταιρείας Ισπανών Συγγραφέων (SGAE, 2015), τα τρία τελευταία του απονεμήθηκαν για το σύνολο του έργου του.
Το 2015 διαγνώσθηκε με Αλτσχάιμερ. Στις 6 Απριλίου του 2020 πέθανε στη Λιέιδα της Καταλονίας από τον κορονοϊό Covid-19.
Την ημέρα του θανάτου του ο Σέρτζι Μπελμπέλ, μαθητής του, στενός φίλος και συνεργάτης του, τον αποχαιρέτησε με αυτό το σημείωμα:
Ο δάσκαλος Μπενέτ ι Ζουρνέτ, ο φίλος Παπίτου
Πέθανε ο Παπίτου. Ο μεγάλος Καταλανός δραματουργός Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ ι Ζουρνέτ. Είναι μέρα θλίψης για πολλούς, για πάρα πολλούς ανθρώπους. Από τότε που τον χτύπησε το Αλτσχάιμερ, πριν από μερικά χρόνια, εμείς οι φίλοι του ζήσαμε σταδιακά τον χαμό του. Ο Παπίτου ήταν ένας φίλος αλησμόνητος. Ο Μπενέτ ι Ζουρνέτ, ένας αδιαμφισβήτητος δάσκαλος. Είναι δύσκολο να μιλήσω γι’ αυτόν “σε ενικό αριθμό” γιατί για μας πάντα είχε αυτόν τον διπλό ρόλο: ο Παπίτου ήταν ο φίλος και ο Μπενέτ ι Ζουρνέτ ο δραματουργός. Ο ίδιος φορούσε αυτή τη διπλή ιδιότητα με θαυμαστή φυσικότητα. Και με μια ανεξάντλητη ενεργητικότητα. Στην ουσία, το πάθος του για το θέατρο ήταν πάντα συνδεδεμένο με το πάθος του για τη ζωή, και αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που μας κληροδότησε. Πράγματι, η κληρονομιά είναι σίγουρα μια από τις εμμονές του, το πιο επαναλαμβανόμενο θέμα σε όλο το έργο του, από το πρώτο, το υπέροχο Μια παλιά, γνώριμη μυρωδιά (Una vella, coneguda olor) ως το τελευταίο που δεν έχει ακόμα εκδοθεί, το Καυτό καλοκαίρι (Estiu ardent), και στο έργο του περιλαμβάνονται βέβαια και όλες οι σειρές που έγραψε για την τηλεόραση. Η κληρονομιά που μας αφήνει λοιπόν είναι αυτή: η σημασία ή ακόμα και η υπέρβαση της κληρονομιάς. Δεν είμαστε τίποτα χωρίς αυτούς που υπήρξαν πριν από εμάς. Και ο ίδιος όμως, είχε απόλυτη συνείδηση ότι δεν ήταν τίποτα χωρίς τις μελλοντικές γενιές. Και αυτή ακριβώς ήταν η μεγάλη συμβολή του: ανοίχτηκε, χάρισε τον εαυτό του στους άλλους, σε αυτούς που θα έρθουν μετά από εκείνον. Έγινε δάσκαλός τους, συνεργάτης και τελικά φίλος τους, χωρίς να τον εμποδίζει η διαφορά ηλικίας. Αντιθέτως: εκείνος φαινόταν πάντα ο πιο νέος. Ήταν απίστευτος. Εν κατακλείδι. Μπορούμε να πούμε ότι ο δραματουργός Μπενέτ ι Ζουρνέτ είναι ένας αδιαμφισβήτητος “πατέρας” για πολλούς από εμάς, που αρχίσαμε να ασχολούμαστε με το θέατρο στα τέλη του 20ου αιώνα αλλά και ένας σεβαστός και αγαπημένος “παππούς” για πολλούς άλλους, δραματουργούς και σεναριογράφους του 21ου αιώνα. Είναι συγκινητικό αυτό. Γι’ αυτό μπορεί να φύγει ήσυχος. Ο φόβος του, εγώ θα έλεγα πως ήταν κυριολεκτικά τρόμος, ότι θα τον ξεχάσουμε, έχει διαλυθεί οριστικά. Δάσκαλε Μπενέτ ι Ζουρνέτ, ευχαριστώ για τη μεγάλη θεατρική σου κληρονομιά, που είναι ολοζώντανη. Φίλε μου Παπίτου, σ’ ευχαριστώ που ήσουν πάντα εκεί για μένα. Ησύχασε και αναπαύσου εν ειρήνη: δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ.
Σέρτζι Μπελμπέλ
