17.3 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Ο «Διγενής Ακρίτης» ξεπερνάει τα όρια, αγγίζει το τέλειο και αποδεικνύει ότι του αξίζει η κορυφή

Του Παναγιώτη Μήλα (*)

«Άρχομαι ιστόρησιν λαμπράν ως δια τον ανδρειωμένον
τον θαυμαστόν Βασίλειον τον Διγενή Ακρίτην.
Ως δια το πώς ενίκησεν Πέρσας και Αραβίτας,
ως δια το πώς υπέταξεν ληστάς τους απελάτας,
ως δια το πώς ηγάπησεν του στρατηγού την κόρην,
και πως έφθειρεν σαρκικώς την Μαξιμούν την κούρβαν».

***

 

Κωνσταντίνος Πασσάς (αριστερά), Αλέξανδρος Τούντας και Ιωσήφ Ιωσηφίδης γεμίζουν τη σκηνή με το ταλέντο τους.

 

Με αυτούς τους έξι στίχους ο άγνωστος ποιητής αρχίζει να διηγείται το έπος του Διγενή Ακρίτη. Πρόκειται για το «κείμενο του Εσκοριάλ», κατά την κριτική έκδοση του Στυλιανού Αλεξίου και με δραματουργική προσαρμογή από τον Σπύρο Α. Ευαγγελάτο. Τότε, την Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου του 1989, είχα δει στο «Αμφι-Θέατρο» της οδού Αδριανού στην Πλάκα, το «Έπος».

Νωρίτερα από τον χειμώνα του 1975, ο Ευαγγελάτος παρουσίασε έργα του Βιτσέντζου Κορνάρου, του Δημήτριου Γουζέλη, του Περικλή Βυζάντιου, του Δημήτριου Βερναρδάκη, του Δημήτριου Κορομηλά, του Πέτρου Κατσαΐτη, του Δημοσθένη Μισιτζή, του Μάρκου Αντώνιου Φώσκολου, του Γεώργιου Χορτάτση. Ήταν οι συνεχιστές των αρχαίων τραγικών.

Σχεδόν τριάντα χρόνια μετά και η θεατρική ομάδα GAFF «περπάτησε» στα χνάρια του Σπύρου Α. Ευαγγελάτου.

Η Σοφία Καραγιάννη, ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης και οι συνεργάτες τους τόλμησαν να κάνουν μια δύσκολη επιλογή και οδήγησαν τον Διγενή στην κορυφή.

Στα βυζαντινά χρόνια ο Ακρίτης, ήταν ο φύλακας των συνόρων της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αλλά και σήμερα παραμένει φύλακας της παράδοσης. Είναι ο γνωστότερος από τους ήρωες των ακριτικών τραγουδιών και πρωταγωνιστής ενός έμμετρου αφηγηματικού έργου του 12ου αιώνα, το οποίο είναι γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο που σώζεται σε έξι χειρόγραφες παραλλαγές και συνιστά το παλαιότερο λογοτεχνικό γραπτό μνημείο της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γλώσσας.

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης. Μαθημένος στα δύσκολα ξέροντας πολύ καλά να πολεμάει, να ερωτεύεται και να αναμετριέται με «δράκους», κάνει και τώρα το ίδιο.

Έφτασε λοιπόν, αυτή τη φορά, στα… όριά του ζωντανεύοντας στη σκηνή το ηρωικό ποίημα «Διγενής Ακρίτης» μαζί με άλλους δύο ραψωδούς.

***

Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, η κόκκινη κορδέλα και ο πυρρίχιος, στον “Διγενή Ακρίτη”.

***

Στο σκηνοθετικό της σημείωμα η Σοφία Καραγιάννη γράφει:

«Η ομάδα GAFF παρουσιάζει μια εκδοχή του έπους «Βασίλειος Διγενής Ακρίτης», του έμμετρου ποιήματος του 11ου – 12ου αιώνα, αγνώστου συγγραφέα και εξιστορεί τη ζωή, τις ανδραγαθίες και τον θάνατο ενός ήρωα που έχει ταξιδέψει ανά τους αιώνες και που καταγράφηκε ως σύμβολο της ηρωικής ψυχής.
Τρεις «ραψωδοί» ζωντανεύουν τη μεταφυσική χροιά του ηρωικού αυτού ποιήματος. Πολεμάνε, ερωτεύονται, αναμετριούνται με δράκους και θηρία, χορεύουν, τραγουδάνε, παίζουν με το θάνατο και ζούνε την κάθε μέρα τους τόσο έντονα σαν να είναι η τελευταία μιας μακρόχρονης ζωής.
Ανασύρουν από τη μνήμη της ιστορίας έναν ήρωα με δύο γένη (συριακής και βυζαντινής καταγωγής) και τον φέρνουν αντιμέτωπο ξανά με τον θάνατο, αυτόν που στην πραγματικότητα του χάρισε την αθανασία. Πώς όμως αυτός ο ήρωας διαπραγματεύεται την άγνοια της θανατικής στιγμής; Μιας στιγμής που είναι ένα φυσικό ανθρώπινο άκρο, ένα όριο που μας εξομοιώνει όλους. Πώς το περνάμε αυτό το όριο και γιατί δεν μπορεί να ξεφύγει κανείς από αυτό;
Ο Διγενής είναι σε έναν ανοιχτό διάλογο με τον θάνατο, βαδίζει μαζί του, τον προκαλεί αλλά ζητάει και χρόνο. Σαν μια παρτίδα σκάκι που λίγο πριν τελειώσει κάποιο πιόνι ψιθυρίζει.. «γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα».
Σήμερα πολλοί είναι αυτοί που έχουν ντύσει αυτόν τον ήρωα με εθνοπρέπεια και του έχουν κάνει ιδεολογική κατάχρηση. Κρατάω την ψυχική του ετοιμότητα και την έντονη στάση του για ζωή. Κι ας συνεχίσει να ταξιδεύει μέσα στο χρόνο από πανηγύρι σε πανηγύρι και από πένθος σε πένθος».

***

 

Ο Κωνσταντίνος Πασσάς (αριστερά) και ο Αλέξανδρος Τούντας προσφέρουν άξιες βραβείου ερμηνείες.

 

Στην «Αχιβάδα»…

«Στη Μικρή Επίδαυρο με πανσέληνο. Οι τρεiς ραψωδοί λάμπουν και φωτίζουν με τον δικό τους τρόπο το ειρηνικό τοπίο»…

Μέσα στην Κάτω Σκηνή του «104», μπροστά στους τρεις γυμνούς τοίχους φανταζόμουνα τους τρεις ηθοποιούς να δίνουν τον αγώνα τους στην «Αχιβάδα» της Μικρής Επιδαύρου. Αυτή είναι η θέση που αξίζει στον Διγενή Ακρίτη. Αυτή η θέση αξίζει και στον Άγνωστο συγγραφέα του ο οποίος – μαζί με όσους ανέφερα στον πρόλογο – είναι άξιοι διάδοχοι των αρχαίων μας τραγικών.

Οι τρεις ηθοποιοί είχαν ποιότητα και ακρίβεια στην κίνησή τους και με τρόπο ευρηματικό δημιουργούσαν άπειρες εικόνες υποδυόμενοι όλους τους ρόλους του Έπους. Ήταν μια ανάσα για τον θεατή το όνειρο που χαρίζουν όλοι οι συντελεστές. Παρά τη δυσκολία του κειμένου η δραματουργική επεξεργασία (Σοφία Καραγιάννη) δίνει την ευκαιρία στο κοινό να καταλάβει και τις πιο δύσκολες έννοιες.
Τρεις άντρες ηθοποιοί, τρεις γκρίζοι τοίχοι και μια σκακιέρα – πεδίο μάχης λαμπρόν, χώρος αναμέτρησης με τον Θάνατο.

 

Ο Κωνσταντίνος Πασσάς (αριστερά), ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης και ο Αλέξανδρος Τούντας σε στιγμή δράσης.

 

Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης, ο Κωνσταντίνος Πασσάς και ο Αλέξανδρος Τούντας υπέροχοι στις ερμηνείες και σε όλους τους ρόλους που τους ανατέθηκαν.
Αν και τα μοναδικά σκηνικά (Σοφία Καραγιάννη, Βάσια Μίχα) είναι ένα κόκκινο πανί – κορδέλα και ένα κουδουνάκι εν τούτοις πιστεύεις ότι βρίσκεσαι σε ένα… χολιγουντιανό τοπίο.
Εξαιρετική στη λεπτομέρεια η δουλειά της ικανότατης Μαργαρίτας Τρίκκα η οποία υπογράφει την επιμέλεια κίνησης, όπου οι μνήμες του Πόντου είναι έντονες.
Δυσκολότερο το έργο του Νίκου Βλασόπουλου, ο οποίος σχεδίασε τον φωτισμό της παράστασης και κατάφερε με τρόπο ευρηματικό να «ανοίξει» τον χώρο και να κάνει να δείχνει τεράστιο το «μαύρο κουτί» του «104».
Στη διαμόρφωση του ηχητικού τοπίου η Ρηνιώ Κυριαζή έβαλε το δικό της «πετραδάκι» στο μεγαλειώδες οικοδόμημα της θεατρικής ομάδας GAFF.

Δεν κατάλαβα αν είναι τυχερή η σκηνοθέτις Σοφία Καραγιάννη που είχε στα χέρια της αυτούς τους ηθοποιούς ή αν οι ηθοποιοί ήταν τυχεροί που χειρίστηκε την ερμηνευτική τους δεινότητα η Καραγιάννη. Το βέβαιο είναι πως αυτή η παράσταση δεν πρέπει να μείνει μόνο στους 4 τοίχους του «104», φυλακισμένη, αλλά να πετάξει σαν αϊτός και να φτάσει εκεί που της αξίζει: Έξω από τα όρια. Στην κορυφή…

***

Από αριστερά: Ο Αλέξανδρος Τούντας, ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης και ο Κωνσταντίνος Πασσάς απολαμβάνουν το χειροκρότημα του κοινού, στη σκηνή του «104», μετά τη νικηφόρα αναμέτρησή τους με τον δεκαπεντασύλλαβο στίχο.

***

«Διγενής Ακρίτης, στα όρια»

  • Πρωταγωνιστούν
    Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, Αλέξανδρος Τούντας

Συντελεστές

Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Σοφία Καραγιάννη
Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Διαμόρφωση ηχητικού τοπίου: Ρηνιώ Κυριαζή
Σκηνικός χώρος – Κοστούμια: Σοφία Καραγιάννη, Βάσια Μίχα
Βοηθός σκηνοθέτη: Βάσια Μίχα
Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης
Σχεδιασμός αφίσας: Βασίλης Σελιμάς

***

Ημέρες και ώρες παραστάσεων

Τετάρτη έως Κυριακή 9.15 μ.μ. Έως και την Κυριακή 27 Μαΐου
Τιμές εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 12 ευρώ
Φοιτητικό, ανέργων: 8 ευρώ
Ατέλειες ηθοποιών: 5 ευρώ

Κρατήσεις στο τηλέφωνο 210-34.55.020 και στο viva.gr
Διάρκεια 80′ λεπτά
-Η θεατρική ομάδα Gaff επιχορηγήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού.

***

Θέατρο 104
Ευμολπιδών 41, Γκάζι,
Μετρό, στάση «Κεραμεικός»

***

Στη βασική φωτογραφία, από αριστερά: Αλέξανδρος Τούντας, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς. Χαμογελούν με ικανοποίηση αμέσως μετά τον αγώνα ταχύτητας που διαρκεί 80 λεπτά στο Θέατρο 104.

***

(*) Ο Παναγιώτης Μήλας είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ και ΔΕΝ είναι κριτικός θεάτρου.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -